Szpinak - roślina jednoletnia z rodziny kosmowatych.

Uważa się, że ojczyzną szpinaku jest Mała i Środkowa Azja, Persja. Do Europy szpinak przywędrował w Średniowieczu przez Hiszpanię. Jest to bardzo cenne warzywo, we Francji zwane królem warzyw i miotłą żołądka.

Szpinak ceniony jest ze względu na dużą zawartość przydatnych składników w liściach. Twierdzi się, że regularne spożywanie szpinaku hamuje rozwój nowotworów złośliwych. Szpinak jest powszechnie stosowany przez dietetyków oraz w żywności dla dzieci, ponieważ obfituje w niemal wszystkie znane witaminy, sole mineralne, zwłaszcza żelazo. Są one łatwo przyswajalne. Świeży szpinak zawiera 2,3 proc. białka, 1,7 proc. węglowodanów, 0,3 proc. tłuszczu, 0,6 proc. błonnika i 93,3 proc. wody. Znajduje się w nim dużo prowitaminy A (karoten) i witamin z grup C i B.

Warto spożywać szpinak przy zaburzeniach układu nerwowego, zmęczeniu, anemii, nadciśnieniu tętniczym, cukrzycy i przy zapaleniu błony śluzowej żołądka. Zalecane jest spożywać szpinak po przejściu ciężkich chorób. Szpinak odznacza się właściwościami przeczyszczającymi, wspomaga oddawanie moczu i działa przeciwzapalnie. Nie jest zalecany osobom z dolegliwościami kamieni w układzie moczowym, nerkach, woreczku żółciowym i dny moczanowej.

Szpinak jest też używany jako przyprawa. W kulinarii najczęściej jest używany przetarty do zup i sałatek. Świetnie współgra z wieprzowiną, gałką muszkatową, serem, orzechami, pomidorami. Przyprawiony cytryną przypomina w smaku szczaw.

Do przyrządzania potraw używane są świeże liście. Z czasem w formującej się roślinie zaczyna gromadzić się kwas szczawiowy.

Przygotowanie gleby

Szpinak jest uprawiany w dobrze wyrobionej, żyznej glebie. Najlepszą jest dobrze utrzymująca wilgoć, ale nieprzemoknięta gleba gliniasta. W glebie piaszczystej szpinak należy często podlewać. Szpinak też wymaga neutralnej gleby (5,5 pH). Najlepiej szpinak sadzić po warzywach nawożonych nawozami organicznymi: ziemniakach, kapuście. W to samo miejsce szpinak sadzi się co trzy lata. Dla wczesnego i późnego urodzaju należy dobrać jasne miejsce osłonięte od północnych i wschodnich wiatrów, odpowiednim jest też miejsce z nachyleniem na południową stronę. Glebę przygotować należy jesienią, głęboko przekopać z 30 gr. superfosfatu i 15 gr. chlorku potasu na jeden metr kw.

Jeżeli gleba jest kwaśna, należy dodać wapnia. Wiosną na 1 m2 dodać należy około 30 gr. azotanu amonu, 5 gr. chlorku potasu albo ogólny nawóz dla warzyw, który zawiera dużo innych potrzebnych dla szpinaku mikroelementów. Nie można też za dużo dodawać nawozów potasowych, gdyż od nich zaczynają szybko rosnąć i twardnieć łodygi szpinaku.

Wysiewanie szpinaku

Szpinak jest odporny na mróz, gdyż nasiona wykiełkowują już przy temperaturze +4 stopni a sadzonki i dojrzałe rośliny mogą przetrwać przymrozki do - 6 stopni. Najbardziej odpowiednia dla wzrostu szpinaku temperatura to +15 stopni. W odpowiednich warunkach szpinak wyrasta w ciągu 30-45 dni. Rośnie szybko, dlatego może być sadzony między wolno wzrastającymi warzywami - grochem, bobem.

Nasiona włożyć należy do mokrej ścierki i namoczyć w słabym roztworze nadmanganianu potasu, po wyjęciu odczekać aż nasiona spęcznieją - to spowoduje, że wykiełkują 4-5 dni szybciej. Przed wysianiem nasiona trzeba osuszyć, by się nie skleiły.

Szpinak wysiewany jest na początku kwietnia, po zakwitnięciu podbiału. Wysiewa się go pasmami po 4-5 rzędów, odstępy między pasmami muszą wynosić 50 cm, a między rzędami 20cm. Należy zrobić rowki o głębokości około 4 cm, do których sadzi się nasiona co 2-3 cm. Powierzchnie wyrównać, tak by nasiona były na głębokości 2 cm, a następnie lekko ugnieść ziemię. Wyschniętą glebę należy podlać.

Chcąc uzyskać powtórny urodzaj można szpinak wysiewać kilkakrotnie aż do początku maja, później szpinak rośnie gorzej, rośliny są drobne i zaczynają szybciej zakwitać. Wysiewając latem, należy wybierać miejsce zacienione. Jesienią można uzyskać jeszcze jeden albo kilka urodzajów szpinaku, wysiewać w takim wypadku należy pod koniec sierpnia.

Dla szczególnie wczesnego urodzaju szpinak można wysiewać jesienią. Wysiewa się do przygotowanej gleby późną jesienią, po nadejściu przymrozków, by nie zdążyły wykiełkować. Siać należy w lekkiej glebie, a do gleb cięższych dodać należy torf, piasek albo kompost.

Uprawa szpinaku

Lepszy urodzaj można uzyskać podlewając szpinak roztworem potasu albo azotanu amonu (10 l /20g), należy to robić tuż po wyrośnięciu pierwszych prawdziwych listków. Podlewać należy tak, by na 1 m2 przypadało około 6-8 l roztworu. Po podlaniu roztworem obowiązkowo należy podlać jeszcze czysta wodą, by nawóz nie spalił sadzonek. Szpinak jest bardzo wymagający odnośnie wilgoci, przy jej braku wyrastają łodygi, a liście robią się sztywne. Podlewać należy obficie, około 20 l na tydzień na 1 m2, najlepiej wieczorem. Podrośnięte sadzonki (3-4 tygodnie od wysiania) szpinaku należy przerzedzić - zostawiając odstępy między roślinami około 8-10 cm. Wyrwane rośliny mogą być spożywane. Później wyrywać do spożywania należy co druga roślinę. Szpinak lubi spulchnioną ziemię, musi też być pielony. Wolniej wzrastające rośliny można podlać takim samym roztworem jak i młode sadzonki.

Zbiór szpinaku

Szpinak można zrywać wtedy, kiedy wyrośnie 5-6 liści. Zrywać należy dolne listki albo ścinać wszystkie naraz przed formowaniem się kwiatostanu. Szpinak może być używany do spożycia na świeżo, może być konserwowany albo zamrażany. Z 1m2 można zebrać około 1,5-2 kg liści. Po wczesnym zbiorze szpinaku na tym samym miejscu można siać ogórki albo pomidory.

Choroby szpinaku

W celu zapobiegania chorobom, koniecznym jest stosowanie płodozmianu, w tym samym miejscu nie wolno sadzić szpinaku w przeciągu następnych 3 lat. Uprawiać należy je z dala od buraków, często pielić.

Najczęściej spotykana choroba to mączniak rzekomy. Na powierzchni liści pojawiają się żółte plamki, od spodu - szaro fioletowy nalot. Poplamione miejsca wysychają, liście się skręcają, roślina źle się rozwija. Przychylne tej chorobie warunki, to wilgotna i zimna pogoda, albo za duża ilość nawozów azotowych. Zwalcza się ją usuwając chore rośliny, używając zdrowych nasion i przez ich bejcowanie.

W ciężkich i tęgich glebach szpinak może mieć zgniliznę korzeni. Szyjka korzenia czernieje, nie rośnie, roślina więdnie. Pomaga w takich przypadkach spulchnianie gleby.

Odmiany szpinaku

SZPINAK OGRODOWY

SZPINAK NOWOZELANDZKI

SZPINAK OGRODOWY VIROFLAY - NASIONA NA TAŚMIE

Średnio wczesna, bardzo urodzajna odmiana szpinaku.
Jest to jedno z cenniejszych warzyw. Badania wykazały, że sok ze szpinaku w porównaniu z sokami z innych warzyw, najbardziej hamuje powstawianie komórek nowotworowych w ludzkim organizmie. Z liści szpinaku można przyrządzić sałatkę, przeciery, zupy, można też konserwować na zimę.

Najlepiej owocuje w średnio ciężkich, próchniczych żyznych glebach.

Wysiewana wczesną wiosną albo jesienią, siejąc w upalne lato - urodzaj słaby.

Zalety nasion na taśmie: większy, lepszy i bardziej jakościowy urodzaj. Posiane nasiona później nie trzeba przerzedzać, wykiełkowują w równych od siebie odległościach. Taśma wchłania wilgoć z gleby. Przy odpowiedniej wilgotności gleby nasiona wykiełkowują szybciej i jednakowo. Sadzonki rosną bardziej uporządkowanie, odstępy między rzędami są jednakowe, dlatego też w taki sposób zasiany szpinak łatwiej uprawiać, przykrywać folią, pielić. Przed wyściełaniem taśm glebę należy zwilżyć. Wysłaną taśmę z nasionami zasypać glebą i jeszcze raz obficie podlać.

Z taśmy nasion o długości 4 m można spodziewać się około 350 jakościowych roślin i obfitego urodzaju.

Przepisy

Składniki:
· 500 gr. szpinaku,
· 1 l rosołu,
· 300 gr. ziemniaków,
· 100 gr. cebuli,
· 50 gr. oliwy z oliwek,
· 100 gr. sera,
· sól, pieprz, przyprawy (pietruszka, tymianek)

W patelni, na oleju, podsmażamy cebulę pokrajaną w kostkę, następnie dodajemy w kostkę pokrajane ziemniaki. Dodajemy rosół i gotujemy aż zmiękną ziemniaki. Następnie dodajemy sól i pieprz. Do wrzącej wody wkładamy liście szpinaku i gotujemy aż zmięknie (około 5 min), dodajemy liście pietruszki i wierzchołki tymianku (albo listki bez łodyg). Ostatecznie przecieramy wszystko w garnku aż połączy się w jednolitą masę.

Podawać należy z startym serem.

ASA.LT