Cebula (łac. Allium) - gatunek rośliny dwuletniej albo wieloletniej, należący do rodziny czosnkowatych (Alliaceae). Istnieje około 300 różnych odmian, z których wiele na terenach północnej półkuli rośnie dziko. Najbardziej popularna - cebula zwyczajna, do potraw używana już od 6000 lat.

Cebula zawiera wiele witamin i składników mineralnych. W 100 gr. korzenia czy szczypiorkach cebuli zawarte jest : 0,25 / 2,6 mg karotenu 0,03 mg witaminy B1, 0,1 mg - B2, 1 mg kwasu nikotynowego, 9 / 79 mg witaminy C, 38/16 mg olejków eterycznych. 100 gr. główek cebuli zawiera: 128 mg potasu, 26 mg sodu, 31 mg wapnia, 7 mg magnezu, 0,5 mg żelaza, 12 mg fosforu.

Przygotowanie gleby

Cebula najlepiej rośnie w próchniczych, nie mokrych, gliniasto-piaszczystych glebach. Miejsce na wysiew należy wybierać takie, które jest wyżej położone, cieplejsze, tam gdzie gleba szybko wysycha. Ciężkie, nieprzepuszczalne podglebie albo ciężka piaszczysta gleba dla cebuli jest nieodpowiednia. Gleba musi być zbliżona do neutralnego pH (6,4 do 7,9).

Glebę na sadzenie cebuli należy przyszykować już jesienią, tuż po zbiorze poprzedniego plonu. Najlepszym przedplonem dla cebuli są ogórki, dynie, ziemniaki, rośliny strączkowe i korzeniowe. Dobrze się nadaje miejsce, które wcześniej było nawożone nawozami organicznymi. Świeży obornik nie nadaje się, gdyż powoduje, że cebule nie dojrzewają do jesieni, długo rośnie sam szczypiorek, jest też atakowana przez muchy i zgniliznę. Jesienią glebę należy przekopać głęboko z dodatkiem przegniłego oborniku, kompostu 3-5 kg/m2, szczególnie nadaje się popiół (0,5-1 kg/m2). Do podstawowego nawożenia mineralnymi nawozami na 1 m2 używa się 20-30 g superfosfatu, 15-20 gramów chlorku potasu. Na wiosnę, by z gleby nie wyparowywała wilgoć, należy ją przekopać na głębokość do 10 cm albo spulchnić grabiami oraz dodać połowę ilości nawozów, którymi nawożono jesienią, z dodatkiem 20 gr. azotanu amonu.

Wysiewanie i sadzenie cebuli

Cebula hodowana jest na kilka sposobów: siana, poprzez sadzonki i wegetatywnie z główek cebuli.
Cebula jest siana z kilku powodów: na sadzonki na przyszły rok, na szczypiorek, albo dla wyhodowania główek cebuli jeszcze w tym samym roku wysadzanych na zewnątrz.
Nasiona cebuli są o nieregularnym kształcie, z czarną, ciężko przepuszczającą wilgoć osłonką. Nasiona cebuli pęcznieją powoli, wykiełkowują po 10-14 dniach od wysiania. W gorszych warunkach mogą wykiełkowywać dłużej. Przed wysiewaniem nasiona warto 2-9 dni pomoczyć w temperaturze pokojowej zmieniając wodę albo w temperaturze 40 stopni - 8 godzin. Wysiewając cebulę na sadzonki, siać należy w połowie marca w ogrzewanych szklarniach rzędami, co 6 cm w rowkach o głębokości 1-2 cm. Następnie rowki zasypać, wyrównać i podlać. Gleba musi być wilgotna, ale nie mokra, odpowiednia temperatura 15-18 stopni.

Nawozić cebulę należy po wyrośnięciu drugiego szczypiorku. Na 1 m.kw. - 12 gr. azotanu amonu, 7 gr. superfosfatu, 25 gr. chlorku potasu. Sadzonki o wysokości 15-20 cm i 7-8 mm grubości można wysadzać.

Przed wysadzeniem sadzonki należy obficie podlać, szczypiorek i korzonki należy skrócić, szczypiorek - 10-12 cm, korzenie - 2-3 cm. Odpowiednim okresem na wysadzanie cebuli na zewnątrz jest koniec kwietnia, początek maja, w momencie zakwitania czeremchy. Sadzonki sadzi się na równej glebie, w rowkach podlanych wodą. Odstępy między rzędami muszą wynosić około 20 cm. Na jednej grządce najlepiej zrobić 4 rzędy, a między grządkami odstępy po 60 cm. Sadzonki sadzić należy, co 8-10 cm, następnie obsypać ziemią i obficie podlać. Sadzonki sadzi się nie głęboko.

W połowie kwietnia na zewnątrz wysiewa się cebulę na główki albo sadzonki. Na główki wysiewa się wczesne odmiany cebuli, których okres wegetacji jest krótki. Najlepiej taką cebulę sadzić w lekkich glebach. Cebulę sieje się rzędami, między którymi odstępy muszą wynosić około 20 cm. Przerzedzać cebulę można wtedy, gdy wyrosną 2-3 szczypiorki, przerzedzając za pierwszym razem należy zostawiać odstęp między sadzonkami około 2-30 cm. Za drugim razem przerzedza się sadzonki, które maja już około 15 cm wzrostu - zostawiając odstępy między roślinami około 6-8 cm.
Cebula wysiewaną na sadzonki sieje się w rzędach, między którymi odstęp powinien wynosić około 8-10 cm, wyrywane są wtedy, gdy wyrośnie 10 proc. szczypiorku.

Sadzonki sadzi się w momencie zakwitania czeremchy, gdy w glebie jest jeszcze sporo wilgoci. Optymalne odstępy między sadzonkami muszą wynosić około 10 cm, między rzędami - 20 cm. Sadzonki sadzić należy na głębokości 1 cm, gdyż posadzone głębiej wydają sporo pędów.

Sposobem wegetatywnym z główek rozmnaża się cebulę miejscowych odmian. Ścinając wierzchołek główki cebuli jest stymulowany wzrost szczypiorku. By pobudzić wzrost korzeni należy zdjąć górną, starą warstwę łuski, która zawiera substancje hamujące wzrost korzeni i szczypiorku. Można też ściąć część główki od strony korzenia. Wysadzane główki cebuli muszą być przechowywane w cieple, w temperaturze 18-20 stopni, gdyż przechowywane w chłodniejszym miejscu mogą zacząć kwitnąć.

Uprawa cebuli

Cebula jest wystarczająco odporna na mróz. Lekko znosi wiosenne przymrozki, natomiast świeżo posadzone sadzonki mogą zginąć przy temperaturze 2-3 stopni mrozu. Optymalną temperaturą do wyhodowania szczypiorku jest 15-25 stopni, cebula, szczególnie hodowana z nasion, lubi dużo światła. W pierwszym okresie wegetacji bardzo ważna dla cebuli jest wilgotność, natomiast hodując główki cebuli, lepsze są suche i upalne dni.

Cebula rośnie powoli, dlatego najczęściej wokół wyrasta dużo chwastów, które należy pielić. Można do nasion cebuli dodać 5-6 proc. nasion sałaty. Ona szybko wyrasta i po wykiełkowaniu wyraźnie odznacza zasiane rzędy, co umożliwia bezpieczne spulchnianie ziemi mierzy rzędami. W okresach suchych cebulę polewać należy, co 10 dni, nawadniając glebę na głębokość do 15-20 cm. Po podlaniu glebę należy spulchnić. Pod koniec natomiast nie należy podlewać cebuli miesiąc przed zbiorem urodzaju, gdyż wilgotność zakłóca rozwój główek cebuli.

W momencie kształtowania się główki cebuli należy odgrzebać ją z gleby do połowy, najlepiej to robić po deszczu, kiedy gleba jest miękka.
Nasiona albo główki cebuli przechowywane w zimnie mogą puszczać pędy kwiatostanowe. Takie pędy należy wyrywać, a cebulę nawozić nawozami azotanowymi i potasowymi. Gdy po wysianiu cebula wykiełkuje, kiełki się wzmocnią i wyrosną pierwsze 2-3 szczypiorki, można ją nawozić roztworem z chlorku potasu (10 gr/m2), 10 gr. superfosfatu, 20 gr. nitrofoski.

Zbiór cebuli

Kilka tygodni przed zbiorem urodzaju należy wykonać następującą czynność, a mianowicie zgiąć ku ziemi delikatnie wałkiem albo innym sposobem szczypiorek. Po takim zabiegu lepiej rośnie główka cebuli. Urodzaj bywa mniejszy, ale lepiej sie przechowuje.

Jeżeli uprawiamy cebulę dla siebie i chcemy, by jak najmniej nawozów pochłaniała należy sadzi sie ją w rzędach, co 30 cm.
Wyrywać cebulę należy w słoneczny dzień, przed nadejściem przymrozków. Najlepszym miejscem do osuszenia cebuli jest ciemne poddasze. Należy też skrócić łodygi zostawiając od szyjki 3-4 cm.

Odmiany cebuli

Odmiany głowiastej cebuli różnią się ostrością smaku, dlatego rozróżniamy cebulę ostrą, półostrą i słodką. Cebula ostra zawiera dużo eterycznych olejków, jej kiełki o wiele bardziej są odporne na przymrozki (6-7 stopni mrozu) niż cebuli słodkiej czy półostrej, dobrze się też przechowuje zimą. Rozmnażana jest za pomocą główek. Cebula półsłodka zawiera mniej olejków eterycznych, gorzej się przechowuje. Niektóre odmiany wiosna przechowywane w temperaturze 12- 18 stopni zaczynają się zielenić. Słodkie odmiany cebuli zawierają bardzo mało olejków eterycznych, są bardzo łagodne w smaku, najczęściej są spożywane na surowo. Zimą źle się przechowują, szczególnie w wyższej temperaturze (12-18 stopni).

Szkodniki i choroby cebuli.

Jedną z najniebezpieczniejszych chorób rosnącej cebuli jest mączniak rzekomy. Mączniaka rzekomego wywołuje grzyb Peronospora (Perenospora Schleidenii Unger). Początkowo na liściach cebuli pojawia się szary nalot. Później liście cebuli żółkną, więdną i się łamią. Zarodniki tego grzyba są przenoszone przez wiatr i szczególnie szybko rozprzestrzenia się on przy wilgotnej pogodzie.

Zarodniki tej choroby rozprzestrzeniają się poprzez zakażone nasiona i główki cebuli oraz poprzez resztki zakażonych cebuli w glebie. By uchronić cebulę przed tą chorobą należy ją przechowywać w cieple, w temperaturze około 40 stopni, duże główki tak przechowywać około 24 godzin, średniej wielkości- 16 godz. , małe - 8 godz.
Przed chorobą tą można ochronić cebulę sadząc ją w tym samym miejscu dopiero po 4 latach. Miejsce do sadzenia cebuli wybierać należy trochę wyżej położone i dobrze przewiewne. Zimowa cebula też może być wylęgowiskiem tej choroby, dlatego sadzić ją należy z dala od innej. Tuż po pojawieniu się objaw tej choroby na zakażonej cebuli należy ją spryskiwać fungicydami. Po zebraniu urodzaju należy dokładnie usunąć z gleby resztki roślin.

Dla przechowywanej cebuli groźną chorobą jest zgnilizna szyjki cebuli (Botrytis allii Munn).Grzyb ten atakuje cebulę zanim rośnie na zewnątrz, rozwija się natomiast w ukrytej formie i jest trudno dostrzegany. Intensywny rozwój rozpoczyna się po 6-8 tygodniach. Na szyjce cebuli pojawia się szary nalot, a następnie w tych miejscach cebula zaczyna stopniowo gnić. Przekrojona cebula jest miękka i wygląda jakby była ugotowana. Choroba rozprzestrzenia sie poprzez glebę i materiał siewny. W celu zapobieżenia tej chorobie należy cebulę wysadzać w czas, a wyrywać należy jak najpóźniej i dopiero wtedy, gdy już nie będzie zielonego szczypiorku. Suszyć cebulę należy 8-10 dni w temperaturze 30-35 stopni. W pomieszczeniu gdzie później cebulę przechowuje się, wilgotność nie może być wyższa niż 65-75 proc.

Szkodniki cebuli

Największym szkodnikiem cebuli jest śmietka (Delia antiqua Mg.). Jest to mucha podobna do much pokojowych osiągająca długość do 6 mm, szara z czarnymi nóżkami. Najbardziej szkodzą przenikające do środka główki cebuli wylęgające się białe larwy. Uszkodzone rośliny zaczynają żółknąć od góry, zahamowuje się ich wzrost, główki cebuli zaczynają gnić. Zimują w glebie w pobliżu roślin, pierwsze pokolenie występuję w okresie kwitnięcia bzu, drugie - w lipcu albo sierpniu. Uniknąć takich szkodników można stosując płodozmian i jesienią głęboko przekopując glebę. Wokół rośliny glebę można nawozić torfem. W momencie, gdy zaczynają żółknąć wierzchołki liści cebuli należy polewać ją gorącym alkalicznym roztworem z popiołu drzewnego (1 kg popiołu na 10 l wody). Na jedną roślinę - 200 ml roztworu. Wyschnięte rośliny musza być usunięte z ogródka.

Odmiany cebuli

Cebula szczypiorowa

Cebula głowiasta

Szczypiorek czosnkowy (cebula zimowa)

Nowe odmiany

CEBULA AILSA CRAIG

Bardzo urodzajna odmiana; późna odmiana cebuli.

Główki cebuli osiągają wagę do 900 gr., są soczyste, nieostre, nadają się do sałatek. Na zewnątrz wysadzana poprzez sadzonki, by zdążyła wyrosnąć zanim zaczną sie przymrozki.

Dobrze rośnie w żyznej, przewodzącej wilgoć glebie. Po zbiorze zalecane jest cebulę przechowywać w suchym, chłodnym, dobrze wietrzonym pomieszczeniu.

1 gr. - około 200-320 nasion.

Przepis

Zapiekany ser w cieście z cebulową „marmoladą „

Nadzienie cebulowe:
250 gr. czerwonej cebuli
100 gr. brązowego cukru
masło, olej
2 łyżki octu balsamicznego
sól

Cukru i octu można używać w dowolnych ilościach, do smaku.
Cebulę obieramy, myjemy, krajamy. Na patelni topimy masło, dodajemy trochę oleju i wkładamy cebulę. Lekko obsmażamy, dodajemy sól i ocet. Wszystko należy dokładnie wymieszać i dusić około 15 min.
Następnie bierzemy kawałek bezdrożdżowego ciasta, krajamy je na prostokąty, na środek kładziemy nadzienie cebulowe i na nie kawałek sera „President". Dodajemy też gałązkę rozmarynu, brzegi smarujemy roztrzepanym jajkiem i pieczemy w piekarniku 15-20 min w temperaturze 180 stopni.
Przepis Galiny Jagello

ASA.LT