Często po narodzeniu dzieci w rodzinach zmieniają się zwyczaje i nawyki. Wolne dni spędzane są nie w hałaśliwym towarzystwie ale w kręgu rodzinnym czy przyjaciół. Pojawia się potrzeba uporządkowania oddalonej od miasta działki czy posiadłości. Niektórym osobom weekendy mogą kojarzyć się z przyjemnym relaksowaniem się w łaźni. Przychodzi też czas, by zatroszczyć się o swoje zdrowie a łaźnie w tym dobrze pomagają.

Łaźnia i zdrowie

Ostatnio naukowcy uznają, że im dalej, tym trudniej jest walczyć z chorobami tylko przy pomocy chemicznych leków i antybiotyków. Sporo czynników chorobotwórczych mutuje się, dlatego też zdaniem lekarzy najefektywniejszym sposobem w walce z chorobami jest wzmacnianie odporności organizmu. Przestrzegając odpowiednich procedur w łaźni można naturalną odporność organizmu wzmocnić, odbudować i usprawnić działanie wielu narządów.

Jak zachowuje się organizm zaatakowany przez chorobę? Wzrasta temperatura. Jest to sygnał dla systemu immunologicznego, by się sprężył i zaczął walczyć z intruzami. Rozgrzewając ciało sztucznie uruchamiamy system immunologiczny, tym samym poprawia się samopoczucie. Dobrze jest pobyć w wyższej temperaturze trochę dłużej, ale tak, by nie przegrzać organizmu.

Przy rozgrzanym organizmie serce pracuje intensywniej, dlatego zaczyna brakować tlenu. Maksymalny czas grzania się powinien trwać 10 min, potem należy przez 15-20 min odpocząć. Zaczyna brakować tlenu, gdyż grzejąc się w łaźni krew spływa do powierzchownych części tkanek, a same naczynia w środku się zwężają. Tlenu może brakować też ze względu na jego mniejszą ilość w pomieszczeniu. Tym bardziej, że przy dużej ilości pary wodnej organizm pochłania szybciej tlen, z tego względu łaźnie z dużą ilością pary nie są zalecane osobom z nadciśnieniem.

Łaźnia jest doskonałym narzędziem treningowym dla naczyń krwionośnych (osoby, które cierpią na choroby z krążeniem czy sercem muszą być ostrożne). W czasie grzania się w łaźni wewnętrzne naczynia krwionośne się zwężają, a po procedurach z zimna wodą - rozszerzają.

Grzejąc się ciało się poci, w taki sposób jest wydalany nadmiar ciepła z organizmu. Razem z potem z organizmy wydalana jest sól, mocznik i inne toksyny. Pocąc się zużywa się dużo energii i spala nie mało kalorii. Pot wydziela się nie tylko przy intensywnym grzaniu się ale też i odpoczywaniu. Więcej potu wydziela się w suchej łaźni.

Częstotliwość i czas przebywania w łaźni należy dostosować dla każdej osoby indywidualnie, biorąc pod uwagę zapotrzebowanie organizmu, choroby, pożądany efekt. Najczęściej zasady są następujące:

• Nie wolno wchodzić do łaźni po spożyciu alkoholu, obfitym posiłku i będąc głodnym.
• Należy grzać się stopniowo, powoli, nie przeciążając pracy serca, robiąc przerwy.
• Pot zmywać ciepłą wodą, jeżeli nie ma żadnych problemów z naczyniami krwionośnymi można się umyć w zimnej wodzie.
• Niezbędne jest picie wody mineralnej.
• Smagać się wienikami tylko po rozgrzaniu organizmu.
• W celu stworzenia przyjemniejszej atmosfery, można do wody dodać kilka kropel olejku eterycznego.

Klasyfikacja i typy łaźni

Wybierając łaźnię należy uwzględnić jej przystosowanie w miejscu zamieszkania. Wybór obecnie jest bardzo duży, dlatego zostaną tutaj omówione podstawowe i najczęstsze typy łaźni.
Trudno jest zgodzić się z klasyfikacja łaźń na fińskie i rosyjskie, gdyż dużej różnicy między nimi nie ma, a i sami Finowie w swoich łaźniach leją wodę na rozżarzone kamienie.

Łaźnie można klasyfikować uwzględniając ich rozwój, zapotrzebowanie na ciepło, klimat czy właściwości terytorialne. Pierwsze łaźnie prawdopodobnie były tymczasowe, do namiotu były wnoszone kamienie i wylewano na nie wodę. Takie łaźnie stosują Indianie w Ameryce Północnej. Dla nich taka łaźnia jest też miejscem rytuałów. Takie też łaźnie czasami robią nad brzegiem jeziora wczasowicze. Rozgrzane kamienie są umieszczone pod namiotem i ogrzewając się wokół nich polewa się je wodą. Sposób wygodny, gdyż taka łaźnia jest mobilna, ale w stałym miejscu zamieszkania nie specjalnie się sprawdza. Kamienie stygną dosyć szybko, bezpośrednio nagrzewane (szczególnie zawierające dużo kwarcu) szybko się kruszą. Gorące kamienie, szybkie przejście z zimnej do małej gorącej przestrzeni tworzy unikalny mikroklimat z charakterystyczną temperaturą i wilgotnością. Coś podobnego można uzyskać w niedużych okrągłych łaźniach. Takie zmieszczą się nawet na najmniejszej działce. Poniżej umieszczono zdjęcie podobnej łaźni, w której piecyk znajduje się na jej środku, a ludzie grzeją się siedząc wokół. Para równomiernie rozprzestrzenia się po całej łaźni przy polewaniu kamieni wodą.

Inny rodzaj łaźń- to takie, w których piecyk umiejscawia się w stałym pomieszczeniu. W danym przypadku pomieszczenie ogrzewają nie tylko rozgrzane kamienie ale i rozpalone palenisko. Pierwsze łaźnie nie miały kominów odprowadzających dym. Na wschodzie jeszcze sporo pozostało takiego typu łaźni. Obecnie takie łaźnie już mają kominy. Podstawowym regulatorem mikroklimatu w takich łaźniach są kamienie, nagrzewane skupiają ciepło i powoli je oddają, później polewa się je wodą. Unosząca się gorąca para bardzo dobrze rozprowadza ciepło po całym pomieszczeniu i reguluje w nim wilgotność. Wilgotność w pomieszczeniu jest wysoka z tego też względu, że w tym samym pomieszczeniu podgrzewa się wodę. Przy polewaniu kamieni woda ciepło rozprzestrzenia się o wiele szybciej niż w przypadku rozmachiwania ręcznikiem. Im więcej kamieni, tym więcej możliwości zmian wilgotności względem ciepła i dostosowania łaźni do własnych potrzeb.

Szkielet w takich łaźniach zazwyczaj buduje się z drewna. Od dawna popularne są łaźnie z bali, natomiast ostatnio często bale zamienia się grubymi, deskami imitującymi bale albo konstrukcją szkieletową wewnątrz i na zewnątrz obitą boazerią. Zewnętrzna konstrukcja i grubość ścian w zasadzie nie ma wpływu na jakość grzania się w łaźni, gdyż w tak krótkim czasie ściany nie mają tak dużego wpływu na temperaturę i wilgotność. Od wewnątrz ściany łaźni wykańczane są drewnem liściastym, gdyż nagrzane, dobrze nie wyrobione drewno iglaste wydziela żywicę.

Jednym z ciekawych rodzajów są niżej pokazane łaźnie. Zewnętrze wyglądają na nieduże, natomiast zaskakuje swoją pojemnością w środku. W takiej łaźni bez problemów swobodnie zmieszczą się 4 osoby. Poza tym na niedużej działce taka łaźnia wizualnie nie zabiera dużo przestrzeni.

Mała ale nadzwyczaj pojemna łaźnia.

W trzecim dziesięcioleciu poprzedniego wieku rozpowszechniły się łaźnie, w których podgrzewanie wody zostało wyniesione z pomieszczenia grzewczego W takich łaźniach powietrze jest suche, temperatura wyższa, ale łatwiej znoszona ze względu na niską wilgotność. Łaźnie takie zaczęto budować w Finlandii i na całym świecie przejęto ich nazwę - sauna.

Kamienie do łaźni

Kamienie można znaleźć i wybrać w otaczającym środowisku. Najbardziej nadaje się bazalt i gnejs. Skały te prawie nie zawierają kwarcu i ich właściwości akumulacyjne ciepła są o wiele lepsze niż granitu, czy tym bardziej skał osadowych. Są one koloru czarnego i o drobnoziarnistej strukturze. Często błędnie się twierdzi, że najlepsze są czarne kamienie z rzek. Najczęściej jest to ten sam wygładzony granit, poczerniały ze względu na tlenek żelaza. Wybierając kamienie należy odszczepić kawałek młotkiem, a odpowiednie rozdrobnić na kawałki wielkości pięści przy pomocy młota.

Łaźnie wodne - wodne beczki - balie kąpielowe

W Japonii w łaźniach używa się gorącej wody. W tej krainie aktywnych wulkanów jest dużo gorących źródeł. Można przypuszczać, że naturalne zbiorniki gorącej wody były pierwszymi łaźniami. Jak zwykle - rezultatem lenistwa jest rozwój. Dlaczego by nie zrobić małego zbiornika wodnego w podwórku, by nie trzeba było do takich naturalnych gorących źródeł podróżować 300 km? Bardzo możliwie, że z tego to powodu powstały teraz na całym świecie popularne wodne beczki Furo (Ofuro).

Według japońskich naukowców furo łaźnie świetnie pomagają w przezwyciężaniu stresu, stymulują pracę serca, naczyń krwionośnych i nerek. Przebywanie w takiej łaźni zmniejsza bóle reumatyczne a regularnie korzystając z takich łaźnie mniej się choruje na grypę. Sportowcy w takich łaźniach przywracają siły, rozładowują napięcie nerwowe i pozbywają się zmęczenia.

W Japonii przed wejściem do takiej wodnej beczki człowiek dokładnie musi się umyć. Na początku wchodzi się do beczki, w której temperatura wody wynosi 35 stopni i siedzi się na ławeczce zanurzonym w wodzie do obszaru serca. Przechodząc do beczki z wodą o temperaturze 45 stopni należy przebywać w niej około 15 min. W beczkach wodnych można stosować masaże pleców. Woda może być wzbogacona olejkami eterycznymi czy pachnącymi kwiatami i ziołami.

Po wyjściu należy dokładnie się wytrzeć i zanurzyć się wannie z gorącymi wiórami. Wiórki nagrzewane są do 60 stopni, najbardziej wartościowe są wióry cedrowe. Mogą one być wymieszane z liśćmi, płatkami kwiatów albo ziołami leczniczymi.

Klasyczna japońska beczka/balia z piecykiem w środku

Dawniej woda w beczkach podgrzewana była poprzez wrzucane do środka rozgrzane kamienie. W późniejszych czasach beczki stawiano na piecykach. Obecnie piecyki są umieszczane w beczkach albo tuż obok, przez które w rurkach krąży gorąca woda. Piecyk wbudowany obok ma więcej zalet. To przede wszystkim oszczędność miejsca, więc dla takiej samej ilości osób można zdecydować się na beczkę o mniejszej pojemności niż w przypadku wbudowanego pieca w środku. W większości przypadków wbudowany piecyk w środku trudno dokładnie wyczyścić a przy czyszczeniu do wody może trafić popiół i ją zanieczyścić. Również na skutek zimnej wody na ściankach pieca w procesie ogrzewania gromadzi się żywica.

Jednym z najważniejszych elementów na, który trzeba zwrócić uwagę przy wyborze beczki , jest drewno, z którego jest zrobiona. Zwyczajne drewno kurczy się i rozszerza, z tego względu beczka może być nieszczelna, powstają problemy z dociśnięciem czy poluzowaniem jej obręczy.

Klasyczne beczki są wyprodukowane z wolno rosnących drzew: cedru, modrzewia i drzew iglastych rosnących w zimnych krajach. W zimnych krajach drzewa rosną wolniej. Tworzą się węższe pierścienie, drewno jest twardsze i bardziej odporne na działania środowiskowe. Natomiast najlepsze na budowę takiej beczki jest drewno termiczne. Jest to drewno sosnowe poddawane obróbce termicznej, co sprawia, że staje się odporne na wilgoć i ciepło, nie wydziela żywicy, posiada lepsze właściwości izolacyjne i jest lżejsze. Najważniejsze jest też to, że deformuje się minimalnie i jest małe prawdopodobieństwo popękania. Takie drewno świetnie nadaje się na produkcję wodnych beczek i łaźni z piecami. Rozpoznać drewno termiczne można po jego naturalnym, ciemnym kolorze.

Beczka wodna z piecykiem na zewnątrz ogrzewana cyrkulującą wodą.

Beczka wodna Ofuro z plastycznym wykończeniem w środku. Dla osób rzadko korzystających poleca się beczki wodne z wkładem plastikowym.

Łaźnie parowe

Są to łaźnie z cieplejszych i bardziej cywilizowanych krajów. W nich grzeje się na płytkach kamiennych, których poziom nagrzewania się jest regulowany, w pomieszczeniu natomiast temperatura i wilgotność regulowana jest przy pomocy pary. Łaźnie wymyślone przez Rzymian zostały trochę zmienione, obecnie są wykorzystywane we Wschodniej i Zachodniej Europie. Taka łaźnia zimą przypomina gorący piasek albo leżakowanie na kamieniach ogrzanych słońcem. Można w nich się umyć, spokojnie powygrzewać się, po czym oblać się zimna wodą. Często łaźnie te są duże a pośrodku znajduje się kamienny, podgrzewany leżak, na którym robi się masarze.

W czasach radzieckich w Ałma-Acie została zbudowana łaźnia, w której kamienny leżak umiejscowiony po środku nagrzewał się do 40 stopni oraz kilka innych pomieszczeń z nagrzewającymi się kamieniami do 45 i 50 stopni. Było z góry ustalone, jak długo można na każdym z nich leżeć. Po takim leżakowaniu ciało nagrzewało się tak bardzo, że praktycznie oblewając się lodowatą wodą nic się nie czuło. Bardzo ciekawe są łaźnie Maroko we Francji. Zasłynęły one szczególnie po filmie Luij de Finesa „Wielka włóczęga", w którym angielscy piloci zestrzeleni nad Francją musieli spotkać się w tureckiej łaźni. Tradycyjnie w takiej łaźni jest po środku podgrzewany kamienny leżak i dodatkowa sala z silnym i suchym przepływem gorącego powietrzem ma poziomie wysokości głowy. Na leżaku tym ciało ogrzewane jest gorącym powietrzem, nogi natomiast opuszczone są i zanurzone w lodowatej wodzie. Kontrast - niesamowity. Wybudować podobna łaźnię nie jest łatwo, zwłaszcza te podgrzewane kamienne leżaki.