Ogórki należą do rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Za ich ojczyznę tradycyjnie uważa są Indie, choć w starożytności były uprawiane też w Rzymie i Grecji. Ogórki są jednymi z niewielu owoców, które spożywa się niedojrzałe. Maja one szerokie zastosowanie nie tylko w przemyśle spożywczym i przyrządzanych potrawach w postaci świeżej, konserwowanej i solonej, ale także i kosmetycznym. 95 proc. ogórka stanowi woda, pozostałą część stanowią niezbędne dla ludzkiego organizmu witaminy, mikroelementy oraz węglowodany zapewniające odrobinę słodkości. Sok z ogórków pomaga usunąć z organizmu toksyny, jest też powszechnie znany jako naturalny środek do pielęgnacji skóry.

Przygotowanie gleby do sadzenia ogórków

Ogórki można sadzić w różnego typu glebach, natomiast najlepiej rosną w glebach lekkich, piaszczysto gliniastych i zawierających dużo nawozów organicznych albo próchnicy. System korzeniowy ogórków jest słaby, dlatego też, jeżeli ogórki rosną w ciężkich glebach, w celu lepszego przepływu powietrza i wody należy raz tygodniowo starannie ją spulchniać, szczególnie wokół korzeni. W tym samym miejscu zaleca się ogórki sadzić dopiero po 2-3 latach. Nie powinno się sadzić tuż po innych roślinach z rodziny dyniowatych: dyni, cukinii, kabaczkach. Najlepiej jest, jeżeli przed ogórkami rosły ziemniaki, pomidory, kapusta, fasola i inne rośliny kłączowe. Miejsce dla grządki z ogórkami musi być w miarę ciepłe i słoneczne. Przygotować je można już jesienią przekopując glebę i dodając do niej obornik. W celu poprawienia żyzności gleby można ją uzupełnić 50 gramami superfosfatu, kilkoma garściami mączki dolomitowej albo popiołu na 1 m2. Wiosną 7-10 dni przed sadzeniem ogórków glebę użyźnić można wiadrem przegniłego obornika i 100 gramami popiołu na 1m2 i wszystko przekopać. System korzeniowy ogórka jest nieduży (osiąga głębokość do 20 cm), dlatego sadząc warto przygotować miejsce dla każdego ogórka osobno. Przegniły obornik należy umieszczać bezpośrednio w wykopanych dołkach albo przygotowanych rowkach. Inny sposób sadzenia ogórków - przy użyciu nie całkowicie przegniłego obornika, który wlewać należy trochę głębiej, do rowków o głębokości 40 cm, mieszając z glebą. Na wierz natomiast zasypuje się samą glebę i w niej sadzi się ogórki. Gnijący obornik wydziela ciepło, które dodatkowo stymuluje wzrost ogórków i działa jak dodatkowy nawóz.

Ogórki Libelle H

Siew ogórków

Ogórki sieje się bezpośrednio do grządki albo wysadza już wyhodowane sadzonki. Z opakowań należy wybierać największe i najładniejsze nasiona. W celu zwiększeni ilości żeńskich kwiatów, zaleca się kilka miesięcy nasiona przechowywać w temperaturze 25 stopni, na przykład na kaloryferze. Tydzień przed wysianiem ogórków nasiona umieszcza się w wilgotnej szmatce, by nabrzmiały. Jeżeli nasiona nie były bejcowane, to przed umieszczaniem nasion w wilgotnej szmatce albo wysiewem należy je kilka godzin moczyć w roztworze nadmanganianu potasu (0,5 gr - 10 l). Ogórki będą silniejsze, jeżeli nasiona będą hartowane: 2-3 dni przed wysianiem nabrzmiałe nasiona w szmatce należy przechowywać w temperaturze 0-2 stopni. Należy też pamiętać, że nasiona ogórków kiełkują nawet po upływie 5-6 lat, dlatego nieużyte nasiona należy zawinąć w papier i przechowywać w suchym ciepłym miejscu do następnego roku.

Ogórki nie lubią przesadzania, dlatego należy je przesadzać z jak największą ilością ziemi przy korzeniach. Najwygodniej jest wykiełkowane nasiona od razu wysadzać pojedynczo do pojemniczków plastikowych albo celulozowo-torfowych. Świetnie nadają się też plastikowe kubeczki, które kupić można w każdym spożywczym sklepie. Substrat glebowy najlepiej kupić gotowy, przygotowując samemu należy 3 części kompostu wymieszać z 1 częścią gleby. Na jedno wiadro substratu dodać należy 50 g kompleksowych nawozów mineralnych (azot, fosfor, potas i wiele innych mikroelementów) oraz szklankę popiołu albo co tydzień podlewać sadzonki ogórków ciekłymi kompleksowymi nawozami.

Do wysiewu ogórków zalecane są pojemniki o średnicy nie mniejszej niż 5-7 cm. Jeżeli nasiona są nie kiełkujące, dosiewa się po dwa w każdym pojemniku na głębokości 1,5 cm, podlewa się, przykrywa folią, by zatrzymywała ciepło i wilgoć i przechowuje się w temperaturze 21-28 stopni. Po wykiełkowaniu zaleca się przez kolejne 4-7 dni hodować je w temperaturze nie wyższej niż 15-17 stopni w dzień i 12-14 stopni w nocy. Uprawiając ogórki w taki sposób można zapobiec wyciąganiu się dolnej części łodygi. Później ponownie uprawiać je należy w temperaturze wyższej, to znaczy około 20-22 stopni w dzień i 12-14 stopni w nocy. Przed wysadzeniem sadzonek ogórków na zewnątrz zaleca się je hartować przez 7-10 dni przechowując w temperaturze 12-17 stopni.

Wysiewając nasiona należy wziąć pod uwagę, że potrzeba będzie 15-20 proc. nasion więcej niż planujemy posadzić. Zazwyczaj nasiona bez kiełków kiełkują po upływie 5-8 dni. By sadzonki nie wyciągnęły się mocno do góry, należy co kilka dni obracać doniczkę w innym kierunku. Podlewać ogórki należy tylko ciepłą wodą o temperaturze 25-28 stopni.

Ważnym jest, by sadzonki ogórka nie przerosły. Optymalnie ogórki wysadza się po upływie 25-30 dniach od wykiełkowania, z 3-5 listkami. Jeżeli przyszedł czas na wysadzanie, można to zrobić nawet, jak sadzonka ma 1-2 listki. 40-60 proc. przerośniętych sadzonek źle się zakorzenia i część z nich ginie.

Ogórki Dalila H

Sadzenie ogórków w szklarniach
Glebę w szklarni należy przygotować jesienią albo 1-2 tygodnie przed sadzeniem. W pierwszym roku po urządzeniu szklarni gleba musi być dobrze nawożona: 30 wiader obornika na 10 m2. W kolejnym roku 10-20 wiader obornika na 10 m2. Świerzy obornik jest korzystny dla ogórków nie tylko jako nawóz, ale też jako środek napowietrzania, gdyż w procesie gnicia emituje dwutlenek węgla ( CO2), który zwiększa porowatość gleby i w taki sposób ją napowietrza.

Ogórki należy podlewać często, z tego też powodu ziemia wokół nich często jest zbita. Aby tego uniknąć należy przy przekopywaniu gleby dodać środki spulchniające: trociny, ekologiczną wyschniętą słomę, korę z drzew liściastych, czarny torf. Dodatkowo zaleca się dodać pół litra popiołu na jeden metr kwadratowy i przekopać na głębokości 25 cm.

W przeddzień sadzenia sadzonek ogórków przygotowane grządki należy podlać 5-10 litrami wody na jeden metr kwadratowy. Zanim nasiona wykiełkują, grządkę zaleca się przykryć folią, by gleba zachowała wilgoć i ciepło.

Zarówno na zewnątrz jak i w szklarni sadzić ogórki najlepiej w dzień pochmurny. W przypadku nie ogrzewanej szklarni ogórki wysadza się w drugiej połowie kwietnia, gdy nie ma już większych przymrozków. Jeżeli jest duże prawdopodobieństwo wystąpienia przymrozków, należy posadzone ogórki przykryć folią.

Sadzonki wysadza się do gleby na takiej samej głębokości jak rosły przed przesadzeniem. Ważne jest też, by dolna część łodygi nie była otoczona wodą, gdyż może zacząć gnić. Po wysadzeniu sadzonek należy je podlać.

Odstępy między ogórkami zależą od odmiany. Sadzonki ogórków o dużych owocach sadzi się nie więcej niż trzy na jednym metrze kwadratowym. Przy sadzeniu sadzonek ogórków o małych owocach należy zachować 40-50 cm odstęp między rzędami, a między sadzonkami - 35-40cm. Ogórki będą lepiej rosły posadzone w układzie szachownicy, gdyż będą miały więcej światła.
Nie zaleca się sadzić ogórków gęściej, gdyż powoduje to intensywny wzrost głównej łodygi, na której rozwijają się w większości kwiaty męskie, a boczne łodygi, na których rosną kwiaty żeńskie rosną gorzej.

Sadzenie ogórków na zewnątrz

Glebę na grządkach przygotować należy tak samo jak w szklarni. Nasiona można wysiewać, gdy ziemia ogrzeje się do około 15 stopni, siać należy na głębokości 10-15 cm. Siać nasiona i sadzić sadzonki ogórków należy nie na równej powierzchni a w lekko podwyższonej, w taki sposób będą lepiej dogrzewane przez słońce, a w deszczową pogodę woda nie tak bardzo będzie się zatrzymywała przy sadzonkach i nie zatopi ich korzeni. Grzędy należy robić o szerokości 60 cm w 40-50 cm odstępach od siebie. W przeddzień wysadzania sadzonek grzędy te należy polać wodą 5-10 litrami na jeden metr kwadratowy. Po podlaniu ziemię należy przykryć folią, by zachowała ciepło i wilgotność. Siać należy w okresie, gdy ustąpią już przymrozki. Na wzniosłej grządce należy zrobić rowek o głębokości 5 cm, w którym co 10 cm umieszcza się nasionka. Następnie zasypać je trzeba 2,5 cm warstwą gleby.

Optymalna temperatura kiełkowania wynosi 21-23 stopni, nasiona kiełkują po upływie 4-5 dni, w przypadku chłodniejszej pogody (16-18 stopni) - po upływie 6-7. W maju, ze względu na zmienną pogodę i zdarzające się przymrozki, ogórki najlepiej przykryć folią. Po wykiełkowaniu nasion można zrobić prostą konstrukcję ze schylonych prętów i ułożyć na nich folię, by nie przygniatała sadzonek.

Po wyrośnięciu pierwszego prawdziwego listka, sadzonki ogórków należy przerzedzić zostawiając na 1m2 5-6 roślin. Przerzedzając sadzonki należy ich nie wyrywać a oszczypywać przy samym korzeniu. Następnie zaleca się zasypać 3-4 cm warstwą pulchnej gleby albo torfu. W twardej i ubitej glebie ogórki kiełkują bardzo słabo. Sadzonki ogórków wysadza się na zewnątrz, gdy już trochę pociepleje, mniej więcej w połowie maja. Wiosną i latem, w chłodniejsze dni, ogórki należy przykrywać folią.

Uprawa ogórków

Grządki muszą być oczyszczone od chwastów a glebę po podlewaniu czy deszczach należy przy roślinach spulchniać. Spulchniać glebę należy ostrożnie, mniej więcej na głębokości 2-4 cm tak, by nie uszkodzić systemu korzeniowego i w odległości 5-6 cm od łodygi, później tą strefę poszerzając do 10-12 cm.

Ogórki można nawozić 3 dniowym, rzadkim obornikiem krowim (1:10), z dodatkiem 2 szklanek popiołu na jedno wiadro. Nawozić należy jak najbliżej łodygi, gdyż system korzeniowy nie jest rozłożysty. Poza tym, przed i po nawożeniu, zaleca się obficie rośliny podlać wodą, spulchnić glebę i wymieszać nawóz z glebą. Pierwszy raz trzeba nawozić, gdy sadzonki ogórków będą miały 4-5 prawdziwych listków, ponownie po 15-20 dniach od pierwszego nawożenia, a potem w okresie owocowania co 10-12 dni. Jedną roślinę średnio podlewa się 1 litem rzadkiej mieszanki obornikowej.

Podlewać ogórki należy obficie i koniecznie ogrzaną wodą. Ogórki nie lubią też wody chlorowanej, dlatego nie zaleca się do podlewania używać wody z kranu. Najlepiej zbierać w tym celu wodę deszczową.

Gdy już roślina zacznie owocować, należy co najmniej 1-2 razy w tygodniu ogórki zrywać. Duże ogórki wykorzystują bardzo dużo składników odżywczych, co powoduje, że wolniej rosną małe ogórki. Poza tym zrywanie ogórków powoduje zawiązywaniu się nowych owoców.

Ogórki Melody H

Nawożenie ogórków

Doświadczony ogrodnik szybko zauważa czego ogórkom brakuje.
Jeżeli liście ogórka nabierają jasno zielonego koloru z żółtym odcieniem, nowe liście rosną wolno, dolne listki więdną i żółkną, jest to oznaka, że roślinie brakuje nawozów azotowych. Na takich roślinach wyrasta mało owoców, poza tym są drobne i rosną powoli, łodygi są cieniutkie i twarde.
Jeżeli liście są koloru zielono-niebieskiego, poza tym są małe, a kwiaty i zawiązki opadają, znaczy to, że brakuje nawozów fosforowych.

Liście ciemno zielone, brzegi żółkną a następnie brązowieją - brak nawozów potasowych.
Liście stopniowo bledną, mają blado zielony kolor z żółtym odcieniem, zielony kolor zostaje tylko wzdłuż naczyń, poza tym liście się kruszą, wyglądają jak podpalone - brakuje magnezu.
Liście robią się wypukłe, brzegi obumarłe - powodem tego może być nadmiar boru.

Choroby ogórka

Najczęstszą chorobą ogórków jest mączniak rzekomy, zgnilizna twardzikowa, zgnilizna szyjki korzeniowej, antraknoza, mozaika.

Objawem mączniaka rzekomego są pojawiające się na górnych liściach pojedyncze białe plamy. Te palmy to grzybnia i jej zarodniki. Choroba szybko się rozprzestrzenia w pochmurne i zimne dni. W temperaturze 18-20 stopni rozwój mączniaka rzekomego zatrzymuje się. W celu powstrzymania rozwoju choroby w szklarni należy utrzymywać odpowiednią dla ogórków temperaturę i wilgotność, nie dopuszczać do dużych wahań temperatury. Ogórki rosnące na zewnątrz częściej zapadają na tę chorobę, szczególnie jeżeli brakuje im wody. Chorobę zwalcza się fungicydami, po zbiorze owoców resztki ogórków należy spalić.

Zgnilizna twardzikowa atakuje wszystkie części rośliny. Uszkodzone miejsca stają się miękkie, śliskie, pokrywają się białym nalotem - grzybnią, ostatecznie miejsca te czarnieją. Choroba ta rozprzestrzenia się przy nieprzestrzeganiu zasad uprawy - wtedy gdy nie są usuwane stare pożółkłe liście i ogórki są za gęsto posadzone. Niska temperatura i duża wilgotność powietrza sprzyja rozwojowi tej choroby. Chorobę można powstrzymać w szklarni zapewniając lepszą wentylację, unikając dużych wahań temperatury i kondensacji na liściach. Uszkodzone miejsca należy usuwać i spryskiwać fungicydami. Jesienią reszki roślin należy spalać, gleba powinna być dezynfekowana termicznie (w temperaturze 35 stopni zarodniki choroby umierają i chemicznie (np. chlorowanym wapnem).

Zgnilizna szyjki korzeniowej to choroba pochodzenia grzybowego. Objawem jej są więdnące i żółknące dolne liście oraz brązowienie dolnej części łodygi. Rozwija się najczęściej przy podlewaniu ogórków zimna wodą, nadmiernej ilości nawozów oraz przy niskiej temperaturze (poniżej 17-18 stopni). Podstawowym narzędziem zwalczania jest umiarkowane nawożenie, podlewanie ciepłą wodą i spulchnianie gleby.

Antraknoza to jest też choroba pochodzenia grzybowego. Na liściach pojawiają się kanciaste plamy o żółtym kolorze, poczym plamy pojawiają się też na owocach.

Mozaika ogórka zdarza się bardzo często. Uszkodzone przez nią liście ogórka kurczą się i tracą kolor. Ze względu na uszkodzone liście zmniejsza się urodzaj. W szklarniach należy dbać o to, by temperatura nie spadała poniżej 16-17 stopni i nie była wyższa niż 35-40 stopni. Bardzo chore rośliny należy usunąć, inne - odmłodzić. Chorobę rozpowszechnia pędziorek chmielowiec, może też rozprzestrzenić się poprzez zakażone narzędzia.

Pędziorek chmielowiec - to małe roztocze, ciężko dostrzegane ludzkim okiem, zamieszkuje na spodach liści. Dorosłe kędziorki i ich larwy żywią się roślinnym sokiem. W przegryzionym miejscu zaczyna formować się jasna kropka, po czym liść staje się jakby marmurowy i wysycha. Ich rozwojowi sprzyja suche powietrze i chwasty. Najlepszym sposobem w ich zwalczaniu jest stosowanie naturalnego środka, czyli podtrzymywać większą wilgotność. Poza tym zniszczyć je można przy pomocy akarycydów i insektycydów. Odporność szkodników na te preparaty wzrasta, dlatego tego samego preparatu nie stosuje się więcej, jak dwa razy w sezonie.

Wciornastek tytoniowy to jeszcze jeden niebezpieczny szkodnik ogórków. Są to małe owady brązowego koloru, wysysające sok z roślin. Miejsce i plamy ukąszenia są o kanciastym kształcie. Zwalczać je można insektycydami albo nowym biologicznym preparatem - dobroczynkiem szklarniowym, który niszczy też wciornastki i pędziorki.

Przygotowanie ogórków do spożycia

Ogórki przede wszystkim je się świeże, robi się z nich mizerie i sałatki. Ogórki też nadają się do solenia, konserwowania w całości czy jako sałatki. Szczególnie dobre są kiszone. Dla świeżego kiszenia nie nadają się długie ogórki sałatkowe. Do konserwowania na zimę nadają się takie odmiany, które mają rzadkie brodawki i czarne igiełki.

Ogórki małosolne

1 kilogram ogórków przemywamy zimną wodą i odcinamy końcówki. Następnie należy posiekać drobno ostra paprykę, 2 ząbki czosnku i 150 g. dużych łodyg kopru. Na dnie naczynia układamy więcej niż połowę kopru na nim układamy jeden przy drugim ogórki, posypujemy pieprzem i plasterkami czosnku. Na górze kładziemy pozostały koper i następną warstwę ogórków. Na górę dajemy dużą łyżkę soli i wszystko zalewamy wrzącą wodą. Czekamy 2 minuty, zlewamy do garnka zalewę i jeszcze raz podgrzewamy do momentu zagotowania. Po zagotowaniu ponownie zalewamy ogórki, przykrywamy talerzem, by docisnął ogórki. Po upływie dwóch dób ogórki są gotowe do jedzenia.