Uprawa czosnku (łac. Alium sativum) rozpowszechniona jest na całym świecie. O tym, że czosnek jest popularną rośliną, wspomina się już w egipskich manuskryptach. Czosnek dziki rośnie w lasach Europy i Azji.

Czosnek zawiera dużo fitoncydów, dającą specyficzny smak i zapach allicynę, szczególnie dużo monosacharydów (3,39 proc.), związki azotowe (6,5 proc.), błonnik (0,8 proc.).
W botanice czosnek jest klasyfikowany na typ czosnku wytwarzający pędy kwiatostanowe i nie wytwarzający, w rolnictwie bardziej popularną klasyfikacją czosnku jest rozróżnianie na zimowy i letni. Letnie odmiany czosnku zazwyczaj nie wytwarzają pędów kwiatostanowych. Bardziej popularnym jest czosnek zimowy, jest on też bardziej owocny niż czosnek letni. Dojrzała główka czosnku zawiera 5-10 ząbków.

Przygotowanie gleby pod uprawę czosnku

Najlepszą na sadzenie czosnku jest otwarta przestrzeń osłonięta od północnego wiatru. Czosnek lubi glebę pulchną, gliniasto-piaszczystą, z dużą ilością humusu. Źle rośnie w ciężkich i przemokłych glebach. Lubi gleby alkaliczne (6,0 - 7,5 pH). Jeżeli gleba jest ciężka i zeskorupiona, należy ją wymieszać z gruboziarnistym piaskiem, torfem, kompostem. Kwasowość gleby można zmniejszyć dodając kredę, dolomit albo wapno hydratyzowane.

Czosnek najlepiej uprawiać po roślinach nawożonych obornikiem: warzywach korzeniowych, kapuście, ogórkach, fasoli, grochu, zbożach ozimych. Nie należy go sadzić po cebuli, porach, ziemniakach i marchwi.

Przed sadzeniem glebę należy uzupełnić nawozami mineralnymi: 2,5 - 4 cetnarów /h superfosfatu, 2,25 - 3,25 cetnarów/h potasu. Wiosną nawozić należy saletrą amonową 1,5 - 2 cetnarów/h, po upływie miesiąca - 1 - 1,5 cetnarów/h.

Sadzenie czosnku

Czosnek sadzi się późną jesienią (w październiku), tak by zdążył się zakorzenić, ale nie wypuszczał liści. Ząbki należy oczyścić z łuski kilka dni przed sadzeniem a na kilka godzin przed sadzeniem zamoczyć roztworze nadmanganianu potasu. Posadzony czosnek należy przykryć słomą, rozdrobnioną trawą albo 5 centymetrową warstwą ziemi.

Czosnek sadzi się pasmami po 4-5 rzędów, odstęp między rzędami powinien wynosić 15 cm. Odstępy między pasmami - 50-60 cm, czosnek najlepiej sadzić, co 6-8 cm. Sadzi się go palcami do zrobionych niegłębokich rowków. Powierzchnię można wyrównać w tym samym dniu albo zasypać mieszanką kompostu z torfem.

Ząbki czosnku albo nasiona sadzi się, z tym że okres wyrastania wtedy trwa dwa lata. W tym przypadku jesienią wykopane jednoletnie główki czosnku należy ponownie sadzić w następnym roku. Taki czosnek nie ma ząbków, wyrasta jako jedna główka.

Letni czosnek sadzi się jak najwcześniej, najlepiej w pierwszej połowie kwietnia.

Czosnek z nasion

Jak już wcześniej było wspomniane z nasion też można wyhodować czosnek. Nasiona czosnku są około 0,5 cm wielkości, kształtem przypominają ząbek czosnku, mają też intensywny, specyficzny zapach. W pierwszym roku sieje się na głębokości 2-3 cm, w odstępach 3-4 cm. W pierwszym roku wyrasta jednoząbkowa główka czosnku, którą ponownie sadzi się jesienią, tak jak przy sadzeniu ząbków czosnku. W drugim roku wyrasta normalna główka czosnku.

Uprawa czosnku

Czosnek lubi spulchnioną glebę. Spulchniając glebę należy lekko odsłaniać już ukształtowane główki czosnku.

Czosnek zaleca się osypywać kompostową glebą, pocięta słomą albo podsuszoną trawą.
W maju i czerwcu, kiedy szczypior rośnie intensywnie, należy obserwować glebę, by za bardzo nie wyschła. Główki czosnku rosną blisko powierzchni gleby, a ich struktura przyswaja wodę dosyć ciężko.

Na początku wzrostu czosnek należy nawozić mieszanką obornika: 1:10 krowiego, 1:15 ptasiego. Do mieszanki dodać należy (wiadrem) 20-30 gramów superfosfatu albo nawozić nawozami mineralnymi: azotanem amonu 1,5-2 centarów/h, po upływie miesiąca uzupełnić kolejną dawką azotanu amonu 1 - 1,5 centarów/h

Zbiór czosnku

Czosnek należy zbierać, gdy wyschnie albo załamie się około 2/3 szczypioru. Czas zbioru jest bardzo ważny, gdyż przedwczesne zebranie skutkuje tym, że ząbki ciężko się oddzielają, są nie do końca dojrzałe i gorzej się przechowują. Jeżeli natomiast czosnek będzie zebrany za późno, może pękać łuska, ząbki się rozpadają i tak samo ciężko się go przechowuje.

Po wykopaniu dobrze jest, jeżeli pozwalają na to warunki, suszyć go na zewnątrz około tygodnia czasu. Po tygodniu należy poodcinać korzenie i szczypior, po czym suszyć w ciepłym przewiewnym pomieszczeniu.