Wykładziny dywanowe. Metody produkcji
Drukować
2008-01-11 15:23
Dywanów ludzie używają od dawien dawna. Przez wiele lat produkowano je ręcznie, zawsze były uważane jako atrybut rozkosznego i wygodnego życia. Przez wieki do produkcji dywanów stosowano różnych technik wiązania węzłów. Po pojawieniu się nowych technologii, dywany przestały być atrybutem tylko bogatych domów i stały się powszechnie dostępne. Dzisiaj dywany spotykamy nie tylko w salonie wygodnego mieszkania czy sypialni, lecz tez w biurach, na korytarzach, w salach sportowych, nawet w basenach. Oprócz „tuftingu" w XX wieku pojawiły się też inne technologie tkania dywanów. Pokrycia dywanowe - to materiały rulonowe bez obszycia krawędzi. Każdy typ pokrycia dywanowego ma swoje przeznaczenie (biuro, hotel, sypialnia, itd.). Wszystkie właściwości eksploatacyjne są nadawane podczas przygotowania włókna i produkowania pokrycia. Podstawowe zadanie producentów dywanów - to stworzenie pokrycia o wspaniałych właściwościach funkcjonalnych i eksploatacyjnych, które by zapewniło ciepło, piękno, pasowało do wykończenia. W przekroju pokrycia dywanowego można wyróżnić takie części składowe, jak: włosie, podstawowe podłoże, warstwa wzmacniająca i podłoże wtórne.
Produkcja pokryć dywanowych
Istnieją cztery sposoby produkcji pokryć dywanowych: tkanie, tafting, filcowanie i plecienie. W wielu przypadkach po spojrzeniu na powierzchnie pokrycia dywanowego trudno ustalić, w jaki sposób było ono wyprodukowane. Tylko po dokładnym zbadaniu odwrotnej strony można określić, do jakiego typu możemy go zaliczyć.
Technologia szycia (tafting) - najbardziej rozpowszechniona technologia produkcji pokryć dywanowych. Jako rzemiosła stosowano ją jeszcze przed wynalezieniem sztucznego włókna. Podstawowa zasada tej techniki - przeszycie puchowymi nitkami podłoża. W 1950 roku Amerykanin Kobl wynalazł maszynę, która puchową przędzę wzmocniła poprzez synchroniczne prace igłami oraz haczykami do wyciągania petel. Ta maszyna pracuje na podobnej zasadzie jak maszyna do szycia, jednak posiada więcej igieł, znajdujących się obok siebie. Każda igła przeciąga nitkę przez podłoże. Na odwrotnej stronie nitkę przyjmuje haczyk, który robi pętle, właśnie on formuje tak zwane pętlowe włosie. Haczyk może posiadać ostrza, które przekrajają pętlę w momencie, gdy jest sformowana. Później tkanina jest wzmacniana lateksem, następnie można nałożyć też drugie podłoże. O popularności tej technologii decyduje różnorodność konstrukcji pokrycia dywanowego. Obecnie istnieje ogromna ilość wariacji pokryć dywanowych. Na wierzchu wszystkich pokryć dywanowych, gdy formuje się powierzchnię, jest bardzo dużo petęl. Później mogą być one przecinane - wówczas powstaje pokrycie dywanowe z ciętym włosiem; mogą być też zostawione bez przecinania. Są też kombinowane typy pokryć dywanowych, co pozwala wybrać pokrycie dywanowe pasujące do konkretnej sytuacji.
Filcowane pokrycia.
Podczas produkcji filcowanych pokryć dywanowych używa się igieł bez uszek, które ruszając się w górę i w dół filcując tworzywo w taki sposób, że się nie pruje. Po wyjściu z maszyny, odwrotną stronę dywanu pokrywa się klejem albo cienką warstwą lateksu, który po nałożeniu jest ściskany. Oprócz tego, na takich dywanach na różne sposoby można rysować wzorki. Według wyglądu i wygody takie dywany nie ustępują innym dywanom, jednak są one popularne ze względu na dobrą trwałość, odporność i cenę.
Pokrycia tkane. Tkane dywany są produkowane powoli i pracochłonnie, dlatego drogo kosztują. Pokrycie jest odporne na kółka krzeseł biurowych, wyróżniają się dobrą odpornością na inne czynniki, długo utrzymują dobry wygląd. Większość takich dywanów ma jednakowy poziom włosia, jednak może też mieć włosie o różnej wysokości.
Można też zmieniać strukturę pokrycia. Puch może być syntetyczny lub wełniany.
Farbowanie
Istnieją dwie podstawowe metody farbowania pokryć dywanowych: do produkcji (malowanie nici) i po produkcji (malowanie gotowego produktu). Czasem te metody są mieszane ze sobą.
Malowanie gotowych produktów. Malowanie jednokolorowe
By nadać pokryciu dywanowemu jednolity kolor, dywany wyprodukowane z białych nici lub przędzy, są zanurzane do wanny. Z pomocą tego typu jest malowana tylko powierzchnia dywanu.
Malowanie złożone
Często podczas produkcji dywanów białe nici lub przędza są dopasowywane do odpowiedniego typu farby. Malując dywan w wannie, każda nić wsiąka odpowiednią ilość farby. W taki sposób na pokryciu dywanowym tworzą się różnorodne kolory i odcienie.
Druki
Dywany taftingowe mogą być malowane przy użyciu nadruków. Mogą być one nakładane w różny sposób. Najprostsze - to szablonowe.
Wzory pokryć dywanowych są robione w różny sposób. Tkane dywany mogą mieć mnóstwo wzorów. Taftyngowe dywany zaś można upiększać tylko prostymi geometrycznymi rysunkami, trudniejsze zaś są nadawane metodą druku. Wizualnie ustalić, czy wzór jest stworzony podczas produkcji, czy później, można w taki sposób: trochę schylić dywan od strony włosia, jeżeli wzór jest drukowany, będzie ufarbowana tylko górna część włókna. Jeszcze raz przypomnimy, iż farbując gotowe produkty jest farbowana tylko górna część pokrycia dywanowego. Wadą takiej metody jest to, że ufarbowane powierzchnie są mniej odporne i szybciej się brudzą.
Farbowanie włókna
Alternatywą farbowania gotowych produktów jest farbowanie włókna. Najczęściej farbuje się je za pomocą farb czystych, bez dodatków. Farby mogą być nakładane podczas produkcji nici lub mogą być farbowane gotowe nici. W pierwszym przypadku jest farbowana struktura nici, w drugim zaś - powierzchnia. W obu przypadkach jest farbowana nie powierzchnia produktu, lecz nici włosia w całej długości. Dywany wyprodukowane z takich nici dłużej zachowują swoje kolory.
Włókno i przędza
Koniecznym tworzywem każdego produktu z tekstyli jest włókno. Może ono być naturalne lub sztuczne. Naturalne dzieli się na pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Naturalne tworzywa pochodzenia roślinnego to: len, bawełna, włókno kokosowe itd. Tworzywo pochodzenia zwierzęcego to jedwab i wełna. Materiały sztuczne mogą być produkowane z surowca roślinnego lub mineralnego, mogą też być syntetyczne. W dobie dzisiejszej z powodu takich czynników jak cena, długowieczność i szczególne właściwości techniczne, coraz więcej rynku ogarnia tworzywo syntetyczne. Dywany często są produkowane z włókna poliamidowego, polipropylenowego lub wełny. Jedwab, poliakryl, poliester i wiskoza są używane rzadziej. O wyborze tworzywa decyduje to, gdzie zamierza się użyć tego dywanu.
Wełna
Wełna owcza - to tradycyjne włókno do produkcji dywanów. Wełna nadająca się do produkcji dywanów jest produkowana w Nowej Zelandii i w Wielkiej Brytanii. Jej jakość zależy od tego, od jakiej części ciała owcy jest odcinana, od zdrowia i odżywiania zwierzęcia oraz warunków klimatycznych. Dlatego wełnę należy uważnie sortować. Następnie czyści się ją i myje: jest usuwany kurz, brud i tłuszcze naturalne. Przędzę wełnianą tworzą oddzielne włoski, splecione w zwartą nic. Jakość dywanu zależy nie tylko od typu wełny, lecz też od sposobu przędzenia. Niejakościowa przędza szybko wyczesuje się i pokrycie z takiej przędzy może "wyłysieć". Zalety wełnianego pokrycia dywanowego to: trwałość, elastyczność włosia, mała przepuszczalność ciepła, dobre wskaźniki przeciwpożarowe; wady zaś: wysoka cena, mała odporność na plamy, mole i pleśń. Wełniane dywany gorzej farbują się, dlatego produkty z wełny są o naturalnych, spokojnych odcieniach. W dobie dzisiejszej producenci dywanów wełnianych z pomocą specjalnych metod nauczyli się częściowo kompensować wady włókna naturalnego. Włosie jest pokrywane specjalnym tworzywem. Zestawienie naturalnego i sztucznego włókna pozwala zwiększyć odporność dywanu na starcie, jednocześnie zachowując zalety naturalnego pokrycia dywanowego.
Włókno poliamidowe (nylon)
Włókno poliamidowe czyli nylon jest najdroższym, jednak najszerzej rozpowszechnionym tworzywem sztucznym. Decydują o tym jego właściwości: elastyczność, odporność, antystatyczność i wysokie wskaźniki przeciwpożarowe. Łatwo się farbuje, dlatego można stworzyć szeroką gamę kolorów. Nylon dobrego gatunku jest antystatyczny i odporny na brud, gdyż włókno pokrywa się ochronną mieszanką chroniącą od brudu (teflonem). Właściwości włókna pozwalają stosować różne sposoby obróbki włosia, dlatego więc można utworzyć różne kolekcje pokryć dywanowych. Ze względu na swe właściwości eksploatacyjne poliamid jest szeroko stosowany do produkcji biurowych i domowych wykładzin dywanowych. Można jego używać pojedynczo lub jako dodatku do innych tworzyw, np. wełny lub polipropylenu. Poliamid - to bardzo gęste, odporne tworzywo, dlatego pokrycia dywanowe długo utrzymują strukturę i kolor, a włosie nie ściska się pod meblami. Pokrycia dywanowe dają się łatwo pielęgnować, wyróżniają się swym wyglądem i odpornością na ogień.
Włókno polipropylenowe
Pod względem chemicznym to tworzywo jest inercyjne i ma dość prostą strukturę molekularną, z tego powodu nie może być ufarbowane żadną z tradycyjnych farb. Struktura włókna jest gęsta, dlatego cząsteczki farby nie mogą przedostać się do włókna. Przędza powinna być ufarbowana przed produkcją dywanu. Dlatego też pokrycia dywanowe z polipropylenu zawsze długo zachowują farbę, chociaż nie wyróżniają się różnorodnością kolorów. Polipropylen jest hydrofobiczny, odporny na brud i nie boi się tworzyw, których podłożem jest woda, jednak tworzywa tłuszczowe są dla niego niebezpieczne. Jest to jedyne tworzywo, które od początku ma właściwości antystatyczne, dlatego nie trzeba jego dodatkowo pokrywać antystatykiem. Włókno jest tanie, tańsze od poliamidu, już nie mówiąc o wełnie. Jako wadę możemy wymienić małą odporność na zniszczenie i ogień. Polipropylen topi się w temperaturze 165 stopni i szybko niszczy się podczas intensywnego użytkowania, dlatego takich wykładzin dywanowych nie zaleca się używać w lokalach użyteczności publicznej. Wybór pokrycia dywanowego zależy od warunków, w jakich będzie się go używać. W miejscach, gdzie się przewija sporo ludzi, lepiej jest używać dywanów polipropylenowych z niskim włosiem o jednym poziomie.
Włókno poliesterowe
Po raz pierwszy włókno poliesterowe do produkcji dywanów zostało użyte w siódmym dziesięcioleciu. Jego użycie było zależne od niektórych problemów technicznych farbowania. W dobie dzisiejszej, używając drogich barwników, odporność tworzywa na farbowanie może być osłabiona, a dla niektórych typów włókna poliestrowego całkowicie nie istnieć. Porównując odporność na zniszczenie, to włókno pozostaje w tyle od poliamidu. Wizualnie jest ono podobne do wełny. W niektórych przypadkach poliamidy można mieszać, w taki sposób otrzymuje się produkty o dużo lepszych właściwościach. W zależności od dodatków poliester może być błyszczący lub matowy.
Włókno akrylowe
W szóstym dziesięcioleciu XX wieku akryl ogarnął większą część rynku, ponieważ produkty z akrylu są bardzo podobne do tkanin wełnianych. Niestety akryl nie może być ufarbowany za pomocą niektórych nowoczesnych technologii, które pomagają zmniejszyć koszty produkcji. Tego tworzywa najwięcej używa się w Ameryce Północnej, w Europie jest ono mieszane z polipropylenem i używane do produkcji dywaników. Akryl - to miękkie i poddające się obróbce tworzywo, w dotyku przypomina wełnę i jest dosyć tanie. Przy użyciu akrylu można produkować eleganckie imitacje wełny, które proponuje się używać w domu, nie zaś w biurze. Akryl jest średnio odporny na zniszczenia. Jest dość często używany razem z innymi włóknami, na przykład z poliamidem, który zwiększa odporność pokrycia dywanowego na zniszczenie.