Rozważając pytanie, czy na działce są potrzebne ścieżki i jeżeli tak - to po co, należy koniecznie zwrócić uwagę na kształt posesji.

Najczęściej jest to rozciągnięty prostokąt. Istnieje ku temu wyjaśnienie: historyczne domy były stawiane przy ulicy albo drodze z niewielkimi odstępami jeden od drugiego, a działki były położone prostopadle do ulicy. Takie rozwiązania stosowano ze względów oszczędnościowych (wodociąg, prąd, gaz, drogi itp.).

Inna właściwość, na którą warto zwrócić uwagę - stan i poziom wód gruntowych. Najwięcej kłopotów sprawia położenie działki w niskim, bagnistym, zalewanym miejscu, gdy wody gruntowe znajdują się blisko powierzchni ziemi. Gdy działka ma niewielki spad i nie posiada niskich miejsc, wiosną z łatwością z niej spływają wody roztopowe, nie sprawiają również problemów letnie ulewy.

Na dowolnej działce zazwyczaj po jednej stronie prostokąta stawia się dom, robi wejście i wjazd, po przeciwnej zaś - pomieszczenia gospodarcze. Pośrodku znajdują się strefa wypoczynkowa i główne elementy ozdobne: trawnik, kwietniki, alpinarium, altanka itd. Dokoła działki sadzi się drzewa i krzewy (ozdobne i owocowe). Przy takim rozplanowaniu naturalnie zachodzi potrzeba poruszania się z jednej części działki do drugiej.

Oczywiście, można chodzić i jeździć po trawie, jednak ucierpi na tym jej wygląd i stan. Oprócz tego, ścieżki ogrodowe pełnią również funkcję estetyczną. Styl ścieżek i innych brukowych bądź ścielonych elementów dyktuje ogólne architektoniczne rozwiązanie działki. Jeśli terenowi nadano surowy styl, to również ścieżki i placyki muszą mieć wyraźne kształty geometryczne. Wijące się ścieżki pasują do ogrodu o stylu wolnym.

Ścieżki ogrodowe - to ważna część działki. Żeby jej ogólny wygląd nie został zniekształcony kamiennymi dróżkami, zaleca się trzymywać proporcje: przestrzeń zajmowana przez brukowe czy płytkowe ścieżki nie może przewyższać 10 proc. ogólnej powierzchni posesji. Szerokość ścieżek jest wybierana według tego, ile będziemy z nich korzystać i w jaki sposób: transport i mechanizmy muszą poruszać się swobodnie, nie niszcząc pokrycia. Poza tym, bruk chroni działkę od brudu. Dlatego najpierw należy brukować te powierzchnie, na których istnieje największe prawdopodobieństwo zbierania się zanieczyszczeń.

Przed rozpoczęciem prac należy dobrze rozplanować miejsce ścieżek tak, by można było po nich chodzić podczas dowolnej pogody. Realizacja tych zadań zależy od sposobu urządzenia i wybranych materiałów.

Do brukowania ścieżek używa się twardych i miękkich pokryć.

Twarde pokrycia: kamień, beton

Kamień naturalny: granit, bazalt, kamień polny. Kamienie pochodzenia wulkanicznego są wyjątkowo twarde i długowieczne.

Monolityczne pokrycie betonowe. Najczęściej jest stosowane do wykładania wjazdu samochodowego, zlewającego się z placykiem przed garażem, oraz ścieżek, którymi często się chodzi. Na pokrycie wpływają obciążenie i dynamiczność.

Beton. Według swych właściwości jest bliski ciosanemu kamieniowi. Produkuje się z niego elementy o różnych kształtach i wielkościach, którymi wykłada się szerokie, wąskie, proste i wijące się ścieżki, a także główne „linii transportowe" działki.

Betonowe płytki chodnikowe - istnieją o różnych kształtach i kolorach. Ostatnio producenci starają się naprawić główną wadę betonu - nie jest on, w porównaniu z kamieniem naturalnym, długowieczny, dlatego dokłada się do niego cement i specjalne dodatki. Płytki różnią się od siebie sposobem produkcji i właściwościami. Ogólnie jednak muszą spełniać następujące wymagania:

• Odporność na obciążenia (nie mniej niż 400 kg/ cm2)
• Odporność na chłód (nie mniej niż 200 cykli)
• Odporność na ścieranie się (nie mniej niż 0.7 g/ cm2)
• Wchłanianie wody (nie więcej niż 5 proc.)

Cegły - ekologicznie czysty, odporny i długowieczny materiał.

Drewno. Drewniane elementy nadają posesji ekologiczny wygląd. Taki sposób brukowania ścieżek jest ozdobny, jednak wykładzina drewniana nie jest odporna i długowieczna w porównaniu z kamienną i betonową.

Dla takiej nawierzchni pasuje i twarde i miekkie drewno. Dobrze przygotowane pnie z dębu, sosny lub olchy mogą służyć około 10 lat. W celu postarzenia drewna używa się siąrczanu miedzi - ten sposób znany jest jeszzce starszym pokoleniom.

Miejsce na ścieżkę przygodowyje sie w następujący sposób: na początku są usuwane chwasy, z piasku albo piasku i kamienia układa sie warstwę drenażową (10-15 cm), kłody drewna pokrywa się specjalnym impregnatem chroniącym przed zgniciem.

Z czasem drewno przybierze szary odcień. Takiego typu ścieżki rekomendowane są w ogrodach przestrzenych i otwartych na światło, w żadnym wypadku nie mogą być umiejscowione w zacienionym miejscu.

Pokrycie miękkie: kruszywo, żwir, piasek

Pokrycie miękkie - to tłuczeń (kruszywo, kamyczki, żwir), piasek i wióry (kora, łuski orzechów).

Na pierwszym miejscu stoją drobne naturalne kamienie. To pokrycie od twardego różni się tym, że nie jest ono ani układane, ani ścielone, lecz sypane. Wygląda naturalnie, daje możliwość tworzenia ścieżek, nie uwzględniając wielkości płytek. Im drobniejszy jest materiał, tym łatwiej jest po nim chodzić.

Technologia układania twardego pokrycia

Podłoże ścieżki musi być odpowiednio przygotowane - jest to warunek konieczny dla zapewnienia długowieczności pokrycia. Schemat układania ścieżek jest prosty:

• oznaczenie linii,
• usunięcie gruntu,
• ścielenie wielowarstwowego „podłoża" i powierzchni pokrycia

Pierwszy etap - oznaczenie linii ścieżki należy wykonać bardzo starannie. Granice prostych ścieżek zaznacza się kołkami i sznurkami, a wijących się - za pomocą dowolnego nieszkodliwego dla otoczenia jasnego proszku (np. biały piasek, kreda).

Usunięcie gruntu zależy od wielu czynników: rodzaju i grubości podłoża i pokrycia, przeznaczenia przyszłej ścieżki. Grubość gruntu usuwanego spod ścieżki samochodowej nie może być mniejsza niż 0,5 m, a ścieżkom do chodzenia wystarczy i 0,15 - 0,2 m. Ważne jest również, czy pokrycie będzie położone niżej czy równo z powierzchnią ziemi.

Schemat układania ścieżek:

1 . płytki

2. mieszanka piasku i cementu

3.piasek

4. tłuczeń

Przekrój ścieżki

Wyrównanie mieszanki z piasku i cementu

Po utwardzeniu dna rowu układa się wielowarstwowe „podłoże". Podstawowa dolna warstwa - to beton lub kruszywo, z kolei, podłoże cementowe będzie służyć przez wiele lat, a po ścieżkach ogrodowych będziecie chodzić nie tylko wy, lecz również wasze dzieci i wnuki. Z drugiej zaś strony, jest ono droższe niż kruszywo i nie daje się zmienić. „Oddychające" miękkie podłoże z kruszywa można wymienić bez żadnego wysiłku, jednak taka ścieżka będzie służyć tylko ok. 15 lat, zanim powstaną szczeliny.

Następnie układa się warstwę mieszanki piasku i cementu, czasami między nimi ścieli się warstwę geotekstyli (jest to specjalny materiał do budowy dróg, zatrzymujący wymycie piasku i zapewniający konieczny drenaż). Specjaliści zalecają wyścielać nią dno rowu, żeby kruszywo nie przenikało w grunt.

Układanie powierzchni ścieżek

Ostatni etap - układanie powierzchni ścieżek - to „gra" faktur, wzorów i kolorów. Okres „życia" ścieżki przedłuża się dzięki pokryciu powierzchni materiałami zapewniającymi wodoodporność. Powierzchnie należy pokrywać nimi co roku, podobnie jak parkiet lakierem.

Układanie płytek Zdj. Corbis

Technologia ścielenia miękkiego pokrycia

Pokrycie sypie się cienkimi warstwami na przygotowanym podłożu, a każdą warstwę dokładnie ubija. Minus miękkich pokryć - to ich niedługowieczność i brak odporności na działania mechaniczne. Z drugiej zaś strony, ten minus daje się łatwo kompensować - należy po prostu od czasu do czasu uzupełniać pokrycie.

Technologia układania pokrycia kombinowanego

Jest to połączenie miękkiego i twardego pokrycia w jednej ścieżce. Łączy się je w celach estetycznych, by uniknąć monotonii. Jeśli chcecie wizualnie skrócić ścieżkę, rozdziela się ją placykami z różnych materiałów, o różnych fakturach i kolorach.

„Przejścia" można pomysłowo skomponować albo przegrodzić roślinami.

Jeszcze jeden warunek długowieczności ścieżek to spoiny. Grunt się rusza i gdy ścieżki są pokryte twardym materiałem, zwłaszcza betonem, w długiej ścieżce koniecznie powstają szczeliny. Żeby do tego nie doszło, co 2 - 3 lata ścieżkę rozdziela się drewnianymi deskami, ukrytymi pod górną warstwą pokrycia.

Jedna osoba raczej nie będzie mogła wyłożyć długiej ścieżki. Np. ekipa z 4 pracowników, by wyłożyć plac o szerokości 50 m2, będzie musiała pracować nie mniej niż 12 godzin. Natomiast samemu urządzić ścieżkę od domu do altanki czy placyku do grillowania nie sprawi większej trudności.

Twarde ogrodzenie nadaje się także w tych miejscach:

• Placyk między domem i altanką (łączący wejścia).
• Placyk do grillowania
• Placyk koło łaźni
• Przestrzeń przed budynkami o przeznaczeniu gospodarczym
• 30 - 50 cm ochrona przed wilgotnością fundamentów i ścian dokoła wszystkich budynków

Krawędzie

Ścieżki należy obramować „ściankami" trochę wystającymi nad powierzchnią albo znajdującymi się na tym samym poziomie. Pozwala to dodatkowo wzmocnić i udekorować ścieżkę. Wiadomo, że zamontowanie betonowych krawędzi w gruncie narusza cyrkulację wód gruntowych. Cierpią na tym zwłaszcza znajdujące się w pobliżu duże drzewa. Dlatego nie warto przeciążać działki ścieżkami o twardym pokryciu.

Miękkie ścieżki z kamyków lub piasku również warto obramować ściankami. W tym przypadku pokrycie nie zarasta trawą i nie rozchodzi się. Ścianki mogą być np. z drewna, materiałów glinianych, jak też z metalu.

Inna możliwość - to specjalne profilowane elementy. Są one wkopywane w grunt na głębokość k. 20 cm. Cegły klinkierowe również są wygodnym rozwiązaniem obramowując sypkie pokrycia.

• Szerokość ścianek powinna być proporcjonalna do szerokości drogi czy ścieżki. Do węższej ścieżki pasują węższe ścianki, a szerszą można „obramować" ściankami szerszymi.
• Kolor ścianek powinien komponować się z otoczeniem. Należy pamiętać, że ścianki to tylko rama obrazu, a nie sam obraz.
• Żeby uniknąć przecieku wody, ścianki znajdujące się obok zbiornika powinny być wyższe.
• Unikajcie skomplikowanych projektów ścianek, ponieważ na nich skupia się brud i zaczyna rosnąć mech.

Placyki

Dzieli się je na:

1. Placyki wypoczynkowe - zazwyczaj są urządzane w spokojnych miejscach, stawia się tam ławki, meble ogrodowe.
2. Placyki piknikowe. Ich wielkość zależy od ilości planowanych gości. Takie placyki wyposaża się stacjonarnymi albo przenoszonymi meblami. Od strony południa placyk ogradza się chroniącym przed słońcem płotem.
3. Placyki sportowe - ich kształt, wielkość i pokrycie zależy od tego, do jakich dyscyplin sportowych mają być dostosowane.
4. Placyki o przeznaczeniu gospodarczym. Przechowuje się tam różne materiały, przeprowadza prace remontowe, itd. Są one izolowane od ozdobnej części posesji.
5. Placyk samochodowy - wielkość zależy od ilości i wielkości samochodów, które zamierzamy parkować.