Studnia czy odwiert?

Jeżeli w gospodarstwie albo domku letniskowym horyzont wodny znajduje się na głębokości od 5 do 20 metrów, dla autonomicznych potrzeb wodnych, wykorzystywanych do podlewania i zaspakajania potrzeb gospodarczych (zużywa się do 1 - 2 m3 w ciągu doby) doskonale nada się studnia. I chociaż można znaleźć studnie głębsze niż 30 metrów, kopanie głębszych może być zbyt skomplikowane i ostatecznie stać się nieopłacalne w porównaniu z odwiertem. Należy również uwzględnić lokalną sytuację hydrogeologiczną - nie będzie można pić wody ze studni wykopanej na bagnistym terenie - dostaną się do niej wody powierzchniowe, a razem z nimi wszystko to, co zmyją z powierzchni. Najczęściej o decyzji „studnia czy odwiert" przesądza wielkość portfela: niewielka studnia jest tańsza niż odwiert. Na jakościowe studnie udzielana jest 50-letnia gwarancja (chociaż zamulić się mogą one i w ciągu 3 - 4 lat, oczyszczenie studni jest prostsze niż analogiczna procedura czyszczenia odwiertu), poza tym, remont rozpadających się studni jest również znacznie łatwiejszy niż remont odwiertów. Oczywistym jest, że przywiezienie urządzenia wykonującego odwiert może zniszczyć ogrodzenia i trawniki.

Kiedy kopiemy studnię?

Z zasady nie ma różnicy, budowę studni, jak i wiercenie odwiertu, można przeprowadzać cały rok - ziemia rzadko zamarza głębiej niż na 1,2 m, a przyszłe miejsce studni można ogrzać rozpalając ognisko. Z drugiej zaś strony, wiosną, gdy topi się śnieg, można bardzo pomylić się odnośnie głębokości studni, ponieważ wody gruntowe są wysoko podniesione - studnia wykopana w kwietniu, zimą może być sucha. Sezonowe wahania wody mogą sięgać 1 - 2 metrów.

Dlatego studnię najlepiej kopać zimą i jesienią, gdy horyzont wodny znajduje się na najniższym poziomie. Jeśli poziom wody spadł, studnię można pogłębić wpuszczając najmniejszy kręg (0,7 m).

Gdzie kopać studnię?

Z głębokiej przeszłości dotarły i rozpowszechniły się przesądy odnośnie ustalenia nadającego się na studnię miejsca. Gałązka czeremchy albo leszczyny, z których korzystali ludzie w średniowieczu szukając wody, wyeliminowana została przez ramkę drucianą. Ruch ramki wywołują ideo-motorowe - ledwo widoczne - ruchy palców i rezonans, prawie te same „moce egzystujące po drugiej stronie", które podczas seansów spirytystycznych zmuszają talerz do ruchu. Jednak przedmiot sprawy pozostał ten sam: jeśli sąsiedzi mają studnię - śmiało kopcie i wy. Jeśli nie wydaje się to do końca przekonujące, wtedy wywierćcie odwiert obserwacyjny. A tutaj nie pomoże już ani ramka, ani jasnowidz.

Horyzont wodny - mający określoną gęstość, zbiór materiałów przepuszczających wodę - może rozciągać się na przestrzeni kilkunastu kilometrów kwadratowych, woda znajdująca się w występujących na tym obszarze skupiskach wody płynie z wyżej znajdujących się żył wodnych do położonych niżej. Przepływ wody w wodnym horyzoncie (filtrowanie) odbywa się poprzez przepływ wody przez różne szczeliny i pory znajdujące się w wypełnionych wodą skałach. Podwodne rzeki płyną równolegle, nieprzerwanym strumieniem, w trybie laminarnym. Jeśli w granicach tego złoża wykopalibyście studnię, będzie w niej woda, niezależnie od przepowiedni ludzi szukających wody za pomocą gałązek.

Miejsce studni powinien wybrać gospodarz.

Jeszcze w latach 60-tych zeszłego wieku w Ameryce praktykowali zaklinacze deszczu; od tego, jak rozwijały się zdarzenia w okresie suszy, zależało czy dostaną wynagrodzenie, czy zostaną zabici przez rozwścieczonych farmerów.

Jak kopie się studnię?

Zazwyczaj studnie metodą ręczną kopie ekipa trzyosobowa: jedna osoba, za pomocą łopaty albo łomu pracuje w miejscu przyszłej studni, napełniając wiadra gruntem, druga - stojąc na brzegach studni zabiera wiadro, które zawiesza się na kołowrocie, zamocowanym na dwóch drewnianych kozłach. Trzecia osoba odpoczywa. Przytrafiające się kamienie wydłubywane są za pomocą łomu, owijane w liny i za pomocą kołowrotu również wyciągane ze studni. Praca odbywa się intensywnie, pracownicy często się zmieniają. Gdy głębokość studni osiąga więcej niż 3 metry, temperatura powietrza nie przekracza 10°C, występuje duża wilgotność, powietrze studni nie ulega wentylacji.

Obecnie do budowy studni najczęściej wykorzystywane są 0,9 m wysokości i 1 m średnicy żelbetowe pierścienie. Ciężar jednego pierścienia - to 700 - 750 kg. Pierwszy pierścień wpuszczany jest do wykopanego dołu, następny - na wcześniej wpuszczony pierścień.

Wszystko wykonuje się za pomocą rąk, kolejny pierścień jest po prostu nakładany na wpuszczony wcześniej. Spod najniżej znajdującego się pierścienia wykopuje się grunt, a pierścienie, na skutek oddziaływania własnego ciężaru, opuszczają się ześlizgując ściankami przyszłej studni. W taki sposób kolumna rośnie do samego horyzontu wodnego. Kopiąc studnię w lekkim gruncie - w piasku albo suchej glinie, w ciągu jednej zmiany ekipa umieszcza 2 - 3 pierścienie. Ciężki grunt (wilgotna glina, grunt kamienny) bardzo obciąża tę pracę.

Zbliżanie się wodnistej warstwy ustalane jest na podstawie znacznego ochłodzenia - temperatura powietrza w studni spada o 1 - 2 stopnie, na ściankach wykopaliska pojawiają się miniaturowe strumyczki.

Jeśli studnie są kopane w suchych i mocnych gruntach, możliwy jest również inny schemat, kiedy na początku wykonuje się jamę, a później wpuszcza się do niego pierścienie.

Ochrona studni przed wodami powierzchniowymi

Po pierwsze - w dwie dolne spoiny między pierścieniami studni od wewnątrz należy nałożyć zaprawę. Konieczne jest to, żeby uniknąć przedostania się wód powierzchniowych przez szpary między pierścieniami - zapora wodna będzie podnosić się od spodu. Gdy zaprawa się złączy, można kontynuować kopanie. W horyzont wodny zazwyczaj wpuszcza się 1 - 2 pierścienie. Następnie we wszystkie pozostałe złącza od wewnątrz nakłada się zaprawę, do którego dokłada się ciekłe szkło, dno studni wypełnia się 20 - 30 centymetrową warstwą żwiru (frakcja 5 - 25 cm), ta warstwa będzie niczym filtr dla pojawiającej się wody.

Przestrzeń znajdująca się za pierścieniami wypełniana jest żwirem i piaskiem, żeby do studni nie dostała się woda deszczowa albo wynikająca z topnienia, od góry zabezpieczana jest gliną. Glina - bardzo dobra tama przeciwwodna. Górny pierścień, chroniący przed śniegiem i brudem nie jest zakopywany w ziemi. Hydro-izolację połączenia górnego pierścienia i całej kolumny należy wykonać bardzo starannie.

Po tym, jak poziom wody w studni będzie wystarczający żeby zanurzyć w niej pompę, należy wypompować wodę i przeprowadzać to jak najczęściej - w taki sposób wykonuje się „napompowywanie" studni.

Uwaga, niebezpieczeństwo!

Kopiąc studnie często nie przestrzega się zasad BHP. Te prace są wyjątkowo niebezpieczne i ciężkie, istnieje bardzo wysokie ryzyko urazów, kończących się śmiercią. Kopiąc wykopalisko może pojawić się tzw. kurzawka, pierścień może nagle przesunąć się na bok raniąc tym samym pracownika. Dlatego, szukając odpowiedzi na pytanie „kopać czy wiercić", nie należy o tym zapominać.

Oprawa studni

Budowę studni kończy się po założeniu zadaszenia, w którym umieszcza się kołowrót z drewnianym uchwytem. Na kołowrocie umieszcza się mocną linę. Do przymocowania wiadra wykorzystuje się łańcuch, to pomoże wiadru zanurzyć się w wodze.

Zadaszenie można zrobić w stylu domku, dachu siodłowego z otwieranymi drzwiczkami; górny, wystający z ziemi pierścień można udekorować kamieniami albo okleić dekoracyjnymi cegiełkami. Bardzo ładnie wygląda studnia, której ocembrowanie wykonane jest z kręglaków.

Po tym, gdy znajdujący się na około studni grunt się ostoi, należy z cegiełek chodnikowych wykonać otoczkę, postawić ławeczkę.

Studnia czy odwiert? Mimo wszystko wybieramy odwiert...

Nie jest właściwe porównanie studni z odwiertem, ponieważ nawet odwiert wykonany w piasku jest bardziej przewidywalny niż studnia. Kopiąc studnię, należy ocenić również rozmieszczenie zbiorników septycznych: normy sanitarne wymagają ich rozmieszczenie w odstępach 200 metrów, co jest trudne do zrealizowania na 6 arowej działce. A wywiercony w wapieniu odwiert rozwiąże wszystkie problemy związane z dostawą wody: wodnista warstwa w wapieniu jest wszędzie (tylko na różnej głębokości, od 20 do 200 m), czas użytkowania - do 50 lat. Istnieje możliwość całkowitego zautomatyzowania autonomicznego wodopoju i wygodnego jego użytkowania, tak jak wodociągu miejskiego, w swoim domku poza miastem.

To, że studnia - to najprostszy i najtańszy wariant dostarczania wody - spierać się nie trzeba. Jednak jakość wody jest bardzo wątpliwa: zapora wodna otrzymywana jest z bezciśnieniowych wód gruntowych, które nie są niczym innym, jak odpadami działalności ludzkiej, które filtrują grunty. Wiosną i po deszczu woda bywa mętna. Jeśli woda nie jest ciągle wydobywana, studnia, jak i niewielki odwiert, zamula się. Poziom wody zależy od ilości opadów i wahań sezonowych, a podczas suchego lata może całkiem wyschnąć.

To w średniowieczu można było napić się wody ze studni i uwolnić się od chorób, a obecnie od wody, czerpanej ze studni można nawet „wyciągnąć kopyta". Wcześniej studnia była przystosowywana dla wielu użytkowników, była głęboka, wybór szczelin był ciągły i intensywny. Można powiedzieć, że studnia „umarła" wraz ze zmianą sposobu życia społeczeństwa.

Jeśli nie będziemy korzystać ze studni - potrzebny będzie odwiert, w którym woda jest oczyszczana. Jednak również tę wodę trzeba przegotowywać.

Zatem, głosujemy na odwiert! Chociaż, oczywiście, wszystko zależy od przeznaczenia. I od możliwości...