Rozdział 1
Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa reguluje zasady zakładania i prowadzenia pracowniczych ogrodów działkowych
oraz zasady zrzeszenia się użytkowników działek w Polskim Związku Działkowców.

Art. 2.

1. Pracownicze ogrody działkowe zapewniają ludziom pracy i ich rodzinom aktywny
wypoczynek, możliwość prowadzenia przede wszystkim na własne potrzeby
upraw ogrodniczych, stanowią składnik terenów zielonych oraz terenów rekreacyjnych.
2. Pracownicze ogrody działkowe są urządzeniami użyteczności publicznej.

Art. 3.

Pracownicze ogrody działkowe podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o
ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów, a także w przepisach
o ochronie i kształtowaniu środowiska.

Art. 4.

Pracownicze ogrody działkowe zakłada i prowadzi, na zasadzie wyłączności, Polski
Związek Działkowców.

Rozdział 2
Pracownicze ogrody działkowe

Art. 6.

1. Pracowniczym ogrodem działkowym jest obszar gruntu rolnego podzielony na
działki przeznaczone pod uprawy ogrodowe i oddane w użytkowanie osób fizycznych,
wyposażony w urządzenia niezbędne do prowadzenia upraw ogrodowych
oraz służący zarazem do wypoczynku użytkowników działek i innych
osób.
Opracowano na podstawie:
t.j. Dz.U. z
1996 r. Nr 85, poz.
390, z 1997 r. Nr 141,
poz. 943, z 1998 r. Nr
106, poz. 668, z 1999
r. Nr 86, poz. 965, z
2000 r. Nr 50, poz.
581, z 2002 r. Nr 25,
poz. 253, Nr 113, poz.
984, Nr 200, poz.
1683, z 2003 r. Nr
110, poz. 1039.
art. 5 skreślony
2. Pracowniczy ogród działkowy podlega rejestracji w Polskim Związku Działkowców.

Art. 7.

1. Obowiązek zapewnienia gruntów na potrzeby pracowniczych ogrodów działkowych
ciąży na organach gminy. Organy te, w razie potrzeby, nabywają grunty w
drodze wykupu.
2. Grunty przeznaczone pod pracownicze ogrody działkowe powinny być zrekultywowane
i zmeliorowane przez organy gminy, na zasadach przewidzianych w
przepisach odrębnych.
3. Nie mogą być przeznaczane pod pracownicze ogrody działkowe grunty nieprzydatne
do produkcji żywności z powodu ich toksyczności.

Art. 8.

1. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy, przeznaczone
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod pracownicze
ogrody działkowe, przekazuje się nieodpłatnie w użytkowanie Polskiemu
Związkowi Działkowców. Przekazania dokonują odpowiednio starostowie wykonujący
zadanie z zakresu administracji rządowej lub wójtowie (burmistrzowie,
prezydenci miast).
2. Grunty, o których mowa w ust. 1, mogą być oddawane nieodpłatnie Polskiemu
Związkowi Działkowców w użytkowanie wieczyste na zasadach określonych w
przepisach o gospodarce nieruchomościami.
3. Od decyzji wydawanych przez starostę, wykonującego zadania z zakresu administracji
rządowej w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność
Skarbu Państwa przysługuje stronie odwołanie do wojewody.

Art. 9.

1. Organy gminy obowiązane są do doprowadzenia do pracowniczych ogrodów
działkowych dróg dojazdowych, energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę oraz
zapewniania, w ramach komunikacji publicznej, potrzeb ogrodów działkowych.
2. Utrzymanie porządku i czystości na terenach przylegających do pracowniczych
ogrodów działkowych należy do organów gminy, chyba że obowiązek ten na
mocy przepisów szczególnych ciąży na jednostkach organizacyjnych i osobach
fizycznych innych niż ogrody działkowe.

Art. 10.

Pracownicze ogrody działkowe zakłada się na czas nieokreślony, jako obiekty stałe.

Art. 11.

1. Na gruntach, które w planie zagospodarowania przestrzennego mają inne przeznaczenie,
mogą być zakładane czasowo pracownicze ogrody działkowe. Czasowe
ogrody zakłada się na okres nie krótszy niż 5 lat. Urządzenia na terenie takich
ogrodów powinny mieć charakter czasowy.
2. Decyzja o likwidacji czasowego ogrodu działkowego powinna być wydana co
najmniej na rok przed terminem, na który udzielona została lokalizacja. Likwidacja
czasowego ogrodu następuje bez odszkodowania.
3. W braku decyzji, o której mowa w ust. 2, czasowy pracowniczy ogród działkowy
staje się ogrodem stałym.

Art. 12.

1. Podział gruntu na działki oraz budowa podstawowych urządzeń na terenie pracowniczego
ogrodu działkowego należy do Polskiego Związku Działkowców.
2. W zależności od rodzaju i położenia gruntów oraz warunków geodezyjnych, powierzchnię
działek ustala się w granicach od 300 m2 do 500 m2, a w ogrodach
czasowych Polski Związek Działkowców, za zgodą wójta (burmistrza, prezydenta
miasta), może ustalić większą powierzchnię wszystkich lub niektórych
działek w danym ogrodzie, nie większą jednak niż 1 500 m2.
3. Podstawowymi urządzeniami pracowniczego ogrodu działkowego są: ogrodzenia,
drogi, urządzenia nawadniające, sieć elektryczna, sanitariaty oraz pomieszczenia
administracyjne, socjalne i gospodarcze, przeznaczone do zaspokajania
wspólnych potrzeb użytkowników działek.
Art. 12(1).
1. Polski Związek Działkowców ustanawia na rzecz osób fizycznych prawo użytkowania
działek, o których mowa w art. 12 ust. 1 i 2.
2. Na wniosek osób wymienionych w ust. 1 prawo użytkowania ustanawia się w
drodze umowy cywilno-prawnej zawartej w formie aktu notarialnego, jeżeli
grunty wchodzące w skład pracowniczego ogrodu działkowego znajdują się w
użytkowaniu wieczystym Polskiego Związku Działkowców. Ustanowione w tej
formie prawo użytkowania podlega ujawnieniu w księdze wieczystej.

Art. 13.

1. Urządzenia pracowniczego ogrodu działkowego przeznaczone do wspólnego korzystania
przez użytkowników działek są własnością Polskiego Związku Działkowców.
2. Nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce, wykonane lub nabyte
ze środków finansowych użytkownika działki, stanowią jego własność.
3. Użytkownicy działek ponoszą koszty z tytułu założenia i utrzymania urządzeń
znajdujących się na terenie poszczególnych działek.

Art. 14.

1. Polski Związek Działkowców z tytułu prowadzenia działalności statutowej, a jego
członkowie z tytułu użytkowania działki zwolnieni są od podatków i opłat
administracyjnych, z tym że z podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku
leśnego na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, nie obejmuje:
pkt 1 w ust. 2 w art.
14 - skreślony
2) budynków lub ich części, zajętych na wykonywanie działalności wytwórczej,
handlowej lub usługowej w rozumieniu przepisów o podatku obrotowym.

Art. 15.

1. Tworzy się Fundusz Rozwoju Pracowniczych Ogrodów Działkowych.
2. Dochodami Funduszu są:
1) wpłaty z tworzonych na podstawie odrębnych przepisów Centralnych Funduszów
Inwestycji Socjalnych,
2) wpłaty z odszkodowań, o których mowa w art. 22 ust. 1 pkt 2,
3) wpłaty uspołecznionych zakładów pracy z zakładowego funduszu socjalnego,
4) dotacje z budżetu,
5) dotacje związków zawodowych,
6) wpłaty użytkowników działek, określone w statucie Związku,
7) wpłaty organizacji społecznych ze środków przeznaczonych na ten cel w ich
planach finansowych,
8) wpłaty, o których mowa w art. 23,
9) darowizny, zapisy i dobrowolne wpłaty osób fizycznych,
10) inne środki przewidziane w przepisach odrębnych.

Art. 16.

1. Środki Funduszu Rozwoju Pracowniczych Ogrodów Działkowych przeznacza
się na:
1) zakładanie i wyposażenie pracowniczych ogrodów działkowych,
2) remonty urządzeń pracowniczych ogrodów działkowych.
2. Dysponentem Funduszu jest Polski Związek Działkowców.
3. Szczegółowe cele, warunki wykorzystywania oraz sposób dysponowania tym
Funduszem określają właściwe statutowe organy Polskiego Związku Działkowców.

Art. 17.

1. Uspołecznione zakłady pracy uczestniczą w zagospodarowywaniu nowo zakładanych
pracowniczych ogrodów działkowych, w których użytkownikami działek
są ich pracownicy.
2. Minister właściwy do spraw pracy, w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw finansów publicznych i po zasięgnięciu opinii związków zawodowych,
określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje świadczeń, jakie uspołecznione zakłady
pracy ponoszą w myśl ust. 1 na rzecz pracowniczych ogrodów działkowych.
3. W trybie przewidzianym w ust. 2 minister właściwy do spraw pracy, w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, może określić
wpłaty uspołecznionych zakładów pracy na Fundusz Rozwoju Pracowniczych
Ogrodów Działkowych z innych środków niż przewidziane w art. 15 ust. 2 pkt 3.

Art. 18.

1. Uspołecznione zakłady pracy, w porozumieniu z działającymi w nich organizacjami
związków zawodowych, mogą obejmować patronatem pracownicze ogrody
działkowe, w których działki użytkują pracownicy tych zakładów.
2. Umowy patronackie zawierane z zarządami oddziałów terenowych Polskiego
Związku Działkowców bądź zarządami ogrodów działkowych określają zakres i
warunki współdziałania zakładów pracy i organizacji związków zawodowych z
zarządami oddziałów terenowych bądź zarządami ogrodów działkowych, w tym
zakres i formy pomocy na rzecz pracowniczych ogrodów działkowych ze strony
zakładu pracy; umowy patronackie mogą zapewniać pierwszeństwo przydziału
działek pracownikom tych zakładów.

Art. 19.

Użytkownicy działek mogą korzystać z pomocy kredytowej na zagospodarowanie
działki. Zasady udzielania pożyczek na te cele określają odrębne przepisy.

Art. 20.

1. Likwidacja w całości lub części pracowniczego ogrodu działkowego może nastąpić
w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi potrzebami gospodarczymi
lub społecznymi, za zgodą Polskiego Związku Działkowców.
2. Zmiana przeznaczenia terenu pracowniczego ogrodu działkowego może nastąpić
z zachowaniem przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji
gruntów, a także przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska.
3. Likwidacja pracowniczego ogrodu działkowego może mieć miejsce w okresie od
zakończenia do rozpoczęcia wegetacji roślin; likwidacja ogrodu w innym terminie
może mieć miejsce jedynie w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Art. 21.

1. W razie likwidacji pracowniczego ogrodu działkowego wojewoda przydzieli teren
zastępczy, nie mniejszy od dotychczasowego, w takim terminie, aby można
było założyć nowy ogród przed zaprzestaniem działalności ogrodu likwidowanego.
2. Założenie nowego ogrodu i odtworzenie urządzeń spoczywa na jednostce organizacyjnej,
w której interesie zlikwidowano ogród.

Art. 22.

1. Jednostka organizacyjna, w której interesie pracowniczy ogród działkowy został
zlikwidowany, obowiązana jest wyrównać wynikłe z tego tytułu szkody i straty i
wypłacić odszkodowanie:
1) użytkownikom działek - za składniki majątkowe znajdujące się na działkach,
2) Polskiemu Związkowi Działkowców - za składniki majątkowe stanowiące
własność Związku.
2. W razie likwidacji pracowniczego ogrodu działkowego w okresie wegetacji roślin
- odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje także utracone plony.

Art. 23.

1. Jednostka organizacyjna, w której interesie pracowniczy ogród działkowy został
zlikwidowany, nie użytkująca przekazanego jej gruntu zgodnie z przeznaczeniem,
jest obowiązana do uiszczania na rzecz Funduszu Rozwoju Pracowniczych
Ogrodów Działkowych kwoty odpowiadającej stałej opłacie rocznej z tytułu
użytkowania gruntu, podwyższonej o 200%; obowiązek ten jest niezależny
od obowiązku wynikającego z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1971
r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów (Dz.U. Nr 27,
poz. 249 i z 1974 r. Nr 38, poz. 230).
2. Ocena i kontrola użytkowania gruntów zgodnie z przeznaczeniem, o którym
mowa w ust. 1, dokonywana jest w trybie przewidzianym w przepisach o ochronie
gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów.

Rozdział 3
Polski Związek Działkowców

Art. 24.

1. Polski Związek Działkowców, zwany dalej Związkiem, jest samodzielną i samorządną
organizacją społeczną, zrzeszającą osoby będące użytkownikami działek
w pracowniczych ogrodach działkowych.
2. Związek posiada osobowość prawną.
3. Związek może być członkiem organizacji krajowych i międzynarodowych o pokrewnych
celach i zadaniach.

Art. 25.

1. Członkostwo Związku nabywa się jednocześnie z przydzieleniem działki w pracowniczym
ogrodzie działkowym.
2. Działka w pracowniczym ogrodzie działkowym może być przydzielone osobie
pozostającej w stosunku pracy, a także osobie prowadzącej zakład rzemieślniczy
lub usługowy, osobie wykonującej pracę nakładczą oraz osobie pobierającej
emeryturę lub rentę albo korzystającej z pomocy społecznej.
3. Przy przydziale działek uwzględnia się przede wszystkim osoby zatrudnione
przy pracach uciążliwych lub w warunkach szkodliwych dla zdrowia oraz sytuację
materialną i rodzinną osoby ubiegającej się o przydzielenie działki.
3a. Przydział działek następuje w porozumieniu z właściwym organem związków
zawodowych.
4. W razie wygaśnięcia prawa użytkowania działki na skutek śmierci członka, przy
przydziale użytkowanej przez niego działki pierwszeństwo mają jego osoby bliskie
użytkujące z nim wspólnie działkę, o ile spełniają warunki określone w ust.
2; w wypadku ubiegania się o przydział działki więcej niż jednej osoby - wybór
należy do Związku.

Art. 26.

1. Podstawowym zadaniem Polskiego Związku Działkowców jest działanie na
rzecz wszechstronnego rozwoju pracowniczych ogrodów działkowych, a w
szczególności: zakładanie i prowadzenie pracowniczych ogrodów działkowych,
dbanie o prawidłowe ich zagospodarowanie i o stały wzrost produkcji płodów
ogrodniczych, utrzymywanie urządzeń we właściwym stanie, organizowanie i
udzielanie pomocy i poradnictwa w zagospodarowywaniu działek i prowadzeniu
upraw ogrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem nawożenia i ochrony roślin
oraz prowadzenie wśród członków działalności społeczno-wychowawczej.
2. Związek może prowadzić działalność gospodarczą mającą na celu realizację jego
zadań w zakresie i na zasadach określonych w statucie.
3. Związek współdziała z właściwymi organami administracji państwowej i zainteresowanymi
zakładami pracy oraz związkami zawodowymi i organizacjami
społecznymi.

Art. 27.

1. Ogniwami organizacyjnymi Związku są:
1) pracowniczy ogród działkowy,
2) oddział terenowy (wojewódzki, okręgowy).
2. Organami samorządu Związku są:
1) w pracowniczych ogrodach działkowych - walne zebranie, zarząd, komisja
rewizyjna i komisja rozjemcza,
2) w oddziałach terenowych - zjazd delegatów, zarząd, komisja rewizyjna i
komisja rozjemcza,
3) w Polskim Związku - Krajowy Zjazd Delegatów, Krajowa Rada, Krajowa
Komisja Rewizyjna i Krajowa Komisja Rozjemcza.

Art. 28.

1. Przyjmowanie w poczet członków Związku i przydzielanie działek należy do
uprawnień zarządu pracowniczego ogrodu działkowego, a w ogrodach nowo zakładanych
- do zarządu oddziału terenowego. Pozbawienie członkostwa i prawa
użytkowania działki należy do zarządu pracowniczego ogrodu działkowego.
[2. Uchwały organów wymienionych w ust. 1 w sprawie członkostwa Związku nie
podlegają orzecznictwu sądów.]

Art. 29.

Na zasadach określonych w statucie Związek może zrzeszać użytkowników ogrodów
przydomowych i ogrodników amatorów w celu udzielania im pomocy w produkcji
ogrodniczej.
ad. art. 28 ust. 2 -
wyrok TK - Dz.U.
1999 r. Nr 86, poz. 965

Art. 30.

1. Polski Związek Działkowców działa zgodnie z przepisami ustawy i innymi obowiązującymi
przepisami prawa oraz statutem.
2. Statut Polskiego Związku Działkowców powinien określać w szczególności:
1) cele i zadania Związku oraz środki ich realizacji,
2) strukturę organizacyjną Związku,
3) organy Związku, ich kompetencje, okres kadencji oraz tryb ich wyboru i
odwoływania, a także warunki podejmowania i ważności uchwał tych organów,
4) zasady i tryb przydzielania działek oraz pozbawiania lub wygaśnięcia prawa
ich użytkowania, a także tryb odwoławczy w tych sprawach,
5) prawa i obowiązki członków oraz zasady i tryb ustanawiania wpisowego i
wpłat na Fundusz Rozwoju Pracowniczych Ogrodów Działkowych oraz
składek członkowskich,
6) sposób reprezentowania Związku na zewnątrz,
7) sposób zaciągania przez organy Związku zobowiązań majątkowych,
8) sposób zmiany statutu.
3. Statut uchwala Krajowy Zjazd Delegatów Związku; uchwalony statut podlega
zarejestrowaniu przez [Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast] <ministra
właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i
mieszkaniowej> .

Art. 31.

1. Polski Związek Działkowców prowadzi rejestry: pracowniczych ogrodów działkowych,
użytkowników działek w pracowniczych ogrodach działkowych,
członków organów samorządu oddziałów terenowych Związku i pracowniczych
ogrodów działkowych.
2. Rejestry prowadzą:
1) zarządy oddziałów terenowych - rejestr użytkowników działek w pracowniczych
ogrodach działkowych oraz rejestr członków organów samorządu
pracowniczych ogrodów działkowych; do prowadzenia rejestru użytkowników
działek zarząd oddziału terenowego może upoważnić zarząd ogrodu,
2) Krajowa Rada - rejestr pracowniczych ogrodów działkowych i rejestr członków
organów samorządu oddziałów terenowych.
3. Rejestr pracowniczych ogrodów działkowych powinien zawierać w szczególności:
nazwę, położenie i obszar pracowniczego ogrodu działkowego, liczbę działek
oraz określać charakter ogrodu (stały, czasowy).
4. Właściwy statutowo organ Związku określi szczegółowo zasady prowadzenia
rejestrów.
zmiana w ust. 3 w
art. 30 wchodzi w
życie z dn. 1.01.2004
r. (Dz.U. z 2002 r. Nr
25, poz. 253 i Nr 230, poz. 1923).

Rozdział 4
Przepisy wprowadzające, przejściowe i końcowe

Art. 32.

1. Miejskie i przyzakładowe pracownicze ogrody działkowe istniejące w dniu wejścia
w życie ustawy stają się pracowniczymi ogrodami działkowymi w jej rozumieniu.
2. Polski Związek Działkowców przejmuje nieodpłatnie majątek, należności i zobowiązania
działających dotychczas jednostek organizacyjnych pracowniczych
ogrodów działkowych.
3. Urządzenia służące do wspólnego użytku użytkowników działek stają się własnością
Związku.
4. Inwestycje na potrzeby pracowniczych ogrodów działkowych, rozpoczęte przed
dniem wejścia w życie ustawy, będą kontynuowane do ich zakończenia przez
dotychczasowych inwestorów.

Art. 33.

Pracownicze ogrody działkowe istniejące ponad 10 lat, a nie mające ustalonej lokalizacji,
uznaje się za ogrody stałe w rozumieniu ustawy.

Art. 34.

1. Użytkownicy działek w pracowniczych ogrodach działkowych istniejących w
dniu wejścia w życie ustawy stają się członkami Polskiego Związku Działkowców.
2. Istniejące w dniu wejścia w życie ustawy organy samorządu działkowców (zarządy
pracowniczych ogrodów działkowych, zarządy wojewódzkie pracowniczych
ogrodów działkowych, Krajowa Rada Pracowniczych Ogrodów Działkowych)
działają do czasu podjęcia działalności przez organy samorządu Polskiego
Związku Działkowców, wybrane na podstawie niniejszej ustawy oraz statutu.
3. Krajowa Rada Pracowniczych Ogrodów Działkowych zwoła w terminie trzech
miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy Krajowy Zjazd Delegatów, który
uchwali statut Polskiego Związku Działkowców i dokona wyboru jego organów.

Art. 35.

Traci moc ustawa z dnia 9 marca 1949 r. o pracowniczych ogrodach działkowych
(Dz.U. Nr 18, poz. 117).

Art. 36.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.