Przy wyborze włączników i gniazd wtyczkowych, szczególnie na początku, zwraca się uwagę na ich funkcjonalność i wygląd. Tego rodzaju osprzęt elektroinstalacyjny powinien wyglądać estetycznie, dobrze działać, łatwo się czyścić, być niezawodnym i długowiecznym.

Charakterystyka domowych włączników i gniazd wtyczkowych

Zawodowy elektryk będzie zwracał uwagę nie tylko na wygląd estetyczny osprzętu ale i na to, z jakich materiałów jest wykonany, jaki ma sposób mocowania . W produkcji osprzętu elektrycznego używa się tworzyw różnego rodzaju, dlatego lepsze są gniazda wtyczkowe z ceramicznym albo dobrej kości plastikowym mechanizmem wewnątrz. Wybierać najtańszych włączników i gniazdek nie warto, bo początkowo można trochę zaoszczędzić, ale wkrótce możliwe, że trzeba będzie wydać dwa razy więcej.

Można wyróżnić kilka rodzajów włączników i gniazd wtyczkowych:

1. Tanie produkty, ładne dopóty są nowe, natomiast po dłuższym użytkowaniu zmieniają kolor i właściwości techniczne. Rzadko są też one wszystkie dokładnie o takich samych rozmiarach, często są mniejsze niż wtyczki i z tego względu się łamią. Mechanizm wewnętrzny wykonany z plastiku, styki - z metalu gorszej jakości, znacznie szybciej ścierającego się w miejscu łączenia z wtyczką jak i podczas eksploatacji samego przełącznika. Odpowiednie dla niech natężenie prądu to 6,3 A a używany sprzęt elektryczny powinien mieć poniżej 1,38 KW. Są to tanie produkty, wykonane z dosyć topornych elementów, o nienajlepszym ich połączeniu, wtyczki władają się za luźno albo bardzo tęgo, tak że potem trudno jest je wyciągnąć.

2. Standardowa produkcja osprzętu elektrycznego odbywa się w dobrych fabrykach. Są to dziesiątki produktów o różnych nazwach w produkcji, których używa się jakościowych materiałów, powierzchnia ich wykonana jest z materiałów odpornych na uderzenia i plastiku odpornego na działania atmosferyczne. Zużyte albo nadłamane elementy można wymienić na nowe o takim samym kolorze i modelu. Odpowiednie dla niech natężenie prądu to 10-16 A, wytrzymuje sprzęt elektryczny o mocy 2,2-3,5 KW. Wtyczki do gniazdek wkładają się bez trudu i stabilnie w nich się trzymają.

3.Wysokiej jakości, bardzo precyzyjne i modne produkty. W większości przypadków jakość materiałów używanych do produkcji osprzętu tej grupy mało różni się od produktów z grupy drugiej. Przede wszystkim charakteryzują się wyjątkowym wzornictwem.

Montaż gniazd z przewodami odbywa się poprzez dokręcanie i zaciskanie przewodów. Dla przewodów aluminiowych konieczne jest dobre dokręcanie.

Maksymalne natężenie prądu i parametry mocy są wskazywane na obudowie produktu. Nie należy ich przekraczać.

Klasy bezpieczeństwa gniazd wtyczkowych i włącznikowych

W pomieszczeniach łazienkowych używać można włączników i gniazd wtyczkowych odpornych na wilgoć o klasie odporności IP44. Pierwsza liczba wskazuje poziom ochrony przed wnikaniem stałych cząsteczek do wewnątrz, druga - poziom ochrony przed przedostawaniem się wody.
Poziom ochrony przez przedostawaniem się cząstek stałych:

0 - brak ochrony;
1 - ochrona przed większymi niż 50 mm cząstkami;
2 - ochrona przed większymi niż 12 mm cząstkami;
3- ochrona przed większymi niż 2.5 mm cząstkami;
4- ochrona przed większymi niż 1 mm cząstkami;
5- ochrona przed kurzem;
6- całkowita ochrona przed kurzem;

Poziom ochrony przez przedostawaniem się wilgoci:

0- brak ochrony;
1- ochrona przed wertykalnie spadającymi kroplami;
2- ochrona przed kroplami wody spadającymi pod kątem 15 stopni;
3- ochron przed tryskającą wodą pod kątem 60 stopni;
4- ochrona przed tryskająca wodą;
5- ochron przed strumieniem wody;
6- ochrona przed mocnym strumieniem wody;
7- ochrona przed chwilowym zanurzeniem w wodzie;
8- ochrona przed długotrwałym przebywaniu w wodzie;

Rozmieszczenie włączników i gniazd wtyczkowych

Zasada rozmieszczania włączników i gniazd jest określona w normie PN IEC-60364 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych" oraz PN-IEC 60884-1 Gniazda wtyczkowe i wtyczki do użytku domowego i podobnego.

Włączniki i gniazda wtyczkowe muszą być montowane w strefie linii instalacyjnych. Strefy horyzontalne powinny zaczynać się 15 cm od sufitu i 19 oraz 90 cm od podłogi. Strefy wertykalne zaczynają się 10 cm od krawędzi okien, drzwi i innych otworów czy wnęk oraz 10 cm od kątów pomieszczeń. Gniazda, do których będą podłączane sprzęty i urządzenia o prądzie znamionowym większym niż 16A, musza być podłączone do skrzynki rozdzielczej osobna linią elektryczną.
W pomieszczeniach handlowych, przemysłowych czy usługowych gniazda wtyczkowe muszą być montowane co najmniej 30 cm od podłogi. W pomieszczeniach szkolnych, w których ciągle przybywają dzieci muszą być montowane gniazda z zaślepkami i dodatkową ochroną zasilania.
W miejscach zwyczajnych montowanych jest zazwyczaj kilka gniazd, to jest tyle, ile sprzętów przewidziano w tym miejscu. W taki sposób też rozkłada się napięcie między gniazdami.

Rodzaj gniazd

Wzornictwo i zakres funkcjonalności gniazd jest bardzo szeroki. Produkowane są gniazda o klasycznych kształtach i kolorach, ale są też gniazdka z tworzywa imitującego drewno lub metal, niektóre są też produkowane z naturalnego drewna i metalu. Są też takie, w których można wymieniać poszczególne elementy.

****
Gniazda wtyczkowe są już zazwyczaj z uziemieniem i zaślepkami, to których podłącza się wtyczkę jednocześnie wkładając oba bolce. Produkowane są też przejścia montowane na linii gniazd. Do pomieszczeń wilgotnych używa się gniazda z pokrywą.

Włączniki bywają jedno albo wieloprzyciskowe. Popularne obecnie są włączniki i przełączniki krzyżowe, które pozwalają na sterowanie światłem z dwóch różnych miejsc. Takie sterowanie światłem jest wygodne przy schodach, gdzie włącza się i wyłącza światło w różnych miejscach. Bardzo wygodnym i praktycznym rozwiązaniem są włączniki z dodatkowym światełkiem kontrolnym.

Przy pomocy sterowników światła można regulować też jego intensywność.

Włączniki z czujnikiem ruchu i dźwięku są bardzo praktyczne w rzadko uczęszczanych pomieszczeniach albo pomieszczeniach ogólnego użytku. Wówczas światło zapala się przy jakimkolwiek ruchu czy dźwięku i po jakimś czasie się wyłącza.

Przy projektowaniu wnętrza mieszkań często bierze się też pod uwagę montaż gniazd i wtyków na urządzenia audio i domowego kina. Używane są gniazda IGL-001, IGSL-001, RCA.

W mieszkaniach i biurach niezbędne są też gniazda telefoniczne i internetowe.

Gniazda telewizyjne mogą być też przejściowe z filtrem przeciwzakłóceniowym oraz wzmacniaczem sygnału. Taki system pozwala na podłączeni kilku telewizorów. Są też gniazda z dodatkowym gniazdem radiowym, pozwalającym na uzyskanie jakościowego i mocnego sygnału. Warto zawczasu zaplanować montaż gniazda z wtykiem satelitarnym.

W wilgotnych pomieszczeniach używa się instalacji elektrycznej z większą ochroną przed wilgocią. Urządzenia powinny posiadać rowki odprowadzające wodę, specjalne uszczelki i pokrywy. Stopień ochrony - IP44.

Niektóre włączniki są produkowane z szczególnie odpornego tworzywa czy metalu. Przeznaczone są one do miejsc publicznych o dużym natężeniu ruchu, gdzie też mogą być dokonane próby zamierzonego czy też przypadkowego ich uszkodzenia.

Na zewnątrz używane są gniazda wtykowe odporne na deszcz, śnieg, mróz i upały. W tym celu używa się urządzeń o stopniu ochrony nie mniejszym niż IP55 z ochronnymi pokrywkami.