Kilkaset zabytkowych pałaców, dworów i zamków zaadaptowano już do celów komercyjnych. Kilkaset kolejnych, które mogłyby pełnić podobne funkcje, z różnych powodów popada w ruinę. Teraz pojawiły się szanse na zmiany. 19 marca br. wprowadzono nowe zasady przyznawania dopłat z budżetu państwa na termomodernizację i remont budynków.

Brak środków na renowację czy utrzymanie, a także trudności z przystosowaniem do funkcji użytkowych to tylko niektóre problemy, z jakimi borykają się właściciele zabytkowych obiektów.

Sposobem na rozwiązanie pierwszego z nich może być uruchomiony przed miesiącem program kredytów z premią remontową i termomodernizacyjną. Dofinansowaniem ze środków państwa objęto wymianę stolarki okiennej, ocieplenie ścian budynku i modernizację systemu grzewczego, pod warunkiem uzyskania określonych oszczędności energii - w zależności od rodzaju modernizacji. Z dopłat mogą skorzystać gminy, powiaty, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także osoby prywatne. Ubiegać o nie można się w jednym z banków, który podpisał umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Na powyższy cel w 2009 roku zarezerwowano w Funduszu Remontów i Termomodernizacji 350 mln zł. Warto zaznaczyć, że kwota premii będzie zwolniona z opodatkowania.

Premia termomodernizacyjna jest dopłatą do kredytów zaciągniętych w celu realizacji przedsięwzięć, które pomogą zmniejszyć zużycie ciepła w już istniejących budynkach mieszkalnych oraz budynkach służących do wykonywania przez jednostki samorządu terytorialnego zadań publicznych. Obejmuje ona zarówno budynki wielorodzinne, jak i domy jednorodzinne. O premię mogą starać się osoby fizyczne, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, spółki prawa handlowego i samorządy. Zmniejszona z 25% do 20% kwota przyznawanej premii nie może przekroczyć 16% wszystkich kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Nie może być również wyższa od dwukrotności przewidywanych rocznych oszczędności kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego. Limit dopuszczalnej kwoty kredytu, który dotychczas nie mógł przekroczyć 80% kosztów przedsięwzięcia, został zniesiony. Oznacza to, że inwestorzy będą mogli uzyskać teraz finansowanie w wysokości odpowiadającej całkowitym kosztom takiego przedsięwzięcia.

Premia remontowa służy dofinansowaniu kredytów na remont najstarszych budynków wielorodzinnych, których użytkowanie rozpoczęto przed 14 sierpnia 1961 r. O 20% dopłatę mogą ubiegać się TBS-y, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe oraz osoby prywatne. Warunki jej uzyskania są nieco łagodniejsze niż w przypadku premii termomodernizacyjnej, zakłada się bowiem niższe wartości oszczędności energii cieplnej osiągane w wyniku remontu, określone na podstawie audytu. Wysokość dopłat remontowych nie może przekraczać 15% kosztów przedsięwzięcia.

Nowe przepisy powinny zachęcać do poprawienia efektywności energetycznej budynków i dbania o ich stan techniczny. To szczególnie istotne w przypadku zabytków, stanowiących nasze dziedzictwo architektoniczne, ale nie tylko. Z danych Ministerstwa Infrastruktury wynika, że ok. 40 tys. obiektów w naszym kraju grozi całkowite zniszczenie. Możliwość skorzystania z przeznaczonych na remonty i modernizacje premii pozwoli w znacznym stopniu ograniczyć to zjawisko. Renowacje obiektów historycznych zawsze jednak powinna poprzedzać kompleksowa analiza opłacalności przedsięwzięcia, z uwzględnieniem możliwości technicznych, funkcjonalności czy energooszczędności. Choć dyrektywa EPBD, w celu ograniczenia emisji CO2, wprowadza wymóg obniżenia energochłonności do minimalnych wymagań dla wszystkich budynków poddawanych remontom generalnym, można od nich odstąpić, gdy działania termomodernizacyjne w obiektach historycznych miałyby naruszyć ich charakter lub wygląd. Na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań spełniających kryteria zarówno w zakresie ochrony zabytków, jak i energooszczędności. Funkcjonujący od kilku tygodni system premii może okazać się znakomitym rozwiązaniem problemów wielu właścicieli czy zarządców zabytkowych kamienic i pałaców, którym dotąd na taki remont brakowało pieniędzy .