Pomidory (Solanum lycopersicum) -roślina warzywna z rodziny Solanaceae, pochodzi z Ameryki Południowej. Ich krewnymi są między innymi tytoń, ziemianki, chili, bakłażan, które są uprawiane tak jak i pomidory w wielu zakątkach świata. W chłodniejszym klimacie uprawiane zazwyczaj w szklarni i na zewnątrz, wysadzane po ustąpieniu mrozów.

Na naszych terenach pomidory najlepiej się czują w szklarni, natomiast w gorące lato dobry urodzaj można uzyskać sadząc je na zewnątrz. Ogrodnicy mówią, że pomidor jest jedną z najbardziej wymagających uwagi roślin. Wydawałoby się, że pomidory łatwiej jest kupić, natomiast wyhodowane własnoręcznie różnią się smakiem i zapachem od tych sprzedawanych w sklepie.

Przygotowanie gleby
Na zewnątrz pomidory należy sadzić w słonecznym miejscu, gdyż każdy najmniejszy cień negatywnie wpływa na ich smak i urodzaj. Pomidory lubią żyzną gliniastą glebę, której PH - 6,5. Najlepsze rośliny poprzedzające uprawę pomidorów w danym miejscu to bób, zielone warzywa (ogórki i kapusta), warzywa korzeniowe, cukinie. Nie można sadzić pomidorów po ziemiankach, pomidorach, papryce. Glebę należy przygotować jesienią, powinna być głęboko przekopana z dodatkiem kompostu ( 1 wiadro kompostu na jeden metr kwadratowy). Wiosną użyźnić glebę należy mineralnymi nawozami, na jeden metr kwadratowy: 40-50 gr superfosfatu, 20-25 g siarczanu potasu, 15-20 gr azotanu sodu. Pomidory lubią też być nawożone popiołem.
Pomidory do gleby wydzielają pewne związki organiczne, które negatywnie wpływają na wzrost roślin. Pomidory powinny być sadzone w tym samym miejscu po 3-4 latach. W szklarniach, zwłaszcza w wyspecjalizowanych, wydajność pomidorów maleje co roku. Pomimo nawożenia i spulchniania ziemi, nieraz trzeba sięgać po takie metody jak wymiana gleby. W celu poprawienia sytuacji można przyśpieszyć płodozmian. Używane są często szybko rosnące rośliny strąkowe i nie tylko. Rośliny te przenoszą składniki odżywcze z głębszych warstw gleby w górne, zamieniają ciężko wchłaniające się składniki na łatwo przyswajane przez pomidory. Do tego są używane trzy rodziny roślin: zbożowych (Poaceae), strączkowych (Fabaceae) i krzyżowych (Brassicaceae, Cruciferae). Ze zbożowych używa się żyto i owies. Żyto jest wysiewane bezpośrednio po zbiorach plonu we wrześniu, przykryte śniegiem, jeżeli nie zmarznie w czasie zimy może rosnąć aż do kwietnia. Później jest ścinane albo płytko zaorywane. Dobrze nadaje się do tego też gorczyca. Jest zasadzana na początku marca i później ścinana albo niegłęboko zakopywana w ziemi. Rośliny strączkowe mniej wzbogacają glebę, są jednak jedną z najlepszych roślin odnośnie wzbogacania gleby, gdyż maja zdolność wykorzystywania azotu z powietrza.

Zasiewa się zazwyczaj rośliny jednoroczne - łubin, groch, fasola, bób, koniczyna.
Przed zasadzenie pomidora, należy do przygotowanego dołka wlać 1-1,5 litra przygotowanego roztworu (1 g potasu permanganatu/10 litrów wody) o temperaturze 50-60 stopni.

Najlepiej jest pomidory sadzić do dołów o wielkości łopaty, którą się je wykopuje, z dodatkiem kompostu.

Przygotowanie nasion pomidora
Przed wysiewem nasion należy je posortować i wybrać małe. Dobre nasiona w wodzie muszą tonąć, natomiast te, które wypływają na wierzch - wyrzucić. Dezynfekować nasiona należy w roztworze nadmanganianu potasu. Przez 15 min należy trzymać nasiona w tym roztworze, po czym opłukać je wodą. Doprowadzać do kiełkowania można trzymając je w wilgotnej (nie mokrej) ścierce, a kiedy kiełek osiągnie około 5 mm, można go sadzić na głębokości 2 cm.
Nasiona powinny być hartowane: napęczniałe - 2-3 doby przechowywać w temperaturze 1-3 stopni.  W celu przyspieszenia rozwoju nasion, trzeba je pomoczyć w specjalnym mineralnym roztworze.

Sadzonki najlepiej rosną w świeżej ziemi, połowa ziemi ogrodowej (tylko nie po pomidorach czy ziemiankach) i połowa kompostu. By poprawić wentylację i właściwości utrzymywania wilgoci, na jedno wiadro mieszanki ziemi dodać należy 1 litr drobnych wiór drewnianych i 0,5 litra piasku. Glebę należy tez wzbogacić 1 łyżką superfosfatu i 3 łyżkami popiołu drzewnego.

Warstwa mieszanki ziemi wsypana do pojemników musi mieć około 10 cm. Ziemię należy wyrównać, nawilżyć i podzielić na rzędy co 4-5cm. Siać należy w rzędach co 1-2 cm, na głębokości 1,5 cm. Najlepszym okresem zasiewania pomidorów jest 5-15 marca, pojemniki należy umieścić w ciepłym miejscu, by temperatura gruntu wynosiła około 20-26 stopni. Sadzonki powinny pojawić się w przeciągu 4-5 dni. Następnie pojemniki te trzeba ustawić w najbardziej jasnym miejscu, na parapecie. Najlepiej jest, kiedy w dzień temperatura będzie wynosiła 14-16 stopni i nocą 12-14. Przy niższej temperaturze sadzonki nie rosną, lepiej się rozwija system korzenny. Po 6-7 dniach, kiedy sadzonki nieco się wzmocnią, temperaturę podnieść należy do 18-22 w dzień i do 15-16 stopni w nocy. W pojemnikach sadzonki rosną 25-30 dni, pikowanie sadzonek następuje w fazie drugiego listka.

Średniej wielkości pomidory (60-90cm) pikować należy do pojemników o rozmiarach 10x10, niskie gatunki (30-40cm) - do pojemników 8x8 cm, wysokie gatunki - do pojemników 12x12 cm. Przed pikowaniem (1,5 - 2 godz.), należy sadzonki dobrze podlać wodą o temperaturze 25 stopni, przy sadzonce należy głęboko wsadzić patyczek, za pomocą którego delikatnie wyjąć sadzonkę, natomiast nie wyciągać.
Pojemniczki należy wypełnić taką samą mieszanką ziemi, podlać i zrobić w środku dołek. Sadzić należy w taki sposób, by nie ułamały się korzenie, wkładać sadzonkę nieco głębiej, pośrodku, do pierwszych listków. Po dwóch tygodniach dosypać ziemi i piasku (1:1), ziemia musi być ogrzana.

Doglądanie rozsady w pojemnikach - to bardzo odpowiedzialny proces. W ciągu 40-50 dni wzrostu pomidorów, konieczne są optymalne warunki do ich prawidłowego rozwoju: nawadnianie, nawożenie, odpowiednia temperatura, hartowanie.  Podlewać pomidory najlepiej ciepła wodą z rana, dwa razy w tygodniu, jedną szklanką wody na jedną roślinę. Kiedy urośnie 5 listek, podlewać należy częściej.  Po 12 dniach zalecane jest nawożenie. Do tego trzeba przygotować roztwór nawozów mineralnych (10 l : 20 gr. nawozu). Jedna szklanka roztworu na 3-4 rośliny. Słabsze rośliny nawozić należy roztworem z drobiowym nawozem (0,5 l / 10 l roztworu). Nawozić należy co dwa tygodnie, ostatnie nawożenie musi odbyć się 5 dni przed wysadzeniem - jedna szklanka roztworu na 1 roślinę.

Ważnym jest też hartowanie roślin: kiedy temperatura na zewnątrz wzrośnie do 8-10 stopni, sadzonki należy wynieść na zewnątrz rano i wieczorem. Po 2-3 dniach wynieść na cały dzień, jeżeli nie ma przymrozków, pod przykryciem można też zostawić na noc. Pomidory najlepiej ustawić gdzieś w cieniu, gdyż bezpośrednie promienie słoneczne mogą spalić rośliny.
Wysadzane sadzonki pomidorów na zewnątrz muszą być mocne, powinny mieć 7-8 liści i mocny system korzenny. Takie pomidory ogrodnicy muszą wybierać kupując sadzonki, jeżeli sami tego nie robią.

Sadzenie pomidorów
Grządki należy przyszykować 8-10 dni przed wysadzeniem pomidorów. Przed przekopaniem ziemi należy polać ją roztworem z siarczanem miedzi ( 10l:20 gr. (łyżka)), na 1 metr kwadratowy używa się 1,5 l takiego roztworu. Dodać należy też nawozy mineralne i organiczne. Grządkę przekopać na głębokość 25-30 cm, wyrównać, podlać wodą i słabym roztworem nadmanganianu potasu.
Sadzić pomidory najlepiej w drugiej połowie dnia, by sadzonki się wzmocniły i zniosły upał dnia następnego. W dni pochmurne sadzić można o każdej porze dnia. Sadzonki muszą być świeże, gdyż zwiędnięte gorzej się rozwijają, mogą opaść listki, co sprawi że stracimy pierwsze zbiory.

Sadzić należy do zawczasu przygotowanych dołów, na takiej samej głębokości jak rosły w doniczkach. Jeżeli zasadzi się głębiej, to spowoduję wzrost nowych korzeni, a sama roślina rosnąć przestanie. Pierwsze podlewanie musi nastąpić po 8-10 dniach.
Sadzonki o wysokości 20-25 cm, sadzi się w dwóch rzędach. Odległość między rzędami powinna wynosić 60-90 cm, a między sadzonkami w rzędzie - 40cm.
Sadzonki już na stałe powinny być przesadzane po ustąpieniu przymrozków. Zahartowane rośliny można wysadzać i w połowie maja. Chcąc uzyskać wcześniejszy urodzaj, pomidory wysadzić należy na grządce osłoniętej przed wiatrem przejrzystą folią. N początku czerwca folie należy ściągnąć.

Uprawa pomidorów

Rośliny formowane są na różne sposoby, by dały 5-6 gron kwiatowych. Formując jedno pędowe krzewy, wszystkie boczne pędy są usuwane, zostawiając tylko 5-6 kwiatowych gron i nad górną ścina się wierzchołek pozostawiając trzy listki.
W dwupędowych krzewach zostawia się pęd, który znajduje się po pierwszym gronie kwiatowym. Na podstawowym pędzie są zostawiane 4 grona kwiatowe, ścinając wierzchołek pędu 3 listki nad ostatnim gronem. Na drugim pędzie pozostawiane są tylko 2 grona. W krzewie trójpędowym na podstawowym pędzie zostawia się 3 grona, a w dwóch następnych po dwa. Pęd ścinany jest trzy listki nad ostatnim gronem. W przyciętych krzewach pomidory są większe, owoce szybciej dojrzewają i bywają smaczniejsze.

W okresie całej wegetacji boczne pędy które wyrastają między liśćmi, należy usuwać. W przeciwnym wypadku krzew będzie gęsty, gorzej będzie przepuszczał światło, wolniej będą dojrzewały owoce.
Aby ochronić krzew przed chorobami wirusowymi należy pędy nie ścinać a odłamywać. Łamać należy w tym miejscu gdzie można uchwycić palcami, nie uszkadzając łodygi i liścia. Łodygę należy zostawić o długości 2-3 cm i taki zabieg robić najlepiej rano.
Niskie krzewy pomidorów nie są przycinane.

Pierwszy raz nawozić można 2 tygodnie po wysadzeniu, drugi - gdy owoce zaczną dojrzewać, a trzeci - jeszcze po 2-3 tygodniach.
Między pierwszym a drugim nawożeniem mija dłuższy okres, gdyż w czasie formowania się kwiatów pomidorów lepiej nie nawozić, bo nadmiar azotu hamuje formowanie się kwiatostanów. Za pierwszym razem zrobić należy roztwór z 10 l wody, 15-20 gr. saletry amoniaku, 60-801 gr. superfosfatu, 40-50 gr. soli potasowej, 40-50 gr. fosfatu amonu. Za drugim i trzecim razem do nawożenia nie używa się azotu nawozowego. Za pierwszym razem zalecane jest nawożenie roztworem z nawozem krowim (1:5), podlewając 1 litr na roślinę. Dobre wyniki daje nawożenie dolistne.
Podlewać pomidory należy rzadko (około 2 razy na tydzień), ale obficie nawilżając glebę. Podlewać trzeba wokół rośliny, tak by woda nie trafiała na pędy. Najlepiej to robić w pierwszej połowie dnia ciepłą (20-25 stopni) wodą. Gdy gleba wyschnie, należy ją spulchnić.

Pomidor jest rośliną samopylną, natomiast chcąc uzyskać lepszy urodzaj należy użyć sztucznego zapylania. W okresie kwitnienia 3-4 dni przed południem pęd należy otrząsnąć, by pyłek kwiatostanu z górnych kwiatów spadł na dolne. Po zapyleniu pomidorów należy je podlać albo opryskać wodą same kwiaty. Gdy zaczną kwitnąć drugie i trzecie gałązki, opryskiwać należy roztworem kwasu borowego (1:1l). Gałązki kwiatostanów dobrze jest spryskać stymulatorami wzrostu.
Wysokie krzewy pomidorów należy podeprzeć 2-4 metrowymi kołkami. Kołki wbić należy do ziemi na głębokości 0,5 m i do nich przywiązać krzew pomidora.

Uprawa pomidorów w szklarniach

W nieocieplonych szklarniach pomidory wysadza się na początku maja. Druga warstwa folii umieszczona 2-3 cm nad pierwszą, pomaga w utrzymaniu ciepła i wydłuża okres przydatności pierwszej warstwy. Dodatkowa warstwa folii jest ściągana na początku czerwca.

Nie jest zalecane w jednej szklarni uprawiać pomidory i ogórki, gdyż wymagają różnego poziomu wilgotności i temperatury. Jeżeli mimo to rosną w jednej szklarnie i ogórki i pomidory, należy je przedzielić ścianą z folii. Pomidory szczególnie nie tolerują kropelek skrapiania się wilgoci podczas kondensacji, dlatego szklarnia musi być zaopatrzona w odpowiednie wietrzenie. Najlepiej wietrzenie odbywa się poprzez urządzone w szklarni okienka w bocznych częściach u góry.

Należy też stosować płodozmian, zamiennie z ogórkami. Ostatnio pomidory i ogórki chorują na antraknozę, dlatego też większy wpływ ma na nie gleba i jej przygotowanie - usuwanie górnej warstwy gleby około 10-15 cm., dezynfekcja gleby roztworem wrzącej wody z siarczanem miedzi (10 l:20 g), nawożenie zielonym nawozem - nawożenie jest takie same jak gleby na zewnątrz.
Pomidory należy sadzić wzdłuż szklarni, robiąc odstępy 60-90 cm między rzędami w zależności od wielkości szklarni, przejście należy zrobić nie węższe niż 60-70 cm.

Choroby pomidorów

Odporność na choroby zależy od odmiany pomidorów. Nowe mieszane odmiany są bardziej odporne na wiele chorób.Wiele odmian pomidorów cierpi na gnicie owoców spowodowane wskutek porażenia grzybami. Uszkadzane są różne części pomidora. Ogrodnicy muszą kupować nasiona i sadzonki w sprawdzonych miejscach, gdyż zakażone sadzonki przekażą chorobę obok rosnącym roślinom, na długo też zakażą glebę. Należy też ciągle spulchniać glebę przy korzeniach, by mogło przedostawać się powietrze, które hamuje rozwój grzybów.

Rośliny też mogą cierpieć z powodu nadmiaru wody, gęstego zasadzenia, brak światła. Jeżeli na owocach pojawiły się ciemne kropki czy twarde miejsca - to najczęściej będzie to zgnilizna, najlepszym rozwiązaniem będzie ich usunięcie. W celu uniknięcia gnicia pędów, wskazane jest spryskanie ich roztworem na bazie miedzi.

Jedna z najbardziej niebezpiecznych chorób, to Mozaika pomidora, objawami są pożółkłe liście, liście pokrywają się specyficzną mozaiką. Chorobę tę powoduje Nicotiana, wirus, który zniszczyć można poprzez zintegrowane działania:
spryskiwanie, szczepienie, dezynfekcję nasion, narzędzi, pojemników, poprzez zmianę miejsc sadzenia na zewnątrz a w szklarniach poprzez wymianę gleby.

Phytophthorę powoduje nadmiar wilgoci w okresie dojrzewania owoców. Objawem są pojawiające się biało czarne plamy na górnej części liści, a od dołu tworzy się białawy nalot. Owoce zaczynają gnić, a wczesne przymrozki pomagają tej chorobie w rozwoju. Ograniczyć rozprzestrzenianie się tej choroby można za pomocą nawozów potasowych. Zakażone części krzewów należy spalić. Profilaktycznie należy regulować wilgotność i przerzedzać liście na krzewach.

Szarą pleśnią pomidor może się zarazić z roślinnych resztek w glebie. Zazwyczaj szara pleśń uszkadza pędy, liście i owoce pomidora. Choroba pojawia się w dolnej części łodygi, a owoce są uszkadzane od strony szypułki, na owocu powstaje szybko rozszerzająca się szara plama. Powierzchnia pokrywa się nalotem i staje się wodnista.

Walka z szarą pleśnią jest połączona z płodozmianem, usuwaniem resztek roślin, dobieraniem odpornych na choroby roślin, dezynfekowaniem nasion, używaniem fungicydów.

Na opakowaniach nasion są oznaczone czynniki chorobotwórcze, na które roślina jest odporna. Najczęściej jedna odmiana jest odporna na 4-7 chorób. Producenci mogą korzystać z różnych oznakowań chorób:

Tm, ToMV - wirusowa mozaika tytoniu, (Tomato mosaic tobamovirus);
C2 - brunatna pleśń liści (Cladosporium fulvum A i B aomiany);
C5, Cf 1-5,- brunatna pleśń liści (Cladosporium fulvum A, B, C, D i E odmiany);
V, VaVd - wertycylioza (Verticillium dahliae+Verticillium album-atrum);
F2, Fol 1, Fol 2 - fuzaryjne więdnięcie;
Fr, For - fuzaryjne gnicie (Fusarium oxysporum f. sp. radicis-lycopersici);
N, MaMiM, M - nicienie(Meloidogyne arenaria, Meloidogyne incognita, Meloidogyne javanica);
St -szara plamistość pomidora ;
Wi - srebrzystość liści;
A - alternaria ;
Oi, Ol - mączniak (Oidium lycopersicum);
Sw - wirus brązowej plamistości
P, Pl -Korkowatość korzeni (Pyrenochaeta lycopersici);
Ph, Pi -zaraza ziemniaka (toleruje Phytophthora infestans);
Ss - plamistość
TYLCV - wirus żółtej mozaiki pomidora (Tomato yellow leaf curl virus);
TSWV - wirus brązowej plamistości (Tomato spotted wilt virus);
Pst -cętkowatość (Pseudomonas syringae pv. tomato);
Sbl - stemphylium (Stemphyllium botryosum f. sp. lycopersici);
Ss - stemphylium (Stemphyllium solani);
Ff - brunatna plamistość liści (Fulvia fulvum A, B, C, D i E odmiany).

Nadmiar albo brak azotu, potasu, fosforu może również zaszkodzić pomidorom. Niedobór potasu przyczynia się do rozwoju szarej plamistości, wysychają liście, owoce pomidorów są kwaśne. Kwasowość pomidora będzie też w przypadku braku azotu, choć przy jego braku może w ogóle nie być owoców, gdyż kwiaty opadają przed zapyleniem, żółkną liście. Niedobór azotu zmniejszają związki amoniaku, ale ważne jest, by nie dać nawozu za dużo, gdyż zaczną się zwijać listki, ustanie wzrost pomidorów. Nadmiar azotu regulują związki potasu.
Niedobór fosforu przejawia się poprzez to, że liście stają się ciemniejsze, z czasem zaczerwienione i opadają.

Białe kropki - nadmiar fosforu.

Bardzo często podlewane pomidory mogą zachorować na zaczernianie przykorzenne: zaczyna czarnieć i gnić przykorzenna część rośliny. Należy zmniejszyć częstość podlewania, zmienić temperaturę, usunąć słabe rośliny.
Przy dużych upałach, owoce pomidora nie czerwienieją, gdyż upał negatywnie wpływa na rozwój czerwonego pigmentu.

Jak i wiele innych roślin z tej rodziny, tak i pomidor cierpi na takie szkodniki jak stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata), która najbardziej uszkadza młode listki i pędy. Walczy się z nimi - spryskując je, albo zbierając je i ich larwy.
Paciepnica ziemniaczana (Hydroecia micacea )motyle niszczą łodygi krzewów. W takich wypadkach należy wapnować glebę i usunąć uszkodzone części rośliny.

Zbiory pomidorów
Najlepiej jest, gdy pomidory dojrzewają na krzewie. Im dłużej owoc będzie na krzewie, tym będzie miał lepszy smak, aromat, więcej witamin. Jeżeli owoc jest zrywany jeszcze niedojrzały, wydłuża się czas jego przechowywania, natomiast będzie gorszej jakości. Zielono-różowe pomidory mają 2-3 razy mniej witamin, cukru, aminokwasów.

Przygotowanie nasion pomidorów w domu

Do przygotowania nasion bierze się bardzo dojrzałe pomidory z najlepiej owocujących krzewów, z trzeciego albo czwartego pędu na podstawowej łodydze. Owoce należy przechowywać dwa dni, następnie umyć przegotowana wodą i osuszyć. Aby wybrać nasiona należy pomidor przeciąć i wybrać je łyżką, następnie włożyć do pojemniczka. Pojemnik przykryć trzeba papierem i założyć gumkę by dobrze przylegał. Wybrane nasiona w takim pojemniku przechowywać trzeba przez 2 dni w temperaturze 23-25 stopni. W ciągu tego czasu kilka razy należy wstrząsnąć pojemnikiem, by nasiona się wymieszały i nie przykryły się kożuszkiem. Ważne jest, by dobrze umyć nasiona: wlać przegotowanej wody, po czym słabe nasiona wypłyną na wierzch, takie trzeba wyrzucić.

Odmiany pomidorów
Pomidory dzielą się na wysokorosnące i samokończące. Pomidory odmian samokończących rosną do momentu pojawienia się zarodków małych pomidorków. Takie pomidory wygodniej jest uprawiać w kontenerach, szybciej też dojrzewają.
Wysokorosnące odmiany rosną aż do pierwszych przymrozków. Są też odmiany pośrednie, które rosną do momentu pojawienia się pomidorów, natomiast po zebraniu owoców, rosną dalej i dają drugi urodzaj.
Rozróżniamy też odmiany pomidorów pod względem wielkości i kształtu owoców. Najczęściej są sprzedawane okrągłe o równej powierzchni pomidory. Jedna z większych odmian to - pomidory mięsiste, najczęściej są o nieproporcjonalnym kształcie, graniastej powierzchni. Jedna z najpopularniejszych odmian to - tzw. bycze serca. Śliwkowe pomidory zazwyczaj uprawiane są na żyznej glebie i najczęściej używane do produkcji koncentratów czy sosów. Małe „wiśniowe" pomidory świetnie nadają się do surówek.

Winogronowe pomidory także świetnie nadają się do surówek.
Nie są rzadkością też pomidory żółte, pomarańczowe, różowe, brązowe, czy nawet czarne.

W celu uzyskania pomidorów o lepszej jakości(odnośnie zapachu, smaku), ogrodnicy najczęściej wybierają pierwotne odmiany. Są to odmiany wysoko rosnące, ich owoce są mięsiste, graniaste. Te odmiany są mniej odporne na choroby i nie takie urodzajne. Jakość pomidorów odmian hybrydowych wcale nie jest gorsza od tych poprzednich, są one bardziej odporne na choroby, dają lepszy urodzaj.
Należy wybierać najbardziej odpowiednie odmiany pomidorów do konkretnych warunków na zewnątrz czy w szklarni, według wzrostu: wysokorosnące czy samokończonce, według tego czy się chce uzyskać wczesny urodzaj czy późniejszy (LA - bardzo wczesny, VA - średnio wczesny, VV - średnio późny), według odporności na choroby. Trzeba też zwrócić uwagę na okres zbierania plonów (wysokorosnące czy samokończące) i przeznaczenie owocu (do konserwowania, na surówki, kanapki, do długiego przechowywania czy na sprzedaż)

Nazwa odmiany	Odporność	Dojrzewanie	Waga owocu (gr)	Opis
AURIS H	ToMV, Ff:1-5, Fol:0,1, Va, Vd, Ma, Mi, Mj	LA	140-160	Wysoko rosnąca hybryda. Rośliny z mocnym systemem korzeniowym. Na gronie około 6-7 owoców. Owoce w miarę duże, o świetnym smaku i jakości. Nadają się do spożywania na świeżo i do przetworów. Hybryda ta jest odporna na wirus mozaiki tabakowej, brunatna pleśń liści, fuzaryjne więdnięcie, nicenie. Uprawiany w szklarniach.
BENITO H	Va, Fol:0,1.	A	100-120	Bardzo urodzajna, nisko rosnąca, hybrydowa odmiana, uprawiana na zewnątrz i pod przykryciem. Uprawiana na zewnątrz w ciepłym, słonecznym, osłoniętym od wiatru miejscu. Odmiana ta owocuje nawet w  wilgotne, zimne lato w warunkach średnio sprzyjających. Okres wegetacji - około 70 dni. Owoce są  podłużnego kształtu, czerwone. Nadają się do spożywania na świeżo, jak i w przetworach.
BETA		A	65-70	Nisko rosnąca odmiana, dobrze owocująca w warunkach zwiększonej wilgotności i braku światła. Nadaje się do uprawiania w szklarniach. Okres wegetacji - 100-105 dni. Owoce są nieduże, czerwone.
BETALUX		LA	65-70	Odmiana nisko rosnąca. Pierwsze owoce można zbierać po 96-100 dniach od wykiełkowania. Owoce czerwone, nieduże. Uprawiana na zewnątrz.
BROOKLYN H	ToMV, V, F2, C5, Fr	VA	150-170	Urodzajna, wysoko rosnąca hybryda, wyrasta do 1,5 m wysokości. Odmiana odporna na zmiany temperatur. Owoce mięsiste, smaczne, o jaskrawo czerwonym kolorze, nie pękają. Nadają się do spożywania na świeżo jak i w przetworach. Uprawiane w szklarniach i na zewnątrz, w okresie wzrostu potrzebne są podparcia.
CHERROLA H	Ph	A	20-30	Wysoko rosnąca, urodzajna winogronowa hybryda. Owoce - okrągłe, czerwone. Na jednym gronie wyrasta około 20 owoców. Nadają się do spożywania na świeżo, szczególnie dobrze się nadają do przetworów i dekoracji dań. Uprawiane w szklarniach i na zewnątrz. Do uprawy na zewnątrz są potrzebne podparcia.
CITRINA		V	75-85	Bardzo urodzajna, wysoko rosnąca odmiana. Owoce - żółte, o nietradycyjnym kształcie, jak cytryny. Nadają się do spożywania na świeżo jak i w przetworach. Uprawiane w szklarniach i na zewnątrz. Uprawiane na zewnątrz potrzebują podparcia.
DUO		VA	40	Odmiana wysoko rosnąca. Uprawiana w szklarniach, na balkonach. Ceniona ze względu na dobry smak, nadzwyczajny kolor i  pasiastość owoców.  Na jednym gronie około 20-25 pomidorów.
FABIOLA H	ToMV, N, Va, Fol: 0,1-1,2	VA	180-200	Wysoko rosnąca hybryda. Owoce okrągłe, lekko prążkowane, bez zielonej plamki przy szypułce. Na gronie wyrasta 8-10 owoców. Uprawiana w szklarni.
FAWORYT		VV	do 400	Średnio rosnąca odmiana. Uprawiana na zewnątrz i pod przykryciem. Uprawiana na zewnątrz w ciepłym, słonecznym, osłoniętym od wiatru miejscu. Owoce płaskie w kształcie owalu, duże smaczne. Środek mięsisty, o kolorze malinowym.
FLORADADE	F, V	VA	140	Nisko rosnąca odmiana. Pierwszy zbiór urodzaju jest po 100-105 dniach od wykiełkowania. Owoce - duże, czerwone. Uprawiana na zewnątrz .
GOLDEN CHERRY		A	20-30	Wysoko rosnąca, urodzajna winogronowa hybryda. Owoce - okrągłe. Nadają się do spożywania na świeżo, szczególnie dobrze nadają się do przetworów i dekoracji dań. Uprawiana w szklarniach i na zewnątrz. Do uprawy na zewnątrz wymaga podparcia.
GOLDENE KÖNIGIN		VA	około 120	Okres wegetacji - 60-70 dni. Owoce żółte, o łagodnym smaku, aromatyczne. Można uprawiać na zewnątrz i w szklarni.
YELLOW PEARSHAPED		VA	15-20	Wysokorosła odmiana, uprawiana w szklarniach. Z powodów dekoracyjnych i bardzo smacznych owoców, tej odmiany pomidory często są uprawiane na balkonach. Owoce są w kształcie gruszy i bardzo smaczne. Nadają się do spożywania na świeżo jak i do przetworów.
JASMINIA H	ToMV, TSWV, TYLCV, Fol:0,1, Va, Vs, Ma	A	180-200	Bardzo urodzajna, wysokorosła hybrydowa odmiana. Okres wegetacji - 60-65 dni. Rośliny bujne, o twardych łodygach, na gronie około 5-6 owoców. Owoce duże, okrągłe, lekko  prążkowane, bez zielonej plamki przy szypułce, mięsiste, smaczne. Uprawiane w szklarni.
LEMON BOY H	ToMV, V, F2, C5, St	VA	150-200	Wysoko rosnąca hybryda. Odmiana przeznaczona do uprawiania w szklarni. Okres wegetacji trwa 111-120 dni. Owoce okrągłe, o żółtym kolorze, bardzo dobrym smaku, aromatyczne. Nadają się do spożywania na świeżo jak i do przetworów.
LOGISTICA H	ToMV, C5, V, F2, Fr	VA	180-200	Urodzajna, średnio rosnąca hybrydowa odmiana, która dobrze owocuje przy niższej temperaturze. Okres wegetacji - 65 dni. Owoce duże,  płaskie w kształcie owalu, szybko uzyskujące czerwona barwę w środku jak i na zewnątrz. Nadają się do spożywania na świeżo jak i do przetworów.
MARMANDE		A	150-170	Wysoko rosnąca odmiana, uprawiana na zewnątrz i w szklarniach. Okres wegetacji - 70-75 dni. Owoce mięsiste, czerwone, o cienkiej skórce.
MONEYMAKER		A	80-90	Wysoko rosnąca odmiana, uprawiana na zewnątrz i w szklarniach. Okres wegetacji - 70-80 dni. Owoce - średniodużej wielkości, intensywnie czerwonego koloru, soczyste, smaczne.
ORANGE		VA	70-90	Średnio rosnąca odmiana. Okres wegetacji - 60-70 dni. Owoce mają łagodny smak, aromatyczne, średniej wielkości. Szczególnie lubiane ze względu na nietradycyjny kolor i większą zawartość karotenu niż w innych pomidorach. Uprawiane na zewnątrz i w szklarniach.
ORKADO H		A	130-145	Wysoko rosnąca, hybrydowa odmiana. Uprawiana  na zewnątrz i w szklarni. Owoce o kolorze czerwonym.
OXHEART		VA	200-600	Wysoko rosnąca odmiana, wyrasta do 2m wysokości, dlatego potrzebuje podpórek. To świetna amatorska odmiana (zwana „byczym sercem"). Rośliny te nadają się do uprawiania w nieocieplanych szklarniach. Owoce duże, mięsiste, smaczne.
PEDRO H	ToMV, F, V	V	120-135	Wysoko rosnąca, mocno wzrastająca, hybrydowa odmiana. Owoce - czerwone, okrągłe, nie skłonne do pękania, o dobrym smaku.
PETOMECH		VA	80	Średnio rosnąca odmiana, wysokość 0,8-1,1 m. Owoce- czerwone, w kształcie podłużnego owalu, smaczne. Nadają się do spożywania na świeżo jak i do przetworów, soków. Uprawiane w szklarniach i na zewnątrz.
POLBIG H	Va, Fol:0,1.	VA	180-200	Urodzajna nisko rosnąca, hybrydowa odmiana. Hybryda dobrze owocuje nawet przy niższej temperaturze. Okres wegetacji - 65 dni. Owoce duże, płaskie w kształcie owalu, szybko uzyskujące jaskrawo czerwony kolor wewnątrz i na zewnątrz. Nadają się do spożywania na świeżo jak i do przetworów.
POLFAST H	Va, Fol:0,1.	LA	100-150	Urodzajna, nisko rosnąca, hybrydowa odmiana, uprawiana w szklarniach i na zewnątrz, daje wczesny urodzaj. Hybryda dobrze owocuje nawet przy niższej temperaturze. Okres wegetacji to 56 dni.  Owoce duże, płaskie w kształcie owalu, szybko uzyskujące jaskrawo czerwony kolor wewnątrz i na zewnątrz.  Nadają się do spożywania na świeżo jak i do przetworów.
RADANA		VV	15-20	Wysoko rosnąca, urodzajna, odmiana małych pomidorków. Owoce w kształcie gruszy, czerwone. Na jednym gronie dojrzewa około 20 owoców. Nadają się do spożywania na świeżo, do przetworów jak i innych potraw. Uprawiane w szklarniach i na zewnątrz. Uprawiane na zewnątrz potrzebują podpórek.
RAISSA H	ToMV, V, F2, C5, Fr	A	140-160	Wysoko rosnąca, wysokiej jakości, odporna na zmienne warunki odmiana hybrydowa. Owoce mocne, równe, o dobrym smaku, nadające się do transportowania i przechowywania do 4 tygodni. Jedną z cech tej odmiany jest w miarę mała ilość liści oraz krótkie odstępy między nimi. To daje możliwość uformowaniu się większej ilości gron. Nadaje się do uprawiania w szklarniach.
ROMA	V, F	VA		Owocują po 110-125 dniach od wykiełkowania. Wysokość roślin 35-60 cm. Owoce podłużne, czerwone.  Rośliny odporne na choroby. Nadają się do uprawiania na zewnątrz jak i w szklarniach.
RONCO H	V, F2	VA	80-120	Nisko rosnąca odmiana hybrydowa. Odmiana podobna do ,,CHARM" H, tylko że ,,RONCO" H to rośliny niższe, o owocach ciut większych. Okres wegetacji około 67 dni. Owoce są podłużnego kształtu. Nadają się do spożywania na świeżo, do przetworów jak i innych potraw.
RONDELLO H	ToMV, C5, V, F2, Wi	LA	100-140	Wysoko rosnąca, odporna na choroby odmiana hybrydowa. Uprawiana w szklarniach, wymagająca podpórek. Okres wegetacji trwa 100-110 dni. Owoce okrągłe, średniej wielkości, twarde, czerwone. Owoce mogą być długo przechowywane, nadają się do transportowania.  Nadają się do spożywania na świeżo jak i do przetworów.
SABAŁA		A	100	Nisko rosnąca, urodzajna odmiana, uprawiana na zewnątrz i w szklarniach. Łodyga rośliny - mocna, nie potrzebuje podparcia. Owoce okrągłe, w kolorze ciemno czerwonym.
SAINT PIERRE		VA	około 160	Urodzajna, popularna, wysoko rosnąca odmiana pomidorów. Okres wegetacji - 80 dni. Owoce o średniej wielkości, smaczne. Owocują też w chłodniejsze lato aż do jesieni. Uprawiane w szklarniach i na zewnątrz.
SAN MARZANO		VA	90-110	Wysoko rosnąca odmiana hybrydowa, 1,5-1,8 metry wysokości. Uprawiana  w szklarniach i na zewnątrz, uprawiane na zewnątrz potrzebują podparcia. Owoce podłużnego kształtu, mięsiste.  Nadają się do spożywania na świeżo, do przetworów i soków.
TAIKO		VA	30-40	Wysoko rosnąca, urodzajna odmiana. Owoce okrągłe, żółte. Na jednym gronie dojrzewa 10-15 owoców. Nadają się do spożywania na świeżo  i też szczególnie do przetworów. Uprawiana w szklarniach i na zewnątrz. Do uprawy na zewnątrz potrzebne są podpórki. Miejsce, w którym rośnie, musi być osłonięte od wiatru, słoneczne i ciepłe.
TAJFUN H		VA	70-125	Wysoko rosnąca, odporna na choroby odmiana hybrydowa. Owoce w kolorze jaskrawo czerwonym, okrągłe. Nadają się do spożywania na świeżo i do  przetworów. Uprawiana w szklarniach.
TIGERELLA		VA	100-130	Wysoko rosnąca odmiana - 2,0-2,3 metra wysokości. Uprawiana w szklarniach i na zewnątrz, do uprawy na zewnątrz wymaga podpórek. Owoce prążkowane, okrągłe. Nadają się do spożywania na świeżo i do  przetworów.
TOYOTO H	ToMV, Va, Fol:0,1	VA	100	Bardzo urodzajna, średnio rosnąca odmiana hybrydowa. Okres wegetacji - 70 dni. Owoce czerwone, podłużne, jednakowej wielkości, nadające się do transportowania.  Nadają się do spożywania na świeżo i do  przetworów. Uprawiane na zewnątrz i w nieogrzewanych szklarniach.
TOLSTOI H	ToMV, Ff (1,2,3), Va, Fol:0,1	VV	100-110	Wysoko rosnąca, o twardej łodydze, odporna na choroby odmiana hybrydowa. Okres wegetacji - 70 dni. Owoce w kolorze ciemno czerwonym, okrągłe, nadające się do transportowania. Owoce można zrywać gronami. Uprawiane w nieogrzewanych szklarniach. Nadają się do spożywania na świeżo i do  przetworów.
URAGAN H		LA	110-135	Wysoko rosnąca odmiana hybrydowa. Owoce okrągłe, odporne na pękanie. Odmiana jest przystosowana do uprawiania w niższych temperaturach, dlatego nadaje się do uprawiania w nieogrzewanych szklarniach i na zewnątrz. Potrzebuje podpórek. Owoce nadają się do spożywania na świeżo i do  przetworów.
VENUS		A	15-20	Nisko rosnąca, urodzajna odmiana. Do uprawiania w donicach w pomieszczeniu czy na balkonach. Krzewy są nieduże. Owoce- okrągłe, pomarańczowe. Nadają się do spożywania na świeżo i do  przetworów.
VILMA		A	15-20	Nisko rosnąca, urodzajna, lubiana przez ogrodników odmiana.  Do uprawiania w donicach w pomieszczeniu czy na balkonach. Łodyga rośliny wyrasta do 20-25 cm wysokości. Owoce - okrągłe, o soczyście czerwonym kolorze. Nadają się do spożywania na świeżo i do  przetworów.
VILTIS		A	120-150	Surówkowa odmiana pomidorów, uprawiana na zewnątrz w szklarniach. Na zewnątrz wyrasta do 70-80 cm, w szklarni krzewy wyrastają jeszcze większe. Dobrze owocują też w chłodniejsze, dżdżyste lato. Owoce płaskie w kształcie owalu, mięsiste, niedojrzałe - maja ciemno zieloną plamkę przy szypułce.

Zastosowanie pomidorów
Dlaczego w sklepach sprzedawane pomidory są bez smaku i zapachu, na dodatek jakby „gumowe"? Najczęściej pomidory na sprzedaż są zrywane jeszcze nie dojrzałe (zielone) i do całkowitego dojrzenia używa się etylenu. Gaz etylenowy powoduje że owoce zaczynają dojrzewać. Takie pomidory można przechowywać dłużej, są natomiast wodniste i o słabym zapachu. Za pomocą etylenu dojrzewające pomidory mają zazwyczaj różowy albo pomarańczowy kolor.

Pomidory posiadają wiele użytecznych składników: do 3 procentów cukru, kwasów organicznych i witamin. Pomidory są świetnymi pomocnikami w leczeniu wrzodów żołądka, rozdrabniają kamienie w wątrobie, nerkach, drogach moczowych, żółci. Są też pomocne przy chorobach sercowych czy naczyniowych.

Mięsiste pomidory z prowansalskimi ziołami

Przecier pomidorowy
Prosty przepis na szybkie przygotowanie przecieru pomidorowego, który później służy w przygotowaniu sosów lub przygotowaniu wielu innych dań.
Z 5 kg pomidorów - 2,5 l przecieru. Wycinamy trzonki w pomidorach, a następnie pomidory kroimy na kawałeczki. Wkładamy do garnka o zwilżonym dnie i gotujemy, aż zmiękną (około 60 min), dodajemy 50 g soli i jeszcze chwilę dusimy. Masę pomidorową przecieramy przez sito i na gorąco wlewamy do słoików.

ASA.LT