Gryzonie - wrogowie nie tylko budynków
Drukować
2007-09-27 14:19
Gryzonie są ssakami, na świecie jest ich około 1800 gatunków. Nieduża ich część to gryzonie domowe, które są przystosowane do życia w otoczeniu człowieka. Mogą one żyć, rozmnażać się w przyrodzie i budynkach, w systemach kanalizacyjnych, zaś Ondatry, piżmaki, żyją koło wód (koło rzek, jezior, na błotach).
Gryzonie rozpowszechnione są na wszystkich kontynentach świata, oprócz Antarktydy i Grenlandii. Są one przystosowane do różnych warunków życiowych. W otoczeniu człowieka najbardziej są rozpowszechnione piżmaki, myszy domowe, szczury szare i czarne, myszy małe, myszy leśne itd. W Polsce najbardziej rozpowszechnione są myszy domowe i szczury szare, zaś w Europie Zachodniej i Afryce - szczury czarny. Te gryzonie różnią się od siebie wielkością, kolorem futerka, sposobem bycia i odżywiania. Wyrządzana przez nie szkoda dla człowieka i otoczenia jest różna. Wszystkie gryzonie na dolnej i górnej szczęce mają po jednej parze przednich zębów, które cały czas rosną, dlatego też gryzonie gryzą wszystko: drewno, przewody elektryczne, kable, łatwo przegryzają beton, nawet metal. Gryzonie żywią się pożywieniem ludzi, wyrządzają dużą ekonomiczną szkodę. Szczury mogą wyciąć kurczęta, małe króliki, wypijają ptasie jajka, swymi ekskrementami zanieczyszczają produkty spożywcze. Takie produkty nie nadają się już do spożycia. Ważne też jest to, iż gryzonie uwarunkowują rozpowszechnienie niektórych zachorowań infekcyjnych. Gryzonie łatwo znajdują pożywienie, ponieważ mają dobrze rozwinięty węch, słuch i wzrok, słyszą nie tylko słyszalny dla człowieka diapazon, lecz też ultradźwięk.
Gryzonie cały czas emigrują z jednego miejsca do drugiego. Migracja może być związana ze zmianą warunków otoczenia, poszukiwaniem pożywienia, wody, schronienia. Rudy szczur wędruje do 660 metrów, zaś domowe myszy do 10 metrów i więcej.
Gryzonie wzdłuż fundamentów, urządzeń kanalizacyjnych ryją nory o głębokości do 30 m. One dobrze skaczą i wspinają się po ścianach, rurach, dobrze pływają. Domowe myszy można spotkać nawet na górnych piętrach budynków. Myszy urządzają swe gniazda w pudełkach, kontenerach, meblach i z nimi mogą być przewiezione do innych obiektów.
Wszystkie gryzonie mają doskonale rozwinięty instynkt samoobrony - cały czas badają otoczenie, przedmioty, pożywienie, po trochę próbują, aż się przekonają, że nic się nie dzieje, wtedy zaczynają jeść. Informacje o znalezionym pożywieniu przekazują innym gryzoniom. Szczury żrą wszystko, w czasie głodu żrą nawet inne szczury.
Gryzonie pożerają bardzo dużo. Rudy szczur w ciągu doby zżera 25-30 gr. pożywienia. Sto szczurów w ciągu roku może pożreć prawie tonę pożywienia. Obliczono, że w Irlandii co roku szczury pożerają około 48 milionów ton zboża. Takiej ilości wystarczyłoby nakarmić ćwierć miliarda ludzi. Statystyki wykazują, iż co rok szczury niszczą piątą część zasiewów zbożowych planety. Myszy domowe wolą żreć suche produkty (chleb, zboże, krupy) - w ciągu doby zżerają do 3-9 gr. suchych produktów, wypijają 1,5 ml wody.
Myszy rozmnażają się 3-4 razy do roku. W każdym pomiocie jest po 3-8 młodych. Młode dojrzewają po 2-3 miesiącach. Zależy to od pożywienia, wody, bezpieczeństwa, możliwości uniknięcia wrogów.
Choroby, które rozpowszechniają zwierzęta, są nazywane zoonozami, jest ich dość dużo. Szczególnie duże epidiomiologiczne znaczenie ma szczur czarny. Może być on źródłem szczególnie groźnego zachorowania - infekcji dżumy. Zakażony szczur ginie. Jego ektopasożyty - pchły szukają nowego gospodarza. Atakują inne zimnokrwiste zwierzęta, również człowieka. Zaczynają się tworzyć źródła dżumy. W dobie dzisiejszej źródła dżumy są: w Południowej Ameryce, Kongo, Południowej Afryce, itd.
Na całym świecie każdego roku rejestruje się leptospirozę - to zaraza, która znajduje się w nerkach gryzoni, a do otoczenia trafia poprzez mocz gryzoni. W taki sposób zakaża się gleba, woda, produkty spożywcze.
Szczury wodne mogą być źródłem infekcji tularemii. Zakażony szczur z moczem, ekskrementami wydala zarazę do otoczenia. Człowiek może się zakazić podczas polowania, wyrabiając skóry zwierząt, pracując w polu.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat w Europie zwiększyła się ilość przypadków zachorowań na salmonelozę. To zachorowanie rozpowszechniają myszy i szczury, są one źródłem infekcji selmonelozy.
Piżmaki są źródłem jeszcze większej ilości zachorowań: toksoplazmozy, trichinelozy, pseudotuberkulozy, wścieklizny itd.
Gryzonie są bardzo płodne, wszystko żrą, szybko migrują, wyrządzają dużą szkodę ekonomiczną, są niebezpiecznymi zwierzętami, które należy likwidować.
Więcej na ten temat w oczyszczenie