Borówka na dziko rośnie prawie na całej półkuli północnej. W Ameryce Północnej rośnie 36 różnych jej odmian, w Południowej i Środkowej - 29, a w Azji nawet 99, rośnie też w Australii i Afryce. Uprawiana w ogrodzie borówka wysoka przywędrowała do nas z Północnej Ameryki. Jest to krzew wyrastający od 0,5 do 2 metrów wysokości, należący do rodziny roślin Vaccinium, wśród których są też borówki, jagody, żurawiny. Krzew tej rośliny może dawać urodzaj na przestrzeni 30 lat.
Borówki są smaczne, poza tym zawierają wiele pożytecznych składników. Z jednego krzewu średnio można zebrać 4-6 kg, a w niektórych odmianach nawet do 10-15 kg tych owoców. Około połowy z wszystkich zawartych mikroelementów to potas, żelazo i mangan. Zawarte w borówkach antocyjany (300-400 mg.) wzmacniają wzrok i zmniejszają zmęczenie po pracy przed komputerem. Owoce te zawierają też antyoksydanty. Należy te owoce spożywać przy zaburzeniach serca, trawienia oraz na poprawę apetytu.

Sadzenie borówki

Borówka lubi miejsca słoneczne i osłonięte od wiatru. Przygotowanie gleby - to bardzo ważny proces. Do sadzenia borówek nadaje się gleba kwaśna (4-5,5 PH), bardzo luźna, niewyschnięta i dobrze aerowana. Idealnym rozwiązaniem jest brązowy torf z wysokich torfowisk. Większość producentów zaleca następujący sposób sadzenia borówki: sadzić w wykopanym dołku o średnicy 1 m i głębokości 40-60 cm. Większość dołka należy zasypać iglastymi trocinami, torfem, piaskiem i wymieszać. Należy to zrobić w taki sposób, by większa cześć torfu były w górnej warstwie a trociny w dolnej. Lepiej jest używać drobnych i trochę podgniłych trocin, świeże mogą zacząć gnić, poza tym pochłaniają dużo wody i azotu. Jeżeli większość trocin będzie na dole, zdążą one przegnić zanim dosięgną je korzenie borówki. Korzenie borówki mają ciekawą strukturę: są cieniutkie, a na ich koniuszkach mieszkają grzyby mikoryzy. Grzybom sprzyja wysoka wilgotność - około 70 proc., wysoka kwasowość (3,5-4,5) i dobra aeracja. Hify grzybów najlepiej rozwijają się na trocinach i wiórach drzewnych.

Przygotowany dołek należy obficie zalać wodą i odczekać aż wchłonie.

Sadzić roślinę należy na takiej samej głębokości, jak rosła w pojemniku wcześniej przed przesadzeniem. Korzenie należy rozłożyć, jeżeli to możliwe poziomo i nie głęboko.

Po zasadzeniu zasypać należy warstwą wiór (5-6cm) i podlać. Po zasadzeniu należy obficie podlewać (10 litrów na 1 krzak na tydzień), natomiast woda musi wsiąkać, nie może stać na powierzchni. W gliniastych glebach całą wykopaną ziemie należy wywieźć i zastąpić ją lekką, pulchną, przygotowaną zawczasu wyżej opisaną mieszanką. Na plantacjach, gdzie wody gruntowe są wysoko położone, należy drenować na głębokości 60-80 cm, by w dołkach nie zbierała się woda.
W lekkich i alkalicznych glebach można robić za pomocą folii przegrody od otaczających gruntów. Wody gruntowe powinne być nie głębiej niż 0,5 m od powierzchni.
Niskie odmiany borówki mogą być sadzone w odstępach 60 cm jedna od drugiej, średniej wysokości - 80-90 cm, wysokie - 100-120 cm. Należy obserwować, by krzewy się nie splatały, a jeżeli tak będzie, to te łodygi usuwać.

Uprawa borówki

Po zakorzenieniu się rośliny glebę należy nawozić nawozami kwaśnymi, siarczanem amonu (100 gr/krzew), można też siarczanem potasu (40 gr/krzew). Przycinanie krzewów następuje dopiero 6 lat po zasadzeniu, zostawić należy 8 zdrowych gałązek: 4 owocujące i 4 rosnące. Zostawiając więcej gałęzi należy się spodziewać większego urodzaju, ale i drobniejszych owoców. Najlepiej jest przycinać krzewy zimą albo wiosną, w ciepły słoneczny dzień.
Bardzo ważnym elementem uprawy jest podlewanie borówki. Przy nieodpowiednim nawilżaniu owoce są drobne i zaczynają odpadać.
Co drugi rok należy krzewy nawozić brązowym torfem, gdyż z czasem on opada. Nawóz z kory sosny albo trocin jest też niezbędny, gdyż doskonale zapobiega odparowaniu wody.
Krzewy borówek należy chronić przed zającami i sarnami, gdyż niezabezpieczone mogą być zjedzone aż do samych korzeni.

Rozmnażanie borówki

Borówkę rozmnaża się za pomocą sadzonek. W maju za pomocą zdrewniałych pędów, w lipcu przy pomocy zielonych pędów. Zakorzeniają się w trudnych warunkach w przeciągu 2 miesięcy. Bardzo ważna jest wilgotność powietrza - szklarnie wyposaża się w system sztucznej mgły, niezbędna jest ciepła gleba około 20-22 stopni. Pędy muszą być 12-14 cm długości z 2-3 listkami, końcówka ścięta skośnie, górne ścięcie - równe. Pędy zakorzenia się w mieszance torfu (3,5-4 pH) i wiór, biorąc dwie części torfu i jedną wiór. Przed zasadzeniem należy zastosować fungicydy i stymulatory ukorzenienia. Zdrowa, roczna sadzonka musi mieć około 15-20 cm wysokości, 1-3 pędy, dwuletnia - 35-40 cm wysokości i 2-6 pędów.

Odmiany

Obecnie znamy około 130 odmian borówki. Rozróżniane są w zależności od wysokości krzewów i okresu dojrzewania owoców. U nas powszechnie uprawiane są odmiany borówek wysokich (1,5-2 m) i niskich (0,5-1 m). Wysokie odmiany borówek dają więcej owoców, ale są mniej odporne na mróz. Niskie odmiany borówek sadzone są gęściej, mogą tworzyć żywopłot i w taki sposób, na takiej samej powierzchni, uzyskuje się podobnej ilości urodzaj jak i przy wysokich odmianach a rośliny lepiej znoszą mrozy.

W naszych warunkach najlepiej rosną i owocują odmiany wczesne i średnio-wczesne. W późnych odmianach owoce nieraz nie zdążają dojrzeć przed nadejściem przymrozków, a dojrzewając w chłodniejszych i mniej słonecznych warunkach nie są tak smaczne, jak te wczesne. Późne odmiany zaleca się sadzić jedynie jako dodatek, przedłużenie sezonu na świeże owoce.

Odmiany wczesne: Blueetta, Spartan, Reka, Nui. Zalecane: Duke, Weymouth, Earliblue.
Średnio wczesne zalecane: Toro (aromatyczne, duże owoce, jednakowo dojrzewają), Patriot, Bluecrop (dłużej dojrzewają, owoce duże, słodkie), Bluejay (boją się suszy, natomiast są bardzo urodzajne), Sunrise.
Późne: Aivengho, Gorbert, Dorou, Džersi, Elijot, Blueray, Nordblue, Nelson, Coville. Zalecane Bluegold, Herbert (bardzo urodzajne).
Niskie: Northland, Northcountry, Northblue.
Średniej wielkości: Nui, Spartan, Toro, Bluehaven.
Wysokie: Duke, Earlyblue, Reka, Patriot, Blueray, Coville.

Do uprawy na sprzedaż należy używać nowych odmian. Najlepiej opłaca się uprawiać odmiany wczesne. Wcześniej dominowała odmiana Bluecrop, która obecnie została zamieniona Torą. Bardzo urodzajną i dającą duże owoce (2-3 cm) jest odmiana Handler, poza tym owocuje 3-4 tygodnie.

Choroby

Dla borówki niebezpieczne są grzybice. Często spotykany jest zgorzel pędów, który powoduje grzyb Godronia cassandra, który zakaża roślinę w dowolnym okresie wegetacji. Objawami infekcji są nieduże, okrągłe różowe plamki na 1-2 letnich pędach roślin, pojawiają się wczesną wiosnę wokół pąków i na pędach. Z czasem plamy się powiększają, brązowieją, tkanka wokół uszkodzonych pąków obumiera. Uszkodzone chorobą miejsca robią się szare, łamliwe, pokryte łuską. Podstawowym sposobem ochrony we wczesnym okresie rozwoju choroby jest przycinanie roślin.

Następną chorobą jest plamistość liści (Phyllosticta vaccinii).W ochronie przed tą chorobą należy spryskiwać rośliny wczesną wiosną przed kwitnięciem. Wyschnięte, chore łodygi należy usuwać.

Monilinia fructicola (Monilinia vaccinii) początkowo atakuje kwiaty, które brązowieją, zawiązane owoce zmieniają kolor, marszczą się i wysychają. Górne liści na krzewie wyrastają drobne, wierzchołki przybierają kolor szaro fioletowy i wysychają.

Urodzajowi borówki szkodzi też szara pleśń Botrytis cinerea. Atakuje ona kwiaty, owoce, liście i młode łodygi. Zakażone kwiaty brunatnieją, natomiast owoce mogą dojrzeć. Dojrzałe owoce na zakażonych roślinach pokrywają się szara pleśnią, w okresie przechowywania gniją. Sprzyjającymi warunkami dla rozprzestrzeniania się choroby jest chłodna i dżdżysta pogoda. Zarodniki tej choroby zimują na zakażonych łodygach roślin i w opadniętych owocach.

Młode sadzonki mogą być atakowane przez mszyce.

Sporo szkód borówce wyrządzają zające, myszy i ptaki. Jeżeli ogród jest nieogrodzony i krzewy niezabezpieczone przed szkodnikami, zimą zające mogą zjadać młode pędy i gałęzie. Myszy obgryzają korzenie roślin a także tworzą wokół nory, które nie sprzyjają uprawie roślin, gdyż odprowadzają one wilgoć i wysuszają roślinę.

Rośliny nawożone nawozami azotowymi są mniej odporne na choroby. Sporo niebezpiecznych chorób dostarcza się razem z sadzonkami, dlatego ważne jest, by sadzonki było zdrowe. Kupując je należy bardzo dokładnie je obejrzeć. Sadzonki, na których liściach i łodygach widnieją jakieś plamki lepiej nie kupować.

^ASA.LT