W okresie zimowym, gdy zmierzch zapada szybko i korzystamy ze światła już od 15, szczególnie ważne jest to, aby oświetlenie naszych domów było ciepłe i przyjemne. Lampy LED to świetny wybór, pod warunkiem, że nie kierujesz się wyłącznie tym, ile watów zużywa lampa, ale świadomie wybierasz ilość i jakość światła, którego najbardziej potrzebujesz. Przedstawiamy podstawowe parametry techniczne, których znajomość Ci w tym pomoże.

To jak świecą żarówki 40W, 60W czy 100W wie każdy. Do ich wyboru wystarczy tylko jeden parametr, moc w watach. Czas tradycyjnych żarówek odchodzi jednak bezpowrotnie i powinniśmy przyswoić sobie inne cechy wyróżniające źródła światła. Nieświadomy wybór uniemożliwia skorzystanie w pełni z zalet nowej technologii LED i naraża na rozczarowanie. Kupujmy świadomie i z głową. A oto garść wskazówek.

Wskazówka I - ile światła potrzebujesz, czyli kupuj lumeny zamiast watów

Lumen to jednostka miary, w jakiej określany jest strumień świetlny źródła światła. Im więcej lumenów ma źródło światła, tym więcej wytwarza światła. Tradycyjne żarówki o tej samej mocy emitowały tę samą ilość lumenów, dlatego parametr nie zakorzenił się w świadomości konsumenta. Zgoła odmienna jest sytuacja w przypadku lamp energooszczędnych, a w szczególności lamp LED. Dwie lampy LED o tej samej mocy mogą różnić się ilością lumenów nawet wielokrotnie. Kupując więc lampę LED wybieramy potrzebną nam ilość lumenów, a nie watów.

Ile lumenów potrzebujesz - naucz się rozumieć ich wartość
Jako że dla większości konsumentów punktem odniesienia jest nadal moc żarówki tradycyjnej, to w przepisach unijnych zawarto swego rodzaju tłumaczenie watów na lumeny. Informację tę podajemy w tabelce obok. Producent, który na opakowaniu lampy LED podaje informację o mocy zamiennej żarówki, musi spełnić podane w tabelce wymaganie dotyczące wartości minimalnego strumienia świetlnego. Dla przykładu, jeśli lampa LED ma być odpowiednikiem tradycyjnej żarówki o mocy 60W, to jej strumień świetlny nie może być mniejszy niż 806 lumenów. Niestety, jak pokazały badania niektórzy producenci podają nieprawdziwe informacje. Może się zdarzyć, że lampa LED oznaczona jako zamiennik tradycyjnej żarówki 60W daje tyle światła, co żarówka 40W. Jeśli natrafimy na taką lampę, powinniśmy nabrać wątpliwości co do wiarygodności innych parametrów, a nawet marki producenta. Dlatego nauczmy się cyfr z tabelki i krytycznie oceniajmy podane na opakowaniach informacje co do zamienności lamp LED z tradycyjnymi żarówkami.

Wskazówka II - sprawdzaj kryteria jakościowe i dobieraj światło do potrzeb

Od jakości i doboru światła do zastosowania zależy nasze zdrowie, estetyka wnętrz oraz warunki, w jakich pracujemy i odpoczywamy. Odpowiednie przepisy prawne i normy techniczne określają minimalne wymagania gwarantujące jakość i funkcjonalność źródeł światła. Ich spełnienie jest podstawą dopuszczenia do sprzedaży.

Barwa światła - Kelwin mierzy temperaturę

Jednym z podstawowych parametrów technicznych źródła światła jest barwa światła. Barwa światła tworzy atmosferę - inną do pracy, a inną do wypoczynku. Barwę światła wyraża się w Kelwinach [K]. Wśród światła białego wyróżniamy:
- barwę ciepło-białą (2700K - 3300K)
- barwę białą (3300K - 5000K)
- barwę zimno-białą (powyżej 5000K).
Z rozwojem technologii LED nieprawdziwa stała się opinia, że źródła światła LED cechują się małym zakresem barw światła. Produkowane obecnie diody w zakresie temperatur od 2700 do nawet 10 000 K decydują o szerokich możliwościach zastosowania. Do oświetlenia mieszkania w ciepłej, przytulnej atmosferze, najodpowiedniejsza jest temperatura 2700K. Lampa LED o tej temperaturze barwy daje taki sam odcień białego światła, jaki znamy z tradycyjnych, ale bardzo energochłonnych żarówek. Do oświetlenia miejsc pracy (kuchnia, biurko) należy zastosować białe światło o chłodniejszym odcieniu, pobudzające do aktywności. Barwa światła jest ważna pod względem wydobywania kolorów. Im cieplejszy odcień białego światła, tym lepiej wyglądają ciepłe kolory - np. czerwienie, żółcie, również nasza skóra prezentuje się lepiej oświetlona ciepłym białym światłem. Z kolei chłodniejsze odcienie białego światła wydobywają piękno z chłodnych barw. Świadomy konsument wykorzystuje różne barwy światła do kształtowania przestrzeni mieszkalnej i funkcjonalności poszczególnych miejsc i pomieszczeń.

Wskaźnik oddawania barw, czyli Ra

Kryterium oddawania barw często posługujemy się w sposób podświadomy - np. wybierając w sklepie ubrania, podchodzimy do okna, aby zobaczyć w świetle dziennym, jak wyglądają „prawdziwe" kolory. Wierne odwzorowanie kolorów oraz kontrast barw zapewniają źródła światła o wysokim wskaźniku oddawania barw (Ra). Jego maksymalna wartość wynosi Ra=100 i odnosi się do naturalnego światła słonecznego. W zastosowaniach domowych źródła światła o Ra powyżej 80 uznane są jako dobrze oddające kolory. Ra na poziomie co najmniej 80 jest ujęte w europejskich przepisach regulujących wymagania dla źródeł światła do ogólnego oświetlenia domowego.
Świadomy konsument kupując lampę LED sprawdza, czy na jej opakowaniu znajduje się informacja dotycząca wskaźnika oddawania barw Ra oraz czy jego wartość wynosi co najmniej 80. A jak jest w rzeczywistości - można łatwo zweryfikować, robiąc test różnych lamp używanych w domu. Sprawdźmy na przykład, czy ketchup jest nadal czerwony.

Uwaga na trwałość - kiedy i o ile nastąpi spadek strumienia świetlnego

O ile tradycyjna żarówka świeciła 1000 godzin (w warunkach domowych 1 rok), lampy LED znane są z trwałości kilkadziesiąt razy dłuższej. W przeciwieństwie do tradycyjnej żarówki, lampa LED nie przepala się gwałtownie - z upływem czasu daje ona coraz mniej światła (spada jej strumień świetlny). Bardzo ważne jest, aby przez cały czas użytkowania lampy LED dawała ona tyle światła, aby oświetlenie było tak samo funkcjonalne. Spadek strumienia świetlnego w czasie to jeden z parametrów istotnie wpływających na jakość źródła światła. Lampy LED niskiej jakości charakteryzują się głębokim spadkiem strumienia świetlnego w krótkim czasie po rozpoczęciu użytkowania lampy. Producenci dobrej jakości lamp LED dbają o to, aby w całym czasie użytkowania, podanym na opakowaniu lampy, ilość emitowanego przez nią światła nie zmniejszyła się więcej niż o 30% jego początkowej wartości. Lampy te są oznaczane symbolem L70, co oznacza, że generowany przez nie strumień świetlny w okresie użytkowania nie spadnie poniżej 70%. Podejrzenie powinny budzić lampy LED, których producenci obiecują bardzo długi okres trwałości, np. 30-50 tysięcy godzin. Takich extra długowiecznych lamp LED jest sporo na półkach i są promowane w marketach jako okazje cenowe. Sprawdzenie rzeczywistej trwałości lampy LED nie jest możliwe bez badań laboratoryjnych, dlatego musimy kierować się zdrowym rozsądkiem i zaufaniem do producenta i dystrybutora.

Wskazówka III - bezpieczeństwo fotobiologiczne

Światło musi być bezpieczne dla oczu i zdrowia człowieka. Ryzyko fotobiologiczne jest związane z różnego rodzaju promieniowaniem generowanym przez źródło światła, w tym UV i IR. Gwarancją bezpieczeństwa jest spełnienie wymagań określonych w stosownej normie technicznej. Producent, przed wprowadzeniem źródła światła na rynek, jest zobowiązany do przeprowadzenia badań laboratoryjnych w celu ustalenia grupy ryzyka fotobiologicznego. Są trzy grupy ryzyka, od 0 do 3. Przynależność do określonej grupy ryzyka warunkuje sposób użytkowania lampy. Obowiązek oznaczenia lampy grupą ryzyka fotobiologicznego dotyczy tylko grupy powyżej 0. Jeśli lampa nie ma żadnego oznaczenia, to znajduje się w grupie ryzyka 0. Czy tak jest w rzeczywistości - można to sprawdzić jedynie w laboratorium. Jak z tego wybrnąć? Nie ma rady. Trzeba kierować się marką, sprawdzoną i budowaną przez lata.

^{Źródło:Pol-Lighting}