Istnieją następujące rodzaje tapet: papierowe, tekstylne, flizelinowe, z włókna szklanego oraz syntetyczne, wśród których główną rolę odgrywają różnego typu tapety winylowe (zaczynając od połyskujących na świetle, tak zwanych jedwabnych i kończąc na tłoczonych). Zacznijmy jednak od określenia. Tapeta, to rolka materiału na bazie papieru (choć czasem i bez niego), którą do powierzchni ścian przymocowuje się przy pomocy kleju Pod względem podstawy (bazy), która pokrywana jest dekoracyjną warstwą, ten zwinięty w zwoje materiał dzieli się na kilka grup.

Tapety papierowe

Ze względu na oczywiste zalety papierowe tapety mają wspaniałą przeszłość i niewątpliwą perspektywę na przyszłość. Dzięki niskim kosztom, pozwalają one na zmianę wnętrz jak żadne inne materiały. Można odnawiać ściany co dwa, trzy lata albo i co roku bez większych strat w domowym budżecie.

Cienkie jednowarstwowe tapety zostały nazwane - simplex, a tapety wyprodukowane z dwóch sprasowanych warstw papieru - dupleks. Wzór na górnej warstwie tapety jest nadrukowany zawczasu.
Terminy te należy zapamiętać, ze względu na częste ich używanie - zarówno przez sprzedawców jak i budowlańców.

Dwuwarstwowy simplex drukowany jest na grubym podwójnym papierze (nie należy go mylić z „duplexem"!).W czasie produkcji dwie warstwy papieru nie są sklejane, a wzór jest drukowany od razu na podwójnym papierze.

Najprostszymi tapetami są simplexy, tj. wzorzysty papier o różnej grubości. W danym przypadku możliwości są nieograniczone: od kompozycji abstrakcyjnych po żartobliwe czy wzruszające wzory. Tłoczone tapety charakteryzują się takimi samymi właściwościami jak i zwyczajne, natomiast różnorodność tekstur pozwala na uzyskanie bardziej wyrazistych wzorów. Poza tym są one ekologiczne, przepuszczające powietrze, lekko pochłaniające dźwięk i izolujące ciepło. Co prawda nie są trwałe i szybko bledną (nie są odporne na promienie UV). Pod tapety simplexowe ściany muszą być prawie idealnie równe, należy je przed tapetowanie wyrównać i zaszpachlować.

Następnym rodzajem tapet pod względem bardziej złożonego procesu produkcyjnego i ceny są tapety duplex. Dlaczego należy sprasować dwie warstwy papieru klejem? Powód jest taki, że przed przyklejeniem tapet do ścian należy je impregnować klejem i dopiero potem wyrównać na ścianie. Zwilżony papier się rozciąga, a schnąc - kurczy się, dlatego często powoduje to sporo kłopotów, zaczynając od niedokładnego dopasowania krawędzi, kończąc na pęcherzach powietrznych oraz szczelinach między pasmami tapet.

Pod tym względem tapety dupleks są prawie idealne. Poza tym często są pokrywane specjalnymi materiałami, zwiększającymi ich odporność na światło i wilgoć. Czasami w ich skład wchodzą rozdrobnione odpady drewna, od tego zaś ich właściwości są jeszcze lepsze, gdyż zyskują na dodatkowym dekorze i tapety stają się podobne do japońskiego papieru, produkowanego ręcznym sposobem.

Należy tez wspomnieć o tapetach duplex odpornych na wilgoć z lateksową powłoką. One nie tracąc swoich właściwości wytrzymują 15-20 wilgotnych czyszczeń, dlatego idealnie nadają się do kuchni czy przedpokoju.
Papierowymi tapetami wykleja się najczęściej pomieszczenia o niskim poziomie wilgotności i zanieczyszczenia: sypialniach, pokojach dziecięcych, gabinetach, hotelach i holach. Papierowych tapet myć nie wolno, natomiast niektóre z nich nadają się do wilgotnego czyszczenia.

Rys. Antanas Bunikis

Tapety flizelinowe

W tapetach flizelinowych papierowe podłoże jest zbędne, zdaniem producentów są one jednolite z zewnętrznej i wewnętrznej strony, składające się z włókien pochodzenia roślinnego. Tapety te można malować wodną emulsją, farbą lateksową albo akrylową (malować można nie więcej niż 5 razy). Firmy reklamujące ten produkt wymieniając zalety podkreślają szczególnie odporność tych tapet na rozrywanie się i bezpieczeństwo przeciwpożarowe. Interesującym faktem jest to, że tapety te zwinięte w rolki rwą się i pala tak samo jak inne. Szczególną wytrzymałość, odporność na ścieranie i wilgoć uzyskują one po naklejeniu na ścianach i pomalowaniu. Dlatego bardzo ważnym jest, czym będą pokryte. Niewątpliwą zaletą tapet flizelinowych jest to, że nie trzeba ich impregnować klejem, dlatego też nie rozciągają się i tak samo nie kurczą się. Klejem pokrywa się tylko ścianę, dlatego pasma tapet można bardzo dokładnie dopasować na ścianie. W późniejszym okresie, przy dowolnych zmianach, suche pasma tapet łatwo też się zrywają, a podłoże flizelinowe zostaje na ścianie jednocześnie wyrównując i wzmacniając teksturę powierzchni.

Tapety tekstylne

Pochodzą one z tkanin i gobelinów, którymi kiedyś przykrywano ściany. Tapety tekstylne, zarówno jak i ich przodkowie, są ekologiczne i też odpowiednio drogie. Tekstylne tapety - to dwuwarstwowa okładzina ścienna, składająca się z górnej i dolnej warstwy. Dolna warstwa może być wykonana z papieru albo flizeliny, górna - z tkaniny (jedwabiu, lnu, wiskozy) i nici przyklejonych do podłoża równolegle do długiej krawędzi pasma tapety. Takie tapety można odkurzać odkurzaczem, dobrze pochłaniają dźwięk, świetnie izolują ciepło i nie płowieją. Powierzchnia włókiennicza może być o różnych teksturach: matowa i błyszcząca, często jednokolorowa albo tradycyjne - w paski. Zakres pracy przy klejeniu tych tapet jest odpowiednio taki sam, jak przy każdych innych tapetach.

Są też produkowane tapety z weluru oraz inne o puszystej powierzchni, które absorbują światło i dodają pomieszczeniu szczególnie ciepłych, aksamitnych akcentów. Proces technologiczny produkcji tych tapet jest dość skomplikowany: po pokryciu papierowego podłoża sztucznym (nylonowym) włóknem, które jest nakładane pionowo, wszystko umieszcza się w specjalnej komorze. Włókna te pod wpływem działania pola elektromagnetycznego przyklejają się do podłoża prostopadle, tworząc welurowy puch. Tapety welurowe stosowane są do wykańczania wnętrz mieszkalnych o małym zanieczyszczeniu. Tapety te dodają wnętrzu luksusu, ale też dobrze zbierają kurz i wchłaniają zapachy, z tego względu absolutnie nie nadają się na przykład do kuchni.

Koszt tapet tekstylnych jest mniejszy oraz ich właściwości eksploatacyjne lepsze, niż tkaninowe czy gobelinowe pokrycia ścian, gdyż krawędzie tapet nie roztrzepują się tak, jak przy użyciu tkanin, poza tym praktycznie nie widać szwów pomiędzy pasmami tapet przyklejonych na ścianie. Należy też przyznać, że tekstylne tapety na ścianach tworzą wyrafinowaną, tekstylną draperię.

Tekstylne tapety są impregnowane antystatycznym, odpychającym kurz preparatem. Mimo to wymagają one o wiele większej pielęgnacji niż zwyczajne czy winylowe tapety. Należy je regularnie ostrożnie odkurzać odkurzaczem albo czyścić sucha ścierką z preparatem do czyszczenia kurzu, albo też oczyścić miękką szczotką.

Wady tekstylnych tapet: nieodporne na działania mechaniczne i higroskopijne, tzn. nie można ich czyścić na mokro. Natomiast papierowe tapety też są nieodporne na wodę, a więc jeżeli jest potrzeba stworzyć wnętrze w stylu angielskiego dworu czy rosyjskich posiadłości w sypialni czy gabinecie, do wykańczania wnętrz śmiało można wybierać tapety tekstylne.

Tapety z włókna szklanego

Podstawa w tych tapetach jest „utkana" z szklanych włókien, wyprodukowanych z kwarcowego piasku, sody, dolomitu i wapna. Uzyskany materiał jest udekorowany uwypukleniami, ornamentami, jego gęstość i struktura bywa różna. Tapety z włókna szklanego charakteryzują się różnymi wartościowymi właściwościami, z których warto wymienić dekoracyjność i maskowanie niedużych niedoskonałości ścian. Szklane włókna są impregnowane specjalnym preparatem zwiększającym odporność na ogień, którego skład producenci trzymają w tajemnicy.

Przed klejeniem tapet z włókna szklanego, zaleca się pokryć powierzchnię lateksowym gruntem o neutralnym kolorze. Do kleju też poleca się dodać farby lateksowej o podobnym odcieniu, nim też można pokryć ścianę oraz tapety. Po wybraniu faktury można według upodobania i wymagań, co do wystroju wnętrza, wybrać kolor dopasowując pod względem różnych zestawień kolorystycznych.

Tapety winylowe

Tapety winylowe - to papierowa podstawa z powłoką winylową o różnej gęstości, nadającą tapetom trwałości i odporności na wodę. Wszystkie tego rodzaju tapety charakteryzują się bardzo dobrymi właściwościami eksploatacyjnymi. Winylowe tapety można podzielić na trzy rodzaje: z perłową poświatą, spienione i ich odmiana z głębokimi wcięciami oraz zmywalne. Jedwabno perłowy połysk uzyskuje się przy pomocy najdrobniejszych nacięć odbijających światło. Ze względu na swoją spienioną powierzchnię tapety winylowe mogą tworzyć na ścianach niemal płaskorzeźby. Od ich różnorodności może aż zakręcić się w głowie: winyl może imitować płytki ceramiczne, skórę, zamsz, naturalne tkaniny, drewno, marmur, granit, tynk i inne materiały wykończeniowe. Zmywalne tapety winylowe są przeznaczone do pomieszczeń kuchennych oraz łazienek, wyróżniają się bowiem szczególną odpornością na wilgoć. Najnowsze tapety z winylu posiadają mikropory, co stwarza przychylne warunki na obieg wilgoci i pozwala ścianom oddychać.

Zwracamy uwagę na to, że kupując tapety należy obliczyć ich ilość uwzględniając parametry pomieszczenia oraz projekt wykańczania ścian. Wcale nie należy wyklejać ścian tapetami do samego sufitu, można na ścianie zostawić szeroki albo wąski pas niezaklejony. Można też stworzyć różne kompozycje, dopasowując tapety o różnych kolorach czy wzorach, dostosowując dekoracyjne baski i bordiury. W takim przypadku wcześniej zrobiony szkic, oznakowania, co gdzie ma być i dokładne obliczenia są wręcz niezbędne.

Początkowe dane - standardowe wymiary rolki: długość 10,05m i szerokość 50, 56, 60 cm. Produkowane są też oczywiście i w innych wymiarach, natomiast najczęściej inne rozmiary są przy tapetach tekstylnych, ekskluzywnych, fototapetach, tapetach pod szkło oraz folii samoprzylepnej. W większości sklepów z tapetami można znaleźć tabelkę, która pomoże w wykonaniu wszelkich obliczeń. Należy jednak przyznać, że obliczenia te podawane w sklepie będą zawsze z mocno zawyżonym wynikiem.

Sztywne i elastyczne tapety winylowe są dobrze zmywalne i nadają się do czyszczenia (w zależności od rodzaju tapet - wilgotna miękka gąbka, albo szczotka). Nie blakną na słońcu i mogą zdobić ścianę nawet około 15 lat. Jeżeli ściany są dobrze przygotowane, tapety winylowe mogą tworzyć w pokoju wygląd jednolitej tkaniny. Standardy jakościowego klejenia tych tapet wymagają dokładnego przyklejania na ścianach tak, by nie było widać linii szwów.

Spienione tapety winylowe produkowane są poprzez wytłaczania wzorów na powierzchni winylowej na zimno. Ich zewnętrzna powierzchnia nie bywa nigdy gładka, zawsze ma mocno wyraziste wyżłobienia. Rulony tych tapet są dosyć grube i „napęczniałe", ale jednocześnie i lekkie, dlatego też kleić je nie jest zbyt trudno. Spienione tapety winylowe nie tylko nie wymagają dokładnego przygotowania ścian (szpachlowanie itd.), ale i też ze względu na wypukłą swoja powierzchnię maskują wszelkie nierówności ścian i sufitów.

Mocne i elastyczne tapety dobrze się zmywają i czyszczą, a także przez długi czas nie blakną na słońcu. Takie tapety świetnie nadają się do salonu, kuchni, garderoby czy przedpokoju. Jeżeli tapety winylowe są oznaczane jako ekologiczne, wówczas można nimi wyklejać wszystkie dobrze wentylowane pomieszczenia mieszkalne.

Tapety z naturalnych materiałów - to tapety wyprodukowane tylko z naturalnych materiałów:

1. Włókien roślinnych - sizal bambusa, juta, len;
2. Włókniny nietkanej;
3. Laminowanego papieru;
4. 100% sztucznego jedwabiu, tkanego na zasadzie technologii „nitka do nitki";
5. Wiskozy i poliamidu

Większość tapet jest pokryta specjalną warstwą ochronną przez zabrudzeniem, natomiast tapety tekstylne są zmywalne.

Tradycyjnie są też produkowane kolekcje papierowych tapet dziecięcych. W odróżnieniu od normalnych tapet, dziecięce są weselsze, o bardziej kolorowych i jaskrawych rysunkach. Na ścianach pokoju dziecięcego zamieszkują różne zwierzęta, świeci słońce albo pływają obłoki. Niektórzy rodzice czasami nie specjalnie chcą kleić takie tapety z tego względu, że jak dziecko dorośnie trzeba będzie tapety wymienić na inne. Natomiast nie należy tego się obawiać, gdyż nie upłynie i pięć lat, a nowo wykończone wnętrze znudzi się samym rodzicom i będą chcieli je zmienić.

Przed klejeniem tapet należy dokładnie przeczytać informacje na etykiecie i wówczas zatroszczyć się o ściany.

Jeżeli ściany są już oklejone tapetami, wówczas na początku należy je usunąć. Praca ta będzie łatwiejsza, jeżeli przed ich usuwaniem tapety zwilży się ciepłą wodą. Jeżeli winylu nie udaje się oderwać od podłoża, należy go po prostu zeskrobać. Przygotowując ściany pod klejenie tapet należy przede wszystkim je zaszpachlować, po czym przetrzeć papierem ściernym. Malowane ściany przed klejeniem tapet należy odtłuścić, a jeszcze lepiej usunąć starą farbę przy użyciu wyżej wspomnianego papieru ściernego albo specjalnego preparatu. Porowatą i osypującą się powierzchnię zaleca się pokryć specjalnym gruntem. Trudno usuwalne tłuste i z żywicy plamy należy pokryć kilkoma warstwami szpachli z płynnego szkła albo spirytusowym lakierem. Można też zastosować szpachlę, w której skład wchodzi rozpuszczalnik. Powierzchnia, na której będą klejone tekstylne tapety powinna być idealnie gładka, w innym przypadku będą widoczne wszelkie defekty i nierówności.

Czy należy zawczasu okleić ściany gazetami? Zdania różnych specjalistów w tym temacie są sprzeczne, gdyż sposób ten jest uważany już za przestarzały, natomiast zauważono, że papier w jakimś stopniu wyrównuje szorstką powierzchnię, chroniąc tapety przed zasadami znajdującymi się w betonie i tynku, oraz z sączącą się drewna żywicą.

Równe tapety simplex i duplex są klejone na ścianach z nakładaniem jednego pasma na drugie (przy krawędziach), gdyż wysychając zazwyczaj się kurczą, grubsze - winylowe, reliefowe, o jedwabno perłowym połysku, tekstylne klei się na styk, choć czasami też warto brzegi odrobinę zakładać jeden na drugi.
Pod względem trudności klejenia i wagi na jednym metrze kwadratowym tapety rozróżniane są, jako lekkie i ciężkie. Do lekkich materiałów zaliczają się zwyczajne tapety papierowe i dupleksowe oraz tapety flizelinowe, a do ciężkich - tekstylne, winylowe i z włókna szklanego. Tapety pocięte na pasma według wysokości pomieszczenia należy smarować klejem pędzlem albo wałkiem i na jakiś czas pozostawić, by mógł został wsiąknięty klej. Należy wziąć pod uwagę, że cienkie papierowe tapety szybko namakają i są bardzo delikatne, dlatego przy klejeniu łatwo się rwą.

Tapety winylowe należy natomiast impregnować klejem dłużej, natomiast nie zaleca się ich składać, by nie uszkodzić zewnętrznej warstwy dekoracyjnej.

Tapety flizelinowe oraz z włókna szklanego impregnować nie trzeba, a klej jest bezpośrednio nakładany na ścianę.

Posmarowane klejem tapety tekstylne też nie należy składać, a kleić na ścianie trzeba bardzo dokładnie, gdyż w przypadku ochlapania zewnętrznej strony tapet klejem powstaną plamy, które praktycznie są nie do usunięcia.

Temperatura w pomieszczeniu do klejenia tapet powinna wynosić powyżej 10°С i nie być wyższa niż 23°С, względna wilgotność powietrza nie powinna przekraczać 70%. Tapety o pionowym wzornictwie są klejone z użyciem obciążników. Zgodnie z przepisami, przyklejanie tapet należy rozpocząć od okna albo rogu pomieszczenia. W celu uniknięcia przeciągów podczas przyklejania tapet należy zamknąć okna i drzwi, w przeciwnym przypadku klej będzie się nakładał nierównomiernie i mogą tworzyć się pęcherzyki.