Rozdział 1
Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa reguluje zasady i formy ochrony praw lokatorów oraz zasady gospodarowania
mieszkaniowym zasobem gminy.
Art. 1a.
Przepisów ustawy nie stosuje się do lokali będących w dyspozycji Wojskowej Agencji
Mieszkaniowej.

Art. 2.

1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) lokatorze - należy przez to rozumieć najemcę lokalu lub osobę używającą
lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności;
2) właścicielu - należy przez to rozumieć wynajmującego lub inną osobę, z
którą wiąże lokatora stosunek prawny uprawniający go do używania lokalu;
3) współlokatorze - należy przez to rozumieć lokatora, któremu przysługuje
tytuł prawny do używania lokalu wspólnie z innym lokatorem;
4) lokalu - należy przez to rozumieć lokal służący do zaspokajania potrzeb
mieszkaniowych, a także lokal będący pracownią służącą twórcy do prowadzenia
działalności w dziedzinie kultury i sztuki; nie jest w rozumieniu
ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu
osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów,
hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących
do celów turystycznych lub wypoczynkowych;
5) lokalu socjalnym - należy przez to rozumieć lokal nadający się do zamieszkania
ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia
Opracowano na podstawie:
tj. Dz.U. z
2005 r. Nr 31, poz.
266.
pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może
być mniejsza niż 5 m2, a w wypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego
10 m2, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie;
6) lokalu zamiennym - należy przez to rozumieć lokal znajdujący się w tej samej
miejscowości, w której jest położony lokal dotychczasowy, wyposażony
w co najmniej takie urządzenia techniczne, w jakie był wyposażony lokal
używany dotychczas, o powierzchni pokoi takiej jak w lokalu dotychczas
używanym; warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli na członka gospodarstwa
domowego przypada 10 m2 powierzchni łącznej pokoi, a w wypadku
gospodarstwa jednoosobowego - 20 m2 tej powierzchni;
7) powierzchni użytkowej lokalu - należy przez to rozumieć powierzchnię
wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi,
kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych
pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora,
bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię
użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii,
antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów,
piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału;
8) opłatach niezależnych od właściciela - należy przez to rozumieć opłaty za
dostawy do lokalu energii, gazu, wody oraz odbiór ścieków, odpadów i nieczystości
ciekłych;
9) gospodarstwie domowym - należy przez to rozumieć gospodarstwo domowe,
o którym mowa w przepisach o dodatkach mieszkaniowych;
10) mieszkaniowym zasobie gminy - należy przez to rozumieć lokale stanowiące
własność gminy albo gminnych osób prawnych lub spółek handlowych
utworzonych z udziałem gminy, z wyjątkiem towarzystw budownictwa
społecznego, a także lokale pozostające w posiadaniu samoistnym tych
podmiotów;
11) publicznym zasobie mieszkaniowym - należy przez to rozumieć lokale
wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu gminy albo lokale stanowiące
własność innych jednostek samorządu terytorialnego, samorządowych osób
prawnych tych jednostek, Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych;
12) wskaźniku przeliczeniowym kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej
budynków mieszkalnych - należy przez to rozumieć przeciętny koszt
budowy 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych:
a) dla województwa, z wyłączeniem miast będących siedzibą wojewody
lub sejmiku województwa,
b) dla miast będących siedzibą wojewody lub sejmiku województwa,
ustalany na okres 6 miesięcy przez wojewodę na podstawie aktualnych
danych urzędu statystycznego, opracowanych według powiatów, oraz
własnych analiz i ogłaszany, w drodze obwieszczenia, w wojewódzkim
dzienniku urzędowym.
2. Obmiaru powierzchni użytkowej lokalu, o której mowa w ust. 1 pkt 7, dokonuje
się w świetle wyprawionych ścian. Powierzchnię pomieszczeń lub ich części o
wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń
w 100 %, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m
- w 50 %, o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie. Pozostałe za©
sady obliczania powierzchni należy przyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią
do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych
w budownictwie.

Art. 3.

1. W razie oddania do używania lokalu, z którego właściciel przejściowo nie korzysta
w całości lub w części w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych,
przepisów ustawy nie stosuje się, z wyjątkiem art. 10 ust. 1-3, art. 11 ust.
1 i 2 pkt 1-3, art. 13 i art. 18 ust. 1 i 2.
2. Do lokali będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych
lub podległych mu organów, do lokali będących w dyspozycji jednostek organizacyjnych
Służby Więziennej oraz do lokali pozostających i przekazanych do
dyspozycji Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Agencji
Wywiadu, przepisy ustawy stosuje się, jeżeli przepisy odrębne dotyczące tych
lokali nie stanowią inaczej.
3. Przepisy niniejszej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw regulujących
ochronę praw lokatorów w sposób korzystniejszy dla lokatora.

Art. 4.

1. Tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej
należy do zadań własnych gminy.
2. Gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale
socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw
domowych o niskich dochodach.
3. Gmina wykonuje zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, wykorzystując mieszkaniowy
zasób gminy lub w inny sposób.
4. Gminy mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa na zadania, o których
mowa w ust. 1 i 2.

Rozdział 2
Prawa i obowiązki właścicieli i lokatorów

Art. 5.

1. Umowa o odpłatne używanie lokalu może być zawarta na czas oznaczony lub
nieoznaczony.
2. Umowa o odpłatne używanie lokalu wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu
gminy lub innych jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem lokalu
socjalnego lub lokalu związanego ze stosunkiem pracy, może być zawarta wyłącznie
na czas nieoznaczony, chyba że zawarcia umowy na czas oznaczony żąda
lokator.
3. Właściciel nie może uzależnić zawarcia umowy od złożenia przez lokatora żądania,
o którym mowa w ust. 2.

Art. 6.

1. Zawarcie umowy najmu może być uzależnione od wpłacenia przez najemcę
kaucji zabezpieczającej pokrycie należności z tytułu najmu lokalu, przysługujących
wynajmującemu w dniu opróżnienia lokalu. Kaucja nie może przekraczać
dwunastokrotności miesięcznego czynszu za dany lokal, obliczonego
według stawki czynszu obowiązującej w dniu zawarcia umowy najmu.
2. Kaucji nie pobiera się, jeżeli umowa:
1) dotyczy najmu lokalu zamiennego lub socjalnego;
2) jest zawierana w związku z zamianą lokalu, a najemca uzyskał zwrot kaucji
bez dokonania jej waloryzacji.
3. Zwrot zwaloryzowanej kaucji następuje w kwocie równej iloczynowi kwoty
miesięcznego czynszu obowiązującego w dniu zwrotu kaucji i krotności czynszu
przyjętej przy pobieraniu kaucji, jednak w kwocie nie niższej niż kaucja pobrana.
4. Kaucja podlega zwrotowi w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu lub nabycia
jego własności przez najemcę, po potrąceniu należności wynajmującego z
tytułu najmu lokalu.
Art. 6a.
1. Wynajmujący jest obowiązany do zapewnienia sprawnego działania istniejących
instalacji i urządzeń związanych z budynkiem umożliwiających najemcy korzystanie
z wody, paliw gazowych i ciekłych, ciepła, energii elektrycznej, dźwigów
osobowych oraz innych instalacji i urządzeń stanowiących wyposażenie lokalu i
budynku określone odrębnymi przepisami.
2. W razie oddania w najem lokalu opróżnionego przez dotychczasowego najemcę,
wynajmujący jest obowiązany wymienić zużyte elementy wyposażenia lokalu.
3. Do obowiązków wynajmującego należy w szczególności:
1) utrzymanie w należytym stanie, porządku i czystości pomieszczeń i urządzeń
budynku, służących do wspólnego użytku mieszkańców, oraz jego
otoczenia;
2) dokonywanie napraw budynku, jego pomieszczeń i urządzeń, o których
mowa w pkt 1, oraz przywrócenie poprzedniego stanu budynku uszkodzonego,
niezależnie od przyczyn, z tym że najemcę obciąża obowiązek pokrycia
strat powstałych z jego winy;
3) dokonywanie napraw lokalu, napraw lub wymiany instalacji i elementów
wyposażenia technicznego w zakresie nieobciążającym najemcy, a zwłaszcza:
a) napraw i wymiany wewnętrznych instalacji: wodociągowej, gazowej i
ciepłej wody - bez armatury i wyposażenia, a także napraw i wymiany
wewnętrznej instalacji kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania wraz z
grzejnikami, instalacji elektrycznej, anteny zbiorczej - z wyjątkiem
osprzętu,
b) wymiany pieców grzewczych, stolarki okiennej i drzwiowej oraz podłóg,
posadzek i wykładzin podłogowych, a także tynków.
Art. 6b.
1. Najemca jest obowiązany utrzymywać lokal oraz pomieszczenia, do używania
których jest uprawniony, we właściwym stanie technicznym i higienicznosanitarnym
określonym odrębnymi przepisami oraz przestrzegać porządku domowego.
Najemca jest także obowiązany dbać i chronić przed uszkodzeniem lub
dewastacją części budynku przeznaczone do wspólnego użytku, jak dźwigi osobowe,
klatki schodowe, korytarze, pomieszczenia zsypów, inne pomieszczenia
gospodarcze oraz otoczenie budynku.
2. Najemcę obciąża naprawa i konserwacja:
1) podłóg, posadzek, wykładzin podłogowych oraz ściennych okładzin ceramicznych,
szklanych i innych;
2) okien i drzwi;
3) wbudowanych mebli, łącznie z ich wymianą;
4) trzonów kuchennych, kuchni i grzejników wody przepływowej (gazowych,
elektrycznych i węglowych), podgrzewaczy wody, wanien, brodzików, mis
klozetowych, zlewozmywaków i umywalek wraz z syfonami, baterii i zaworów
czerpalnych oraz innych urządzeń sanitarnych, w które lokal jest wyposażony,
łącznie z ich wymianą;
5) osprzętu i zabezpieczeń instalacji elektrycznej, z wyłączeniem wymiany
przewodów oraz osprzętu anteny zbiorczej;
6) pieców węglowych i akumulacyjnych, łącznie z wymianą zużytych elementów;
7) etażowego centralnego ogrzewania, a w przypadku gdy nie zostało ono zainstalowane
na koszt wynajmującego, także jego wymiana;
8) przewodów odpływowych urządzeń sanitarnych aż do pionów zbiorczych,
w tym niezwłoczne usuwanie ich niedrożności;
9) innych elementów wyposażenia lokalu i pomieszczeń przynależnych przez:
a) malowanie lub tapetowanie oraz naprawę uszkodzeń tynków ścian i
sufitów,
b) malowanie drzwi i okien, wbudowanych mebli, urządzeń kuchennych,
sanitarnych i grzewczych.
Art. 6c.
Przed wydaniem lokalu najemcy strony sporządzają protokół, w którym określają
stan techniczny i stopień zużycia znajdujących się w nim instalacji i urządzeń. Protokół
stanowi podstawę rozliczeń przy zwrocie lokalu.
Art. 6d.
Najemca może wprowadzić w lokalu ulepszenia tylko za zgodą wynajmującego i na
podstawie pisemnej umowy określającej sposób rozliczeń z tego tytułu.
Art. 6e.
1. Po zakończeniu najmu i opróżnieniu lokalu najemca jest obowiązany odnowić
lokal i dokonać w nim obciążających go napraw, a także zwrócić wynajmującemu
równowartość zużytych elementów wyposażenia technicznego, wymienionych
w art. 6b ust. 2 pkt 4, które znajdowały się w lokalu w chwili wydania go
najemcy. Jeżeli najemca w okresie najmu dokonał wymiany niektórych elementów
tego wyposażenia, przysługuje mu zwrot kwoty odpowiadającej różnicy
ich wartości między stanem istniejącym w dniu objęcia lokalu oraz w dniu jego
opróżnienia. Należne kwoty oblicza się według cen obowiązujących w dniu rozliczenia.
2. Wynajmujący może żądać usunięcia ulepszeń wprowadzonych przez najemcę z
naruszeniem art. 6d i przywrócenia stanu poprzedniego, jeżeli nie naruszy to
substancji lokalu, albo ulepszenia zatrzymać za zwrotem ich wartości uwzględniającej
stopień zużycia według stanu na dzień opróżnienia lokalu.
Art. 6f.
W umowie najmu lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego,
strony mogą ustalić odmiennie prawa i obowiązki wymienione w art. 6a-6e.
Art. 6g.
W okresie trwania najmu strony umowy są obowiązane informować się nawzajem na
piśmie o każdej zmianie adresu swojego zamieszkania lub siedziby. W razie zaniedbania
tego obowiązku korespondencję wysłaną na ostatni adres listem poleconym,
za potwierdzeniem odbioru i nieodebraną, uważa się za doręczoną.

Art. 7.

1. W lokalach wchodzących w skład publicznego zasobu mieszkaniowego właściciel
ustala stawki czynszu za 1 m2 powierzchni użytkowej lokali, z uwzględnieniem
czynników podwyższających lub obniżających ich wartość użytkową, a w
szczególności:
1) położenia budynku;
2) położenia lokalu w budynku;
3) wyposażenia budynku i lokalu w urządzenia techniczne i instalacje oraz ich
stanu;
4) ogólnego stanu technicznego budynku.
2. Właściciele, o których mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem art. 23 ust. 4, mogą na
wniosek najemcy, w oparciu o postanowienia odpowiednio uchwały organu stanowiącego
jednostki samorządu terytorialnego, zarządzenia wojewody lub
uchwały organu wykonawczego państwowej osoby prawnej, stosować określone
obniżki czynszu naliczonego według obowiązujących stawek w stosunku do
najemców o niskich dochodach. Obniżki takie mogą być udzielane najemcom,
których średni dochód w przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego nie
przekracza poziomu określonego w uchwale odpowiedniego organu lub w za©
rządzeniu wojewody. Kwota obniżki powinna być zróżnicowana w zależności
od wysokości dochodu gospodarstwa domowego najemcy.
3. Obniżki, o których mowa w ust. 2, udziela się najemcy na okres 12 miesięcy. W
przypadku gdy utrzymujący się niski dochód gospodarstwa domowego to uzasadnia,
właściciel, na wniosek najemcy, może udzielać obniżek czynszu na kolejne
okresy dwunastomiesięczne.
4. Najemca ubiegający się o obniżkę czynszu obowiązany jest przedstawić deklarację
o wysokości dochodów członków gospodarstwa domowego.
5. Za dochód, o którym mowa w ust. 2 i 4, uważa się dochód w rozumieniu przepisów
o dodatkach mieszkaniowych. W sprawach dotyczących deklarowania oraz
wzoru deklaracji o wysokości dochodów członków gospodarstwa domowego i
rodzaju dokumentów, które powinny być przez składających deklaracje przechowywane
w celu udostępnienia na żądanie właściciela, stosuje się odpowiednio
przepisy o dodatkach mieszkaniowych.
6. W razie wątpliwości, co do wiarygodności danych zawartych w przedstawionej
deklaracji właściciel może żądać od wnioskodawcy dostarczenia zaświadczenia
naczelnika właściwego miejscowo urzędu skarbowego o wysokości dochodów
uzyskanych przez tę osobę oraz innych członków jej gospodarstwa domowego.
7. Właściciel może odstąpić od obniżenia czynszu, jeżeli w wyniku przeprowadzenia
wywiadu środowiskowego ustali, że występuje rażąca dysproporcja między
niskimi dochodami wykazanymi w złożonej deklaracji a faktycznym stanem
majątkowym wnioskodawcy wskazującym, że jest on w stanie uiszczać czynsz
nieobniżony, wykorzystując własne środki i posiadane zasoby finansowe.
8. Do sposobu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego stosuje się odpowiednio
przepisy w sprawie sposobu przeprowadzania wywiadu środowiskowego, wzoru
kwestionariusza wywiadu oraz oświadczenia o stanie majątkowym wnioskodawcy
i innych członków jego gospodarstwa domowego, a także wzoru legitymacji
pracownika upoważnionego do przeprowadzenia wywiadu.
9. W przypadku złożenia deklaracji niezgodnej z prawdą, najemca obowiązany jest
zwrócić właścicielowi 200 % kwoty nienależnie otrzymanego obniżenia czynszu.
10. Wnioskodawcy, który nie złożył deklaracji lub nie dostarczył na żądanie właściciela
zaświadczenia, o którym mowa w ust. 6, obniżki czynszu nie udziela się. A
jeśli wnioskodawca korzysta z obniżek udzielonych wcześniej, odstępuje się od
stosowania obniżek po upływie terminu, w którym powinien on dostarczyć deklarację
lub zaświadczenie.
11. Obniżki, o których mowa w ust. 2, mogą być stosowane także w stosunku do
podnajemców, którzy używają lokali wynajmowanych przez gminę od innych
właścicieli i podnajmowanych tym podnajemcom.

Art. 8.

Jeżeli właścicielem jest jednostka samorządu terytorialnego, stawki czynszu, o których
mowa w art. 7, ustala organ wykonawczy tej jednostki:
1) w przypadku gminy - zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 21 ust. 2
pkt 4;
2) w przypadku pozostałych jednostek samorządu terytorialnego - zgodnie z
uchwałą odpowiednio rady powiatu lub sejmiku województwa w sprawie
zasad wynajmu lokali mieszkalnych stanowiących własność tych jednostek
lub własność samorządowych osób prawnych.
Art. 8a.
1. Właściciel może podwyższyć czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu, wypowiadając
jego dotychczasową wysokość, najpóźniej na koniec miesiąca kalendarzowego,
z zachowaniem terminów wypowiedzenia.
2. Termin wypowiedzenia wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu
wynosi 3 miesiące, chyba że strony w umowie ustalą termin dłuższy.
3. Wypowiedzenie wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu powinno
być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie.
4. Podwyżka, w wyniku której wysokość czynszu albo innych opłat za używanie
lokalu przekroczy w skali roku 3 % wartości odtworzeniowej lokalu, może nastąpić
tylko w uzasadnionych przypadkach. Na pisemne żądanie lokatora właściciel
w terminie 7 dni przedstawi na piśmie przyczynę podwyżki i jej kalkulację.
5. W ciągu 2 miesięcy od dnia wypowiedzenia lokator może zakwestionować podwyżkę,
o której mowa w ust. 4, wnosząc pozew do sądu o ustalenie, że podwyżka
jest niezasadna albo jest zasadna, lecz w innej wysokości, albo odmówić
przyjęcia podwyżki ze skutkiem rozwiązania umowy z upływem okresu dokonanego
wypowiedzenia. Ciężar udowodnienia zasadności podwyżki ciąży na
właścicielu.
6. W przypadkach określonych w ust. 5, lokator jest obowiązany uiszczać czynsz
albo inne opłaty za używanie lokalu w dotychczasowej wysokości:
1) w razie zakwestionowania podwyżki - do dnia uprawomocnienia się orzeczenia
sądu kończącego postępowanie w sprawie;
2) w razie odmowy przyjęcia podwyżki - do dnia rozwiązania stosunku prawnego,
na podstawie którego lokator zajmuje lokal.
7. Przepisy ust. 1-6 nie mają zastosowania do podwyżek:
1) nieprzekraczających w skali roku 10 % dotychczasowego czynszu albo dotychczasowych
opłat za używanie lokalu;
2) opłat za używanie lokalu, do ponoszenia których są obowiązani członkowie
spółdzielni mieszkaniowych na podstawie art. 4 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r. Nr 119,
poz. 1116 oraz z 2004 r. Nr 19, poz. 177 i Nr 63, poz. 591) oraz osoby niebędące
członkami spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu;
3) opłat niezależnych od właściciela.

Art. 9.

1. Podwyższanie czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyjątkiem opłat
niezależnych od właściciela, nie może być dokonywane częściej niż co 6 miesięcy,
a jeżeli poziom rocznego czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z
wyłączeniem opłat niezależnych od właściciela, przekracza 3 % wartości odtworzeniowej
lokalu, to roczna podwyżka nie może być wyższa niż 10 % dotychczasowego
czynszu albo dotychczasowych opłat za używanie lokalu, liczonych
bez opłat niezależnych od właściciela.
1a. Przepis ust. 1 stosuje się także w przypadku podwyższania czynszu lub innych
opłat za używanie lokalu, z wyjątkiem opłat niezależnych od właściciela, jeżeli
poziom rocznego czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyłączeniem
opłat niezależnych od właściciela, po podwyżce miałby przekroczyć 3 % wartości
odtworzeniowej lokalu.
2. W razie podwyższania opłat niezależnych od właściciela jest on obowiązany do
przedstawienia lokatorowi na piśmie zestawienia opłat wraz z przyczyną ich
podwyższenia. Lokator obowiązany jest opłacać podwyższone opłaty tylko w
takiej wysokości, jaka jest niezbędna do pokrycia przez właściciela kosztów dostarczenia
do lokalu używanego przez lokatora dostaw, o których mowa w art. 2
ust. 1 pkt 8.
3. (utracił moc).
4. (uchylony).
5. W stosunkach najmu oprócz czynszu wynajmujący może pobierać jedynie opłaty
niezależne od właściciela, a w wypadku innych tytułów prawnych uprawniających
do używania lokalu, oprócz opłat za używanie lokalu, właściciel może pobierać
jedynie opłaty niezależne od właściciela, z zastrzeżeniem ust. 6.
6. Opłaty niezależne od właściciela mogą być pobierane przez właściciela tylko w
wypadkach, gdy korzystający z lokalu nie ma zawartej umowy bezpośrednio z
dostawcą mediów lub dostawcą usług.
7. (uchylony).
8. Wartość odtworzeniową lokalu stanowi iloczyn jego powierzchni użytkowej i
wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej
budynku mieszkalnego.
9. (uchylony).
Art. 9a.
Czynsz najmu w zasobach towarzystwa budownictwa społecznego regulują odrębne
przepisy.

Art. 10.

1. W razie awarii wywołującej szkodę lub zagrażającej bezpośrednio powstaniem
szkody lokator jest obowiązany niezwłocznie udostępnić lokal w celu jej usunięcia.
Jeżeli lokator jest nieobecny lub odmawia udostępnienia lokalu, właściciel
ma prawo wejść do lokalu w obecności funkcjonariusza Policji lub straży
gminnej (miejskiej), a gdy wymaga to pomocy straży pożarnej - także przy jej
udziale.
2. Jeżeli otwarcie lokalu nastąpiło pod nieobecność lokatora lub pełnoletniej osoby
stale z nim zamieszkującej, właściciel jest obowiązany zabezpieczyć lokal i
znajdujące się w nim rzeczy do czasu przybycia lokatora; z czynności tych sporządza
się protokół.
ust. 3 w art. 9 niezgodny
z Konstytucją
- wyrok TK (Dz.U. z 2002 r. Nr 168, poz.1383)
3. Po wcześniejszym ustaleniu terminu lokator powinien także udostępnić właścicielowi
lokal w celu dokonania:
1) okresowego, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach również doraźnego,
przeglądu stanu i wyposażenia technicznego lokalu oraz ustalenia zakresu
niezbędnych prac i ich wykonania;
2) zastępczego wykonania przez właściciela prac obciążających lokatora.
4. Jeżeli rodzaj koniecznej naprawy tego wymaga, lokator jest obowiązany opróżnić
lokal i przenieść się na koszt właściciela do lokalu zamiennego, jednak na
czas nie dłuższy niż rok. Po upływie tego terminu właściciel jest obowiązany
udostępnić lokatorowi w ramach istniejącego stosunku prawnego naprawiony
lokal. Czynsz za lokal zamienny, bez względu na jego wyposażenie techniczne,
nie może być wyższy niż czynsz za lokal dotychczasowy.

Art. 11.

1. Jeżeli lokator jest uprawniony do odpłatnego używania lokalu, wypowiedzenie
przez właściciela stosunku prawnego może nastąpić tylko z przyczyn określonych
w ust. 2-5 oraz w art. 21 ust. 4 i 5 niniejszej ustawy. Wypowiedzenie powinno
być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz określać przyczynę
wypowiedzenia.
2. Nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, właściciel
może wypowiedzieć stosunek prawny, jeżeli lokator:
1) pomimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z
umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki,
dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do
wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący
lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie
z innych lokali, lub
2) jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co
najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o
zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego,
miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności, lub
3) wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część
bez wymaganej pisemnej zgody właściciela, lub
4) używa lokalu, który wymaga opróżnienia w związku z koniecznością rozbiórki
lub remontu budynku, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 4.
3. Właściciel lokalu, w którym czynsz jest niższy niż 3 % wartości odtworzeniowej
lokalu w skali roku, może wypowiedzieć stosunek najmu:
1) z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia, z powodu
niezamieszkiwania najemcy przez okres dłuższy niż 12 miesięcy;
2) z zachowaniem miesięcznego terminu wypowiedzenia, na koniec miesiąca
kalendarzowego, osobie, której przysługuje tytuł prawny do innego lokalu
położonego w tej samej miejscowości, a lokator może używać tego lokalu,
jeżeli lokal ten spełnia warunki przewidziane dla lokalu zamiennego.
4. Nie później niż na pół roku naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, właściciel
może wypowiedzieć stosunek prawny, o ile zamierza zamieszkać w należącym
do niego lokalu, jeżeli lokatorowi przysługuje tytuł do lokalu, w którym
może zamieszkać w warunkach takich, jakby otrzymał lokal zamienny, lub jeżeli
właściciel dostarczy mu lokal zamienny. W lokalu zamiennym wysokość czynszu
i opłat, z wyjątkiem opłat niezależnych od właściciela, musi uwzględniać
stosunek powierzchni i wyposażenia lokalu zamiennego do lokalu zwalnianego.
5. Nie później niż na 3 lata naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, właściciel
może wypowiedzieć stosunek prawny lokatorowi, o ile zamierza zamieszkać
w należącym do niego lokalu, a nie dostarcza mu lokalu zamiennego i lokatorowi
nie przysługuje prawo do lokalu, o którym mowa w ust. 4.
6. Jeżeli właściciel, który wypowiedział stosunek prawny na podstawie przepisu
ust. 5, nie zamieszkał w swoim lokalu lub zaprzestał w nim zamieszkiwać przed
upływem pół roku od ustania wypowiedzianego stosunku prawnego, lokator jest
uprawniony, według swojego wyboru, bądź do powrotu do lokalu na dotychczasowych
warunkach bądź do żądania od właściciela zapłaty różnicy w czynszu i
w opłatach, które płaci obecnie, w stosunku do tych, które płacił w ramach wypowiedzianego
stosunku prawnego za okres jednego roku. Koszty przeprowadzki
lokatora do lokalu ponosi właściciel. Właściciel jest nadto obowiązany do zapłaty
lokatorowi kary ustawowej w wysokości 15 % wartości odtworzeniowej
lokalu.
7. Przepisy ust. 4-6 stosuje się, jeżeli w lokalu właściciela ma zamieszkać jego pełnoletni
zstępny, wstępny lub osoba, wobec której właściciel ma obowiązek alimentacyjny.
Wypowiedzenie stosunku prawnego, pod rygorem nieważności,
powinno wskazywać osobę mającą zamieszkać w lokalu właściciela.
8. W wypadku stosunków prawnych, które nie ustają przez wypowiedzenie, a w
szczególności w wypadku spółdzielczego prawa do lokalu, nie jest dopuszczalne
ustanie stosunku prawnego w sposób i z przyczyn mniej korzystnych dla lokatora
niż to wynika z przepisów tego artykułu.
9. W wypadku określonym w ust. 2 pkt 4 lokatorowi przysługuje prawo do lokalu
zamiennego. Obowiązek zapewnienia lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów
przeprowadzki spoczywa na właścicielu budynku, z zastrzeżeniem art. 32.
10. Z ważnych przyczyn, innych niż określone w ust. 2, właściciel może wytoczyć
powództwo o rozwiązanie stosunku prawnego i nakazanie przez sąd opróżnienia
lokalu, jeżeli strony nie osiągnęły porozumienia co do warunków i terminu rozwiązania
tego stosunku.
11. Wypowiedzenie najmu w zasobach towarzystwa budownictwa społecznego może
nastąpić także na podstawie art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 26 października 1995
r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz.U. z 2000
r. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.1)).
12. Jeżeli lokatorem, któremu właściciel wypowiada stosunek prawny na podstawie
ust. 5, jest osoba, której wiek w dniu otrzymania wypowiedzenia przekroczył 75
lat, a która po upływie terminu, o którym mowa w ust. 5, nie będzie posiadała
tytułu prawnego do innego lokalu, w którym może zamieszkać, ani nie ma osób,
które zobowiązane są wobec niej do świadczeń alimentacyjnych, wypowiedzenie
staje się skuteczne dopiero w chwili śmierci lokatora; przepisów art. 691 § 1
i 2 Kodeksu cywilnego nie stosuje się.
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2001 r. Nr 4, poz. 27,
Nr 16, poz. 167 i Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 153, poz. 1271, Nr 216, poz.
1824 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 65, poz. 594 oraz z 2004 r. Nr 146, poz. 1546, Nr 213, poz. 2157 i Nr 281, poz. 2783.

Art. 12.

(uchylony).

Art. 13.

1. Jeżeli lokator wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi
domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, inny
lokator lub właściciel innego lokalu w tym budynku może wytoczyć powództwo
o rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu
i nakazanie jego opróżnienia.
2. Współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka,
rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu,
jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.

Art. 14.

1. W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania
lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których
nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej
ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.
2. Jeżeli w wyroku orzeczono o uprawnieniu, o którym mowa w ust. 1, dwóch lub
więcej osób, gmina jest obowiązana zapewnić im co najmniej jeden lokal socjalny.
3. Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego,
orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy
sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację
materialną i rodzinną.
4. Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec:
1) kobiety w ciąży,
2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia
29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414,
z późn. zm.2)) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą
opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą,
3) obłożnie chorych,
4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z
pomocy społecznej,
5) osoby posiadającej status bezrobotnego,
6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 1998 r. Nr 106, poz.
668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr
90, poz. 1001, z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 19, poz. 238, z 2001 r. Nr 72, poz. 748, Nr 88, poz.
961, Nr 89, poz. 973, Nr 111, poz. 1194, Nr 122, poz. 1349 i Nr 154, poz. 1792, z 2003 r. Nr 7,
poz. 79, Nr 44, poz. 389, Nr 122, poz. 1143, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz.
1304, Nr 203, poz. 1966 i Nr 228, poz. 2255 oraz z 2004 r. Nr 64, poz. 593.
Ad art. 14 ust. 4 pkt
2 - obecnie: ustawy z
dnia 12 marca 2004
r. o pomocy społecznej
(Dz.U. Nr 64, poz. 593).
- chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.
5. Sąd może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, w szczególności
jeżeli nakazanie opróżnienia następuje z przyczyn, o których mowa w
art. 13.
6. Orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje
wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę
oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.
7. Przepisu ust. 4 nie stosuje się do osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego
w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób,
które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego
nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa
społecznego.

Art. 15.

1. Jeżeli w sprawie o opróżnienie lokalu okaże się, że w razie uwzględnienia powództwa
obowiązane do opróżnienia lokalu mogą być jeszcze inne osoby, które
nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, sąd wezwie stronę powodową,
aby w wyznaczonym terminie oznaczyła te osoby w taki sposób, by ich
wezwanie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie
kuratora. Sąd wezwie te osoby do wzięcia udziału w sprawie w charakterze
pozwanych.
2. W sprawie o opróżnienie lokalu sąd z urzędu zawiadamia gminę właściwą ze
względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu w celu umożliwienia
jej wstąpienia do sprawy.
3. Do udziału gminy w sprawie o opróżnienie lokalu stosuje się odpowiednio przepisy
o interwencji ubocznej, z wyjątkiem art. 78, art. 79 zdanie drugie i art. 83
Kodeksu postępowania cywilnego. Gmina nie musi wykazywać interesu prawnego,
a jej przystąpienie następuje po stronie powoda.
4. W sprawie, o której mowa w ust. 1, wydanie wyroku zaocznego może nastąpić
wyłącznie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Przepisu art. 339 §
2 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.

Art. 16.

Wyroków sądowych nakazujących opróżnienie lokalu nie wykonuje się w okresie od
1 listopada do 31 marca roku następnego włącznie, jeżeli osobie eksmitowanej nie
wskazano lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie.

Art. 17.

Przepisów art. 14 i art. 16 nie stosuje się do wypadków, w których powodem wydania
wyroku nakazującego opróżnienie lokalu jest znęcanie się nad rodziną.

Art. 18.

1. Osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia
lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.
2. Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości
czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli
odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od lokatora
odszkodowania uzupełniającego.
3. Osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o
wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego
lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za
używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie
wygasł.
4. Jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z
mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy
w wysokości odpowiadającej różnicy między odszkodowaniem określonym w
ust. 2 a odszkodowaniem, do płacenia którego jest obowiązany były lokator, jeżeli
osoba ta nadal zamieszkuje w lokalu właściciela.

Art. 19.

Do ochrony praw lokatora do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o
ochronie własności.

Rozdział 3
Mieszkaniowy zasób gminy

Art. 20.

1. W celu realizacji zadań, o których mowa w art. 4, gmina może tworzyć i posiadać
zasób mieszkaniowy.
2. Lokale stanowiące mieszkaniowy zasób gminy, z wyjątkiem lokali socjalnych i
lokali, o których mowa w ust. 3, mogą być wynajmowane tylko na czas nieoznaczony.
2a. W celu wykonywania zadań, o których mowa w art. 4, gmina może także wynajmować
lokale od innych właścicieli i podnajmować je osobom, których gospodarstwa
domowe osiągają niski dochód.
2b. Od podnajemców, o których mowa w ust. 2a, gmina może pobierać czynsz niższy
niż ten, który sama opłaca właścicielowi lokalu.
3. Rada gminy może wydzielić w zasobie mieszkaniowym lokale przeznaczone do
wynajmowania na czas trwania stosunku pracy.
4. Przepisy ust. 2 i 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 dotyczące mieszkaniowego zasobu
gminy oraz praw i obowiązków organów gminy stosuje się odpowiednio do
mieszkaniowego zasobu innych jednostek samorządu terytorialnego oraz praw i
obowiązków organów takich jednostek.

Art. 21.

1. Rada gminy uchwala:
1) wieloletnie programy gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy;
2) zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu
gminy, w tym zasady i kryteria wynajmowania lokali, których najem jest
związany ze stosunkiem pracy, jeżeli w mieszkaniowym zasobie gminy wydzielono
lokale przeznaczone na ten cel; w razie gdy rada gminy nie określi
w uchwale odmiennych zasad, do lokali podnajmowanych przez gminę stosuje
się odpowiednio zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład
mieszkaniowego zasobu gminy.
2. Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy powinien
być opracowany na co najmniej pięć kolejnych lat i obejmować w szczególności:
1) prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego
gminy w poszczególnych latach, z podziałem na lokale socjalne i pozostałe
lokale mieszkalne;
2) analizę potrzeb oraz plan remontów i modernizacji wynikający ze stanu
technicznego budynków i lokali, z podziałem na kolejne lata;
3) planowaną sprzedaż lokali w kolejnych latach;
4) zasady polityki czynszowej oraz warunki obni?ania czynszu;
5) sposób i zasady zarządzania lokalami i budynkami wchodzącymi w skład
mieszkaniowego zasobu gminy oraz przewidywane zmiany w zakresie zarządzania
mieszkaniowym zasobem gminy w kolejnych latach;
6) źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w kolejnych latach;
7) wysokość wydatków w kolejnych latach, z podziałem na koszty bieżącej
eksploatacji, koszty remontów oraz koszty modernizacji lokali i budynków
wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, koszty zarządu nieruchomościami
wspólnymi, których gmina jest jednym ze współwłaścicieli,
a także wydatki inwestycyjne;
8) opis innych działań mających na celu poprawę wykorzystania i racjonalizację
gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, a w szczególności:
a) niezbędny zakres zamian lokali związanych z remontami budynków i
lokali,
b) planowaną sprzedaż lokali.
3. Zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu
gminy powinny określać w szczególności:
1) wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem
lub w podnajem lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego, oraz
wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą zastosowanie
obniżek czynszu;
2) warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy;
3) kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy
najmu lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego;
4) warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego
zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do
tego zasobu a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach;
5) tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na
czas nieoznaczony i o najem lokali socjalnych oraz sposób poddania tych
spraw kontroli społecznej;
6) zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym
przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po
śmierci najemcy;
7) kryteria oddawania w najem lokali o powierzchni użytkowej przekraczającej
80 m2.
4. Ustalenia zawarte w wieloletnim programie gospodarowania mieszkaniowym zasobem
gminy, o których mowa w ust. 2 pkt 8 lit. b, mogą, z zastrzeżeniem ust. 5,
stanowić podstawę do wypowiadania umów najmu z zachowaniem sześciomiesięcznego
terminu wypowiedzenia pod warunkiem jednoczesnego zaoferowania
wynajęcia w tej samej miejscowości innego lokalu, spełniającego wymagania co
najmniej takie same, jakie powinien spełniać lokal zamienny. Wysokość czynszu
i opłat w lokalu zamiennym musi uwzględniać stosunek powierzchni i wyposażenia
lokalu zamiennego do lokalu zwalnianego.
5. Jeżeli najemcy przysługuje pierwszeństwo w nabyciu zajmowanego lokalu
wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, przepis ust. 4 stosuje się
pod warunkiem, że najemcy temu zaoferowano wcześniej nabycie tego lokalu, a
najemca nie skorzystał z przysługującego mu pierwszeństwa w jego nabyciu.

Rozdział 4
Lokale socjalne

Art. 22.

Z zasobu mieszkaniowego gmina wydziela część lokali, które przeznacza się na wynajem
jako lokale socjalne.

Art. 23.

1. Umowę najmu lokalu socjalnego zawiera się na czas oznaczony.
2. Umowa najmu lokalu socjalnego, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 1, może być zawarta
z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa
domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy
podjętej na podstawie art. 21 ust. 3 pkt 1.
3. Umowę najmu lokalu socjalnego można po upływie oznaczonego w niej czasu
przedłużyć na następny okres, jeżeli najemca nadal znajduje się w sytuacji uzasadniającej
zawarcie takiej umowy. W razie wzrostu dochodów gospodarstwa
domowego najemcy ponad wysokość określoną w uchwale rady gminy uzasadniającej
oddanie w najem lokalu socjalnego od dnia ustania najmu do czasu
opróżnienia takiego lokalu stosuje się przepisy art. 18 ust. 1 i 2.
4. Stawka czynszu za lokal socjalny nie może przekraczać połowy stawki najniższego
czynszu obowiązującego w gminnym zasobie mieszkaniowym.

Art. 24.

Prawo do lokalu socjalnego nie przysługuje osobie, która samowolnie zajmuje lokal i
wobec której sąd nakazał opróżnienie lokalu, chyba że przyznanie lokalu socjalnego
byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione.

Art. 25.

Gmina może wypowiedzieć najem lokalu socjalnego bez zachowania terminu wypowiedzenia,
jeżeli najemca uzyskał tytuł prawny do innego lokalu i może używać
tego lokalu.

Rozdział 5
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe

Art. 26.

(pominięty).

Art. 27.

1. Ustawa niniejsza znajduje również zastosowanie do stosunków prawnych powstałych
przed dniem jej wejścia w życie.
2. Przepis art. 5 nie znajduje zastosowania do stosunków prawnych, o których mowa
w ust. 1.

Art. 28.

(pominięty).

Art. 29.

(uchylony).

Art. 30.

1. Osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego do dnia wejścia w życie ustawy
przez okres nie krótszy niż 10 lat wstępuje z mocy prawa w stosunek najmu tego
lokalu po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli
właściciel nie wniesie w tym okresie powództwa o nakazanie tej osobie przez
sąd opróżnienia lokalu lub jeżeli w tym samym terminie nie wniesiono powództwa
o ustalenie nieistnienia stosunku najmu.
2. W dniu nawiązania umowy najmu, o której mowa w ust. 1, czynsz najmu takich
lokali jest naliczany w wysokości 3 % wartości odtworzeniowej.

Art. 31.

Do osób, które do chwili śmierci najemcy lokalu sprawowały nad nim opiekę na
podstawie umowy zawartej z najemcą przed dniem 12 listopada 1994 r., spełniającej
wymagania określone w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lo©
kalowe (Dz.U. z 1987 r. Nr 30, poz. 165, z późn. zm.3)), stosuje się art. 691 Kodeksu
cywilnego w brzmieniu obowiązującym przed dniem 12 listopada 1994 r.

Art. 32.

W razie wypowiedzenia najmu, na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 4, najemcy opłacającemu
w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy czynsz regulowany,
obowiązek zapewnienia temu najemcy lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów
przeprowadzki spoczywa, do dnia 31 grudnia 2015 r., na właściwej gminie.

Art. 33.

1. W razie ustania po dniu 12 listopada 1994 r. najmu lokalu zawartego przed tym
dniem na czas trwania stosunku pracy były najemca lub osoby pozostające w lokalu
po śmierci najemcy zachowują prawo do lokalu zamiennego, jeżeli przysługiwało
im ono na podstawie przepisów obowiązujących przed tym dniem; w
razie oddania w najem lokalu zamiennego, czynsz najmu za ten lokal w dniu
zawarcia umowy najmu nie może w stosunku rocznym przekraczać 3 % jego
wartości odtworzeniowej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu
przed dniem 12 listopada 1994 r. z powodu śmierci najemcy lub wypowiedzenia
najmu przez wynajmującego.
3. W razie likwidacji, przekształcenia lub upadłości zakładu pracy, a także przeniesienia
własności budynków mieszkalnych na inną osobę po dniu 12 listopada
1994 r. umowy najmu lokalu zawarte na czas trwania stosunku pracy stają się
umowami zawartymi na czas nieoznaczony.
4. Osobie uprawnionej do lokalu zamiennego na podstawie ust. 1 lub 2, która nie
otrzymała propozycji jego dostarczenia w okresie 12 miesięcy od dnia utraty
tytułu prawnego do zajmowanego lokalu, przysługuje roszczenie o zawarcie
umowy najmu tego lokalu na czas nieoznaczony.
5. Do czasu dostarczenia lokalu zamiennego lub zawarcia umowy najmu, o której
mowa w ust. 4, do osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego stosuje się odpowiednio
przepis art. 18 ust. 3.

Art. 34.

Wydane i niewykonane przed dniem wejścia w życie ustawy prawomocne orzeczenia
sądowe oraz ostateczne decyzje administracyjne w sprawach opróżnienia lokali
podlegających przepisom ustawy, o której mowa w art. 31, są wykonywane przez
organy gmin w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 35.

1. Osobie, o której mowa w art. 14 ust. 4, przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego,
jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy została objęta orzeczeniem
sądowym, chociażby nieprawomocnym, nakazującym opróżnienie lokalu, lub
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 1989 r. Nr 10, poz. 57,
Nr 20, poz. 108, Nr 34, poz. 178 i Nr 35, poz. 192, z 1990 r. Nr 4, poz. 19, Nr 32, poz. 190 i Nr 34,poz. 198, z 1991 r. Nr 115, poz. 496 oraz z 1994 r. Nr 85, poz. 388.
ostateczną decyzją administracyjną, o której mowa w art. 34, a orzeczenie to lub
decyzja nie zostały wykonane przed dniem wejścia w życie ustawy.
2. Na żądanie osoby, o której mowa w ust. 1, o uprawnieniu do lokalu socjalnego
orzeka sąd w sprawie przeciwko gminie właściwej ze względu na miejsce położenia
lokalu podlegającego opróżnieniu. Roszczenie to wygasa, jeżeli nie będzie
dochodzone w ciągu sześciu miesięcy od zawiadomienia uprawnionego przez
komornika lub organ, o którym mowa w art. 34, o przysługującym uprawnieniu.
Przepis art. 14 ust. 6 stosuje się odpowiednio.
3. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 2, jest wolne od opłat sądowych.
4. Jeżeli w toku postępowania egzekucyjnego okaże się, że obowiązkiem opróżnienia
lokalu objęta jest osoba, o której mowa w art. 14 ust. 4, komornik albo organ,
o którym mowa w art. 34:
1) zawiadamia tę osobę, że może wystąpić z powództwem o ustalenie uprawnienia
do lokalu socjalnego w terminie, o którym mowa w ust. 2;
2) zawiesza postępowanie egzekucyjne;
3) o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego zawiadamia prokuratora.
5. W razie wytoczenia powództwa, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, sąd nakazuje
wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu zakończenia postępowania
w sprawie o ustalenie uprawnienia do lokalu socjalnego.
6. Postępowanie egzekucyjne podejmuje się z urzędu, jeżeli w terminie sześciu
miesięcy od jego zawieszenia komornikowi lub organowi, o którym mowa w art.
34, nie zostanie przedłożony nakaz sądu, o którym mowa w ust. 5.

Art. 36.

1. Kaucja wpłacona przez najemcę przed dniem 12 listopada 1994 r., pomniejszona
o ewentualne należności wynajmującego z tytułu najmu, podlega zwrotowi w
ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu lub nabycia jego własności przez najemcę.
2. Kaucja wpłacona przez najemcę w okresie obowiązywania ustawy, o której mowa
w art. 39, podlega zwrotowi w zwaloryzowanej kwocie odpowiadającej
przyjętemu przy jej wpłacaniu procentowi wartości odtworzeniowej lokalu obowiązującej
w dniu jej zwrotu, w terminie określonym w ust. 1. Zwrócona kwota
nie może być jednak niższa od kwoty kaucji wpłaconej przez najemcę.

Art. 37.

1. Jeżeli najemca przed dniem 12 listopada 1994 r., za zgodą wynajmującego, dokonał
w lokalu ulepszeń mających wpływ na wysokość czynszu regulowanego,
wynajmujący może zwrócić najemcy wartość ulepszenia i podwyższyć odpowiednio
czynsz; w razie niezwrócenia wartości ulepszenia najemca opłaca
czynsz w wysokości nieuwzględniającej ulepszenia.
2. Rozliczeń z tytułu ulepszeń dokonywanych przez najemcę w lokalu w okresie
obowiązywania ustawy, o której mowa w art. 39, strony dokonują zgodnie z treścią
zawartej w tej sprawie umowy.

Art. 38.

Ilekroć w innych ustawach jest mowa o przepisach ustawy o najmie lokali mieszkalnych
i dodatkach mieszkaniowych, rozumie się przez to przepisy niniejszej ustawy.

Art. 39.

1. Traci moc ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach
mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 i Nr 162, poz. 1119, z
1999 r. Nr 111, poz. 1281, z 2000 r. Nr 3, poz. 46, Nr 5, poz. 67, Nr 83, poz.
946, Nr 88, poz. 988, Nr 95, poz. 1041 i Nr 122, poz. 1317 oraz z 2001 r. Nr 4,
poz. 27 i Nr 32, poz. 386), z wyjątkiem przepisów rozdziału 6.
2. (pominięty).

Art. 40.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z wyjątkiem art. 18 ust. 4 i art. 32, które
wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2002 r.