Szparagi to warzywa spożywane od dawien dawna. Uważa się, że nazwa asparagus pochodzi od perskiego wyrazu asparag - pęd. W późniejszym czasie taka nazwa dotarła do Grecji, a z języka łacińskiego, poprzez angielski, dotarła do nas. Pierwsze wzmianki o szparagach można znaleźć w Egipcie, w najstarszej księdze kucharskiej Apicius. Szparagi należą do rodziny szparagowatych, wyrastających do około 150 cm wysokości.

Jest to jedno z pierwszych warzyw wiosennych. Do spożycia używa się świeżych pędów. Są bogate w witaminy: C - 34 mg/100 g, A - 0,25 mg/100 g, B1 - 0,19 mg/100 g, B2 - 0,14 mg/100 g, a także magnez, potas, fosfor, białko, węglowodany, asparaginę.

Roślina jest wystarczająco odporna na mróz, przykryta ściółką albo śniegiem może przetrwać nawet bardzo mroźne zimy. Młode pędy mogą zginąć od przymrozków, natomiast sama roślina te przymrozki przetrwa i potem wyda następne łodygi. Optymalna temperatura wzrostu to 15-24 stopni, przy temperaturze poniżej 10 stopni roślina rośnie słabo. Nie są wymagające odnośnie gleby, w jednym i tym samym miejscu mogą rosnąć około 15 lat. W celu uzyskania dobrego urodzaju należy glebę nawozić i doglądać. Poza tym szparagi są rośliną dwupienną, posiada żeńskie i męskie kwiaty. Odmiany męskie są bardziej korzystne, gdyż dłużej są zielone, więcej też w sobie gromadzą pożytecznych składników i dają lepszy urodzaj. Męskie rośliny mają więcej pędów, ale ich średnica jest ciut mniejsza niż żeńskich. Stosunek roślin męskich do żeńskich w odmianach hybrydowych (Jersey Giant, Jersey Prince, Jersey Knight, Syn 53, Syn 4-362, UC 157, Viking KBC) wynosi 3:1.

Gleba

Najlepszą glebą dla szparagów jest gleba piaszczysto gliniasta, neutralna (6-7 pH), pulchna, przepuszczająca wodę z dużą ilością próchnicy. Gruntowe wody nie powinny być wysoko, natomiast gleba nie może być przysychająca. Miejsce musi być słoneczne i osłonięte od wiatru. Gleba jesienią powinna być głęboko przeorana. Przygotowane grzędy muszą być głębokie na 30-35 cm, szerokie na 40 cm, wypełnione związkami organicznymi, przegniłym obornikiem i torfowym kompostem. Dodatkowo dodać należy 30g superfosfatu i 20 g chlorku potasu na jeden metr kwadratowy. Odstępy między rzędami - 120-150 cm. Robiąc odstępy między rzędami należy wziąć pod uwagę posiadaną technikę do uprawy. Nie zaleca się sadzić szparagów bardzo blisko siebie ze względu na rozprzestrzenianie się chorób grzybiczych, natomiast sadząc w bardzo dużych odstępach krzewy mocno się rozrastają i szparagi wyrastają zadługie.

Rozmnażanie szparagów

Szparagi rozmnaża się poprzez nasiona, ale też sporo ogrodników rozmnaża je poprzez sadzonki. W normalnych warunkach od wysiania do uzyskania pierwszego urodzaju mija 3 lata. Na zewnątrz wysiewa się je, gdy się ociepli gleba i powietrze, bywa to pod koniec kwietnia albo na początku maja, gdy już nie zagrażają roślinom przymrozki, podczas których mogłyby delikatne sadzonki zginąć. W zamkniętych pomieszczeniach wysiewa się szparagi w marcu albo kwietniu. Przed wysianiem nasiona należy przez 3-4 doby moczyć, zmieniając codziennie wodę o temperaturze 23-25 stopni. Wysiewa się szparagi w rzędach rozmieszczonych od siebie w 15 cm odstępach, odstęp miedzy nasionami powinien wynosić 2-3 cm, głębokość sadzenia - 3-4 cm. W późniejszym okresie należy je pielić i przerzedzać w odstępach 10 cm. Przesadzane są w następnym roku. Rowki, do których będzie się przesadzało sadzonki szparagów należy wypełnić kompostem i przegniłym obornikiem na wysokość 20 cm tak, by do powierzchni zostało jeszcze 15 -20 cm. Na tej powierzchni należy ułożyć sadzonkę z wyprostowanymi korzeniami. Odległość między sadzonkami powinna wynosić 30 cm, korzenie zasypywać należy lekką, pulchna glebą.
W pulchnej i żyznej glebie należy zrobić rowki o głębokości 15-20 cm i sadzonki wysadza się już bezpośrednio do nich bez dodatkowej warstwy nawozów.

Uprawa

Sadzonki należy przerywać i koniecznie spulchniać wokół nich glebę, w suchych okresach - podlewać. Trochę inaczej są uprawiane szparagi białe, należy je obkopywać glebą (20-30 cm), w ciężkich glebach - torfem albo trocinami. Górną warstwę gleby należy wyrównać i docisnąć, by było widać jak pędy wyjdą na powierzchnię. Grzędy dodatkowo przykrywane są czarną folią. Zaleca się przykrywać je taką folią, której jedna strona jest czarna (na pochmurne, zimne dni), a druga biała (na ciepłe i słoneczne dni). Szparagi ściana się u podstawy specjalnym narzędziem jak tylko wydostaną się na powierzchnię. W pierwszym roku owocowania ścina się szparagi średnio przez 20 dni do maja do połowy czerwca, dojrzałe szparagi - 40dni. Po zbiorze plonów grzędy są równane. Są też szparagi, których nie trzeba okopywać, ścina się je przy samej ziemi albo o kilka centymetrów głębiej. Lepsze w smaku są szparagi okopywane. Po zbiorze białe szparagi są odkopywane, nawożone 20 g superfosfatu i 15 g chlorku potasu na 1 m2. Jesienią łodygi szparagów należy pościnać, po czym obłożyć 8-10 cm kompostem z liści, torfem albo trocinami. Między rzędami daje się przegniły albo świeży obornik. Na 1 hektarze wyrasta około 20 000 łodyg szparagowych.

Właściwości lecznicze szparagów

Asparaginy, które są zawarte w szparagach w medycynie stosowane są w leczeniu dny moczanowej, obniżają też ciśnienie tętnicze, uspokajają i łagodzą pracę serca. Wywar z korzeni i pędów sprzyja wydalaniu moczu. W homeopatii pędami szparagów leczy się wszelkie zachorowania związane z układem moczowym i sercem. Natomiast nie można ich stosować przy zapaleniu dróg moczowych.
Najlepsze w smaku są szparagi o średnicy 1-2 cm i około 20-30 długości z nierozwiniętą główką. Szparagi można spożywać bez obróbki termicznej, ugotowane i konserwowane.