mgr inż. Przemysław Oziemblewski

Jest to bodajże najbardziej popularne oświetlenie jeśli chodzi o zastosowania dekoracyjne. LED-y zaczynają powoli zjadać tę część rynku oświetleniowego, ale dzięki ogromnej wręcz ilości dostępnych lamp (opraw oświetleniowych) halogeny trzymają się mocno i mają pozycję lidera w tej dziedzinie. Trzeba też przyznać, że sprawdzają się doskonale. Poznajmy zatem bliżej te źródła światła.

Oświetlenie halogenowe w salonie jubilerskim

Halogeny należą do grupy żarowych źródeł światła. W stosunku do żarówki posiadają wyższą sprawność, a co za tym idzie uzyskujemy z tej samej mocy więcej światła. Posiadają znacznie mniejszy żarnik dzięki czemu istnieje szereg halogenów wyposażonych już w reflektory. Dają bielsze światło niż żarówki i są od nich trwalsze. Wypiszmy zatem ich zalety:

• wyższa sprawność niż żarówki,
• 2 do 5 razy większa żywotność niż żarówek,
• brak przyciemniania się z czasem bańki źródła,
• bielsze światło (w zakresie od około 2800K - 4000K),
• małe gabaryty,
• wersje z reflektorami,
• wersje zarówno na niskie napięcie jak i na napięcie sieciowe (np. 12V, 230V),
• bardzo bogaty wybór oprawek i opraw oświetleniowych dla nich przeznaczonych,
• wersje o różnych mocach, od około 5W do 2000W w zależności od typu,
• wierne oddawanie kolorów, Ra=100,
• możliwość łatwego ściemniania.

Halogeny mają też wady. Podstawową jest ich wysoka temperatura. Bańka halogenu rozgrzana jest znacznie bardziej niż żarówki. Nie można zatem dla źródeł o tym samym mocowaniu, w miejsce żarówki zastosować halogenu o tej samej mocy. Oprawa oświetleniowa może tego nie wytrzymać. Powinniśmy umieścić halogen przynajmniej o jeden stopień mocy mniejszy. Czyli jeśli lampa jest przeznaczona na żarówki o dopuszczalnej mocy 60W, to można w niej zastosować halogen 40W. A najlepiej spytajmy się producenta jakiej mocy źródło halogenowe można tam zastosować. Wypiszmy teraz wady halogenów:

• wysoka temperatura bańki i mocowania (trzonka),
• niższa sprawność niż innych źródeł wyładowczych np. świetlówek (te jednak mają duże gabaryty),
• niższa żywotność w porównaniu ze źródłami wyładowczymi np. świetlówkami (uwaga w nawiasie ta sama co wcześniej),
• wersje na niskie napięcie wymagają transformatora przy zasilaniu sieciowym (niskie napięcie czasami jest zaletą, jeśli mówimy o pewnych strefach np. w łazience, w których nie można zastosować lamp na napięcie sieciowe),
• przy montażu trzeba uważać, aby na bańce nie pozostawić śladów palców.

Halogeny, to w zasadzie takie bardziej wydajne i zmniejszone żarówki. Ale to wystarczy by znalazły szereg zastosowań. Halogeny w zależności od zastosowań związanych z ich budową możemy podzielić na grupy:

Bardzo małe gabarytowo halogeny niskiego napięcia bez reflektora.Przeznaczone są do oświetlenia miejscowego i dekoracyjnego. Stosowane są np. w lampkach biurkowych, żyrandolach, kinkietach itd.

Halogeny z reflektorem. Występują w różnych mocach i co istotne z różnymi kątami skupienia światła. Dzięki temu z zależności od odległości od oświetlanego obiektu możemy dobrać halogen o taki kącie świecenia, by nasz obiekt był w całości oświetlony (lub w części jeśli jest taka potrzeba). Reflektor w stronę oświetlanego przedmiotu odbija nie tylko światło, ale również ciepło wytwarzane przez żarnik. Reflektory aluminiowe odbijają 100% światła i 95% ciepła. Aby zapobiec nadmiernemu nagrzewaniu się oświetlanych przedmiotów, produkowane są halogeny o specjalnej konstrukcji. Są to halogeny z reflektorami dichroicznymi. Przepuszczają one około 66% ciepła do tyłu. W stronę obiektu odbijają 33% ciepła i 95% światła. I tu od razu ważna uwaga. Halogeny dichroiczne stosowane w sufitach podwieszanych, w tak zwanych "oczkach halogenowych", wymagają aby nad sufitem mogła występować naturalna lub wymuszona cyrkulacja powietrza. Gdzieś to ciepło musi iść dalej. Znane są jednak przypadki, pomysłowość ludzka nie zna granic, gdzie oczko halogenowe montowane jest do osłoniętego otworu. "Oczko" zapuszkowane i obłożone watą mineralną, bez wolnej przestrzeni i cyrkulacji powietrza. Wtedy temperatura pracy halogenu jest znacznie wyższa niż "fabryka" pozwala. W takim przypadku jego żywotność skróci się diametralnie, a właściciel zdziwiony, że już po trzech miesiącach źródło do wymiany. Wracając do oświetlanego obiektu. Dla danego źródła światła (halogenu z reflektorem) producenci podają minimalną odległość między źródłem, a oświetlanym przedmiotem. Zazwyczaj jest to 0,5m.

Halogeny na napięcie sieciowe bez odbłyśnika, z mocowaniem jak tradycyjne żarówki. Halogeny na gwint E14 lub E27 mogą bezpośrednio zastępować żarówki odpowiednio "świeczki" z małym gwintem E14 lub tradycyjne z E27. Tutaj jedyna uwaga związana z temperaturą, o której pisałem na początku.

Halogeny liniowe z mocowaniem "double ended". Przeznaczone do projektorów i lamp, które posiadają własny odbłyśnik. Stosowane są zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynków, do oświetlenia ogólnego przestrzeni. Halogeny liniowe np. w projektorach z detektorem ruchu stosowane są jako oświetlenie "bezpieczeństwa" przed posesją. Należy jeszcze wspomnieć, że halogeny liniowe o mocach większych jak 500W wymagają poziomej pozycji świecenia. Mniejsze moce oraz pozostałe halogeny nie mają takich ograniczeń.

Na koniec jeszcze wspomnę o halogenach z wbudowanym transformatorem elektronicznym. Jest to na tyle ciekawa konstrukcja, że nie sposób o niej nie wspomnieć. A w zasadzie chcę tu napisać o konkretnym typie. Mam on w porównaniu z innymi halogenami znacznie bardziej widoczną strefę przejścia od światła, do cienia. Szczególnie ładnie to wygląda w wersji z wiązką skupienia światła 10 stopni. Dzięki precyzyjnemu odbłyśnikowi światło, które w innych reflektorach jest rozpraszane, tu jest skupione. W efekcie tego halogenem z wbudowanym transformatorem elektronicznym MASTER PAR20 Electronic o mocy tylko 20W można zastąpić halogen typu HalogenA PAR20 50W. Halogen 50W zastępujemy halogenem 20W bez straty na efekcie oświetleniowym, a nawet go poprawiając.

Oczywiście odmian różnych halogenów jest cała masa. Nie wspomniałem tu o halogenach niskiego napiącia z reflektorem aluminiowym Aluline 111. Występują one o wiązkach światła skupionych jeszcze bardziej niż wspomniane wcześniej halogeny dichroiczne. Doskonale zatem nadają się do tworzenia plam świetlnych z większych odległości. Te o kątach świecenia do kilku stopni, nawet z kilkunastu metrów.

Bogactwo różnych wersji i typów halogenów daje producentom opraw oświetleniowych szerokie pole do popisu. Zwłaszcza w zakresie oświetlenia dekoracyjnego. My klienci, mamy zatem w czym wybierać.

^{Zdjęcia pochodzą z katalogu firmy Philips Lighting.
Źródło: www.swiatlo.tak.pl}