Rury elektroinstalacyjne i kanały przeznaczone do ochrony przewodów przed oddziaływaniami mechanicznymi i uszkodzeniami oraz do izolacji przewodów przed ujemnym oddziaływaniem otoczenia i atmosfery. Ich przydatność jest oczywista instalując zwyczajną i uzupełniającą instalację elektryczną w budynkach oraz wykonując wymianę instalacji.

Rury elektroinstalacyjne na klatce schodowej. Zdj. autora

Kanał na przewody w biurze. Zdj. autora

Te środki elektroinstalacyjne, zależnie od ich właściwości mechanicznych, materiałów i konstrukcji, można ścielić, montować i mocować pod siatką w ścianach pełnych, w wewnętrznej przestrzeni ścian, na ścianach, na suficie, na podłodze, na zewnątrz i wewnątrz pomieszczeń, pod ziemią.

Rury elektroinstalacyjne w wewnętrznej przestrzeni ściennej. Zdj. autora

Instalacja sufitowa w centrum handlowym. Zdj. autora

Szczelność rur wzmacniają jakościowo uszczelnione połączenia oraz miejsca połączeń z puszkami rozprowadzającymi i rozgałęziającymi. Normy nie pozwalają na łączenie przewodów i wykonywanie rozgałęzień, dlatego operacje takie przeprowadza się tylko w puszkach.

Połączenia i rozgałęzienia przewodów wykonuje się tylko w puszkach. Zdj. autora

Średnica potrzebnej rury zależy od ilości ścielonych w niej przewodów i ich średnicy. Ścieląc rury elektroinstalacyjne równolegle z rurami grzewczymi, odległość między nimi nie może być mniejsza niż 10 cm.

Otwarte ścielenie przewodów oraz otwarta instalacja nigdy nie były bezpieczną metodą, ponieważ oddziaływania zewnętrzne, przypadkowa nieostrożność, mogą naruszyć przewody; poza tym, jeśli od przegrzania otwarcie zainstalowanych przewodów wybuchnie pożar, ogień może swobodnie się rozprzestrzeniać. Sprawa przedstawia się zupełnie inaczej, jeśli przewody są wyścielone w rurze z ognioodpornego materiału (np. metalu).

Mówiąc ironicznie - z dwojga złego mniejsze zło stanowi zapalenie się przewodów w rurze z materiału ognioodpornego, które gasi się samoistnie, niż palące się tapety czy drewniana ściana (skutek zapalenia się otwartych przewodów).

Rury gofrowane

Giętkie rury gofrowane (gofry) są wygodnym środkiem kładzenia przewodów pod siatką, pod ziemią, w zalewanym i prasowanym betonie, w wewnętrznych przestrzeniach ściennych.

Giętkie przewody gofrowane. Zdj. autora

 

Giętkość gofrów pozwala w każdym punkcie zmienić kierunek kładzenia, łatwo zginać kąty i wykonywać zagięcia, dokładnie powtarzając konfigurację pomieszczenia.

Giętkość gofrów pozwala na zmianę kierunku kładzenia w każdym punkcie i wykonywanie zagięć. Zdj. autora

Odporność mechaniczna tak zwanych pancernych gofrów na oddziaływania zewnętrzne jest powiększana za pomocą dodatkowej równej osłony ochronnej, w ten sposób stwarza się warunki dla ich podziemnego kładzenia.

Rury gofrowane o równej średnicy łączy się między sobą za pomocą plastikowych gofrowanych nasadek. Jeśli powstaje konieczność połączenia gofra ze sztywną rurą elektroinstalacyjną, której średnica odpowiada średnicy gofra, używa się kołnierzy przejściowych.

Giętkie kołnierze gofrowane. Zdj. autora

Najlepszy czas na kładzenie gofrów - sam początek prac budowlanych, gdy beton jeszcze nie jest wylany, gdy przy aluminiowych profilach nie są jeszcze przymocowane płyty kartonowo-gipsowe.

Ściana z płyty kartonowo-gipsowej jest jeszcze montowana. W jej przestrzeni wewnętrznej przewody są kładzione w gofrach. Zdj. autora

Jeszcze lepiej - przewody i kable kłaść w gofrach jeszcze przed położeniem i zmontowaniem samych gofrów. W celu ułatwienia umieszczenie przewodów w gofrze specjalnie produkuje się drenowane rury gofrowane z sondą o średnicy 1,5-3,5 mm - stalowy drut w środku. Po przymocowaniu przewodów do końca druta, łatwo można przeciągnąć je przez całą przestrzeń rury.

Gofrowane rury z drenem. Zdj. autora

Czytelnik, który ze względów oszczędnościowych nabył gofra bez druta w środku, może potwierdzić, że próby późniejszego zamontowania druta w celu przymocowania do drugiego końca przewodów, to wielki trud. Dobra rada - koniec druta zawińcie w pętelkę. Owal pętelki pomoże uniknąć zatrzymania się w rowkach. Jeszcze lepiej posmarować pętelkę lubrykantem elektrotechnicznym (pasta, smar) - zmniejszy to współczynnik tarcia, posmarowaną będzie ją znacznie łatwiej przeciągnąć przez rurę. Koniec druta, pchany do przodu, ciągle o zahacza o wgłębienia. Przed wciągnięciem przewodów, rurę najlepiej przeczyścić silnym strumieniem powietrza. Do rury najpierw wprowadza się stalowy bądź cynkowany drut o średnicy 1,5 - 3,58 mm, którego koniec jest zawinięty w pętelkę i posmarowany smarem, żeby lepiej ślizgał się w rurze. Drut przepycha się ciągle go obracając na około jego osi, zanim dojdzie do końca rury. Dlatego lepiej nabyć drenowaną rurę gofrowaną z drutem w środku.

Przed wciągnięciem do gofra, przewody rozprostowuje się, ponieważ pogięte przewody trudniej przeciągnąć przez rurę, przyczepia się je do pętelki druta i, ciągnąc drut, przeciąga się przez całą rurę. Pracę lepiej wykonać we dwoje: jeden przeciąga drut z przymocowanymi przewodami, drugi podaje przewody do rury i kontroluje ich położenie.

Najczęściej giętkie gofrowane rury produkuje się z materiałów plastikowych (np. polietylenu). Są też i metalowe gofry. Są niezastąpione chcąc ochronić przewody przez gryzoniami w budynkach gospodarczych w miejscowościach wiejskich albo przed złośliwymi i mocnymi naruszeniami mechanicznymi w miejscach publicznych i transporcie publicznym (zdarza się widzieć metalowe gofry w trolejbusach).

Rury usztywniane

Plastikowe rury usztywniane przeznaczone są do kładzenia na tynku w suchych, wilgotnych i zakurzonych pomieszczeniach.

Sztywne rury elektroinstalacyjne z PVC. Zdj. autora

Rura z kablami w bloku wielo-mieszkaniowym. Zamontowana w sposób zewnętrzny. Zdj. autora

Ponieważ do ich produkcji wykorzystuje się twardy PVC, sztywnych rur nie zaleca się kłaść i montować na zewnątrz. Standardowa długość usztywnianych rur sięga 3 m. Między sobą łączy się je za pomocą nasuwanych plastikowych kołnierzy, które zapewniają szczelność wewnętrznej przestrzeni. Kąty proste, łącząc z rurami o jednakowej średnicy, można formować za pomocą wsuwanych zgiętych kolanek.

Kolanko i trójnik. Zdj. autora

Rozgałęzienia rur montowane są za pomocą plastikowych wsuwanych trójników.

Rozgałęzienia uformowane za pomocą trójnika. Zdj. autora

Kładąc równolegle kilka sztywnych rur, minimalna ustawowa odległość między nimi musi wynieść 1 cm. Odległość tę pozwalają zachować wielomiejscowe uchwyty z oddzielającymi odstępami. Przewody kładzie się w sztywnych rurach w taki sam sposób, jak w gofrach - przymocowuje się do pętelki na drucie i przeciąga się przez całą rurę. Ponieważ ścianki wewnętrzne tych rur są równe, kładzenie przewodów nie stwarza specjalnych trudności. Sztywność rur ustępuje elastycznej strukturze gofrów. Jeśli gofry pod ziemią i betonem mogą wytrzymać deformacje do 7,5 proc., sztywne rury mogą silnie się deformować przy prasowaniu betonu i podczas sejsmicznych wahań gruntu.

Rury stalowe wykorzystywane są w instalacjach elektrycznych i wilgotnych pomieszczeniach oraz tam, gdzie otoczenie jest łatwopalne, podatne na wybuchy i aktywne chemicznie, gdzie nie jest możliwe otwarte kładzenie przewodów bez rur i w rurach plastikowych, których materiał nie jest wystarczająco odporny na wspomniane otoczenie. Rury stalowe łączy się między sobą za pomocą ślimakowych kołnierzy i puszek połączeniowych.

Rury poziome, żeby nie zbierała się w nich wilgoć i kondensat, kładzie się mając na uwadze warunki otoczenia, z niewielkim nachyleniem w stronę puszki. Żeby przewody było łatwo naprawić bądź wymienić, odległość między puszkami nie powinna przekroczyć 10 m.

Rury elektroinstalacyjne wszystkich rodzajów mocuje się do powierzchni za pomocą uchwytów. Zależnie od materiału rur, położenia, ilości, sposobu kładzenia, materiału powierzchni wykorzystuje się metalowe i plastikowe klamry, składające się z dwóch wkrętów; wciskane uchwyty-zaciski w formie C; wsporniki gwoździami ze stali hartowanej bądź wielomiejscowe wsporniki z rozdzielającymi odstępami. Wszystkie wsporniki w odpowiedniej kolejności są mocowane do powierzchni za pomocą śrub, kleju itp.

Różne uchwyty i środki do rur. Zdj. autora

Wielomiejscowe uchwyty z odstępem rozdzielającym. Zachowane ustawowe odstępy między sąsiednimi rurami. Zdj. autora

Rura przymocowana do ściany za pomocą metalowej klamry. Zdj. autora

Rura wciśnięta do zaciskowych uchwytów. Zdj. autora

Gofrowane i sztywne rury, według swoich właściwości mechanicznych i trafności stosowania określonych metod kładzenia, oznaczane są odpowiednimi znakami (literami, liczbami). Pomaga to podjąć decyzję przy wyborze rur, mając na uwadze otoczenie, w jakim będą kładzione, warunki i możliwe obciążenie. Jeśli rura oznaczona jest literami AS, oznacza to, że przeznaczona jest ona do kładzenia na tynku, pod tynkiem i pod ziemią, i może wytrzymać duże obciążenie mechaniczne. Oznaczenie literą B pokazuje, że rura nadaje się do kładzenia na powierzchni i pod tynkiem oraz jest odporna na niewielkie obciążenia mechaniczne. Rury opancerzone, z dodatkową ochronną osłoną izolacyjną, które można kłaść pod ziemią i prasowanym betonem, oznacza się literą C. Litera F na korpusie rury oznacza, że jest ona wyprodukowana z ognioodpornego materiału i można ją kłaść w wewnętrznej przestrzeni ściany. Rury opancerzone, oznaczone liczbą 105, mogą wytrzymać duże temperatury (do 105°C) oraz obciążenia mechaniczne w prasowanym betonie i pod ziemią.

Na korpusie wszystkich rur elektroinstalacyjnych oznaczona jest klasa ich bezpieczeństwa - indeks IP. Pokazuje on stopień bezpieczeństwa mechanicznego i przed wilgocią rury (bądź innego narzędzia elektrycznego). Indeks IP składa się z dwóch liczb. Pierwszy pokazuje poziom zabezpieczenia przed przedostaniem się twardych, suchych obiektów ubocznych, ciał obcych. Drugi - poziom ochrony przed wilgocią, cieczami, poziom przedostania się wody do wewnątrz.

Im większe znaczenie indeksu, tym wyższa jest klasa bezpieczeństwa. Czasami liczbę pierwszą zastępuje się literą X (np., IP X4); oznacza to, że obiekt nie wymaga zabezpieczenia mechanicznego. Jeśli pierwsza czy druga liczba wynosi 0, oznacza to, że dla obiektu (rury) przewidziane jest zabezpieczenie przed przedostaniem się danych materiałów. Jeśli klasa rury to IP 44, nie dostaną się do niej drobne twarde ciała obce, których średnica wynosi ponad 1 mm, jest ona całkowicie zabezpieczona przed pęcherzykami powietrza. Dlatego należy zwrócić uwagę na indeks IP wybranej rury przed zamontowaniem jej w konkretnym pomieszczeniu. Może to być wilgotne pomieszczenie (łazienka, w której jest wiele oparów) bądź suche, jednak ciągle zanieczyszczone pomieszczenie (pracownia, w której jest wiele kurzu produkcyjnego) oraz wystarczająco czyste suche pomieszczenie (gabinet, biuro, salon).

Poniższa tabela zawiera wyjaśnienia indeksów IP zabezpieczeń mechanicznych:

Klasa zabezpieczenia	Zabezpieczenie przed przedostaniem się suchych, twardych ciał obcych
IP 0X	Zabezpieczenie nie jest przewidziane
IP 1X	Przed obiektami o średnicy > 50 mm
IP 2X	Przed obiektami o średnicy > 12 mm
IP 3X	Przed obiektami o średnicy > 2,5 mm
IP 4X	Przed obiektami o średnicy > 1 mm
IP 5X	Przed osadzającym się kurzem
IP 6X	Całkowita izolacja przed kurzem

Z poniższej tabeli można dowiedzieć się o klasyfikacji zabezpieczenia przed wilgocią

Klasa zabezpieczenia	Zabezpieczenie przed wilgocią i przedostaniem się ciekłych materiałów
IP X0	Zabezpieczenie nie jest przewidziane. Trzeba unikać wilgoci.
IP X1	Przed poziomymi kroplami
IP X2	Przed wodą spadającą pod kątem 15º
IP X3	Przed poprzecznymi bryzgami i kroplami, wodą pryskaną pod kątem do 60º
IP X4	Przed bryzgami pod jakimkolwiek kątem
IP X5	Przed słabymi ciurkami i strumieniami cieczy
IP X6	Przed silnymi ciurkami i strumieniami
IP X7	Na krótko można zamoczyć w wodzie, szkoda nie powstanie
IP X8	Można zanurzyć w wodzie na długo

Kanały na przewody

Kanały na przewody są najczęściej wykorzystywane do montowania sieci przewodów na powierzchni w biurach. Rzadziej - w mieszkaniach i innych pomieszczeniach mieszkalnych, w przypadku, gdy w związku z określonymi przyczynami, nie jest możliwe inne położenie kabli i przewodów w ścianie i podłodze, bądź jeśli staramy się nie naruszyć wykończenia.

W taki sposób zachowuje się i łatwy dostęp do przewodów w przypadku remontu, i zabezpieczenie ich przed zewnętrznym działaniem, oraz ogólny wygląd instalacji i wykończenia.

Kanał na przewody. Zdj. autora

Kanały na przewody - to środki w postaci podłużnej puszki, mającej profil prostokątny, trójkątny, mocowane do ścian, podłóg, sufitu, przeznaczone do kładzenia przewodów telekomunikacyjnych, telewizyjnych, przewodów zasilających oraz zabezpieczenia ich przed naruszeniami mechanicznymi i oddziaływaniem otoczenia.

Współczesne biuro pod względem elektrotechnicznym, to skomplikowany system komunikacyjny z wieloma przewodami o różnym przeznaczeniu. Przewody i kable otwarte, kładzione na ścianach, podłogą, sufitem, mogą zepsuć wystrój biura, przeszkadzać pracownikom, doznać różnych uszkodzeń. Dlatego problem ten rozwiązuje się instalując kanał na przewody. Kładąc sieci komputerowe, sygnalizacje ochronne i przeciwpożarowe, taka metoda jest standardowa.

Kabel zasilający w przestrzeni kanału musi być oddzielony od kabli innych rodzajów. Dlatego w kanałach na przewody skonstruowane są specjalne przegrody do oddzielenia przewodów, żeby można było zabezpieczyć, na przykład, przewody telekomunikacyjne przed zakłóceniami, wywołanymi przez przewody zasilające.

Przegrody w kanałach na przewody oddzielają przewody zasilające od telekomunikacyjnych. Zdj. autora

Standardowa długość puszek kanałów na przewody sięga 2-2,5 m. Produkowane są one z ognioodpornego materiału, charakteryzują się również odpornością na agresywne chemicznie otoczenie. Ich szerokość różni się zależnie od ilości planowanych do wyłożenia w nich przewodów. W produkcji korpusu nie ogranicza się tylko do plastiku - kanały ze stali i aluminium mogą wytrzymać znacznie większe obciążenia. Kolory korpusów kanałów producenci starają się przystosować do gamy kolorystycznej klasycznych kolorów biurowych - biały, szary, kości słoniowej, jasno brązowy. Produkowane są również korpusy imitujące różne rodzaje drewna, przecież główne zadanie kanału na przewody - maksymalnie komponować się z wystrojem pomieszczenia i być niezauważalnym.

Cienki kanał, przeznaczony na jeden przewód. Kolor odpowiada wystrojowi pomieszczenia. Zdj. autora

Kanały na przewody, zależnie od wielkości korpusów, mocowane są do powierzchni za pomocą wkrętów, kleju. W tylnej ściance kanału znajdują się przygotowane otwory na mocowanie za pomocą wkrętów. Duży wybór akcesoriów kanałów pozwala tworzyć trasy instalacyjne o różnych konfiguracjach i z wieloma rozgałęzieniami i kątami, powtarzające linie ścian, sufitu, podłogi pomieszczenia. Jako kołnierze wykorzystuje się giętkie kąty przyłączeniowe, którymi łączy się korpusy poszczególnych kanałów. Giętkość tych wewnętrznych i zewnętrznych kątów pozwala dostosować się do konfiguracji kątów pomieszczenia i montować kanały w kątach 83-140º. Specjalne naprężacze używane są do trzymania przewodu wewnątrz kanału. Spis elementów kanałów uzupełniają również pokrywki, pokrywy przesuwane, elementy rozgałęzienia, trójniki, wkładane przegrody.

Dodatki do montowania kanałów. Przegroda wkładana, pokrywka, kąty. Zdj. autora

Listwy elektroinstalacyjne, jak też rodzaje kanałów na przewody, to doskonałe rozwiązanie przy kładzeniu przewodów i kabli na powierzchni w pomieszczeniach mieszkalnych, mogą być z powodzeniem wykorzystane również w pomieszczeniach administracyjnych oraz magazynach.

Listwy elektroinstalacyjne. Wygospodarowują potrzebną powierzchnię. Zdj. autora

Znajdujące się w przestrzeni tych plastikowych pustych wewnątrz kanałów - listew przewody można również oddzielić za pomocą przegród: przewód zasilający od przewodów telefonicznych i informacyjnych.

Przegrody z rowkami w przestrzeni listwy do rozdzielenia różnych przewodów. Zdj. autora

Zewnętrznie nie różnią się od zwyczajnych drewnianych listew, listwy elektrotechniczne w swoim korpusie chowają przewody, dlatego instalacja elektryczna w mieszkaniu jest niezauważalna.

W korpusie listew przypodłogowych chowa się przewody. Zdj. autora

Listwy elektroinstalacyjne zachowują estetyczny wygląd wystroju oraz, inaczej niż ścienne kanały na przewody, pomagają wygospodarować wiele potrzebnej powierzchni pomieszczenia. Do ściany mogą być mocowane bezpośrednio za pomocą wkrętów, kotew bądź nakładane na specjalne uchwyty, przymocowane do ściany i trzymające zarówno przewód, jak i samą listwę. Kanał o takim systemie listew przypodłogowych, jeśli będzie trzeba wymienić przewody, wypuścić dodatkowe, przeprowadzić remont, zawsze można zdjąć.

Listwa przypodłogowa i jej uchwyt, mocowany metodą wkrętową. Zdj. Asa.lt

Mocowanie uchwytu do ściany. Będzie on trzymał i przewód, i listwę przypodłogową. Zdj. Asa.lt

Przeciągnięcie przewodu przez uchwyt. Zdj. Asa.lt

Listwy elektrotechniczne to ozdobne powierzchnie, chowające przewód. Dlatego ich plastikowe i metalowe korpusy najczęściej są tradycyjnie brązowe, w kolorze szarym bądź imitującym drewno, pasującym do parkietu, linoleum, laminatu, koloru pokrycia podłogowego. Akcesoria do montowania listew przypodłogowych - zewnętrzne kąty przyłączeniowe - pomagają powtórzyć konfigurację pomieszczenia, formować kąty, zakryć przewód w wewnętrznej przestrzeni w strefie wygięcia.

Uformowany kąt z przewodem w przestrzeni. Zdj. autora

Nakładany zewnętrzny kąt łączy listwy przypodłogowe i zamyka ich przestrzeń wewnętrzną. Zdj. autora

Podłogowe kanały na przewody przeznaczone są do zabezpieczenie położonych w podłodze przewodów. Te środki elektroinstalacyjne są przewidziane w tych przypadkach, gdy nie jest możliwe rozprowadzenie przewodów po ścianach i pozostaje kładzenie przewodów na powierzchni podłogi, poprzek progu, w przejściowej strefie pomieszczenia.

Podłogowy kanał na przewody na progu. Zdj. autora

Ponieważ podłogowe kanały przewodów są montowane w pomieszczeniach mieszkalnych i administracyjnych dosłownie pod nogami, muszą wytrzymać obciążenia - wagę ciała człowieka, dlatego kanały te produkowane są z metalu bądź z bardzo twardego ognioodpornego plastiku.

Metalowy korpus kanału. Zdj. autora

Zadanie kanałów przewodów podłogowych - być jak najbardziej niewidocznym, dlatego dla wykończenia ich korpusu używa się szarego bądź imitującego drewno koloru. Można nabyć kanały podłogowe, których kolor odpowiada kolorowi parkietu, znajdującego się w mieszkaniu.

Wystrój imitujący drewno kanału podłogowego, pasujący do koloru parkietu. Zdj. autora

Do kanałów podłogowych również używa się dodatków montażowych, a technologia mocowania do powierzchni podłogi nie różni się od mocowania opisanych wcześniej metod mocowania kanałów na przewody.

W związku z tym, że wewnątrz wszystkich kanałów na przewody może zbierać się wilgoć i kondensat, pasują one tylko do montowania w suchym pomieszczeniu. Zebrać informację na temat przydatności danego kanału na przewody pomoże indeks IP jego klasy zabezpieczenia, oznaczony na korpusie. Najczęściej wynosi on IP 20.

Przygotował Piotr Šičiov