Do czyszczenia fasad budynków, posągów itp. używa się różnych środków chemicznych. Mogą to być kwasy, np. kwas solny, kwas fluorowy, kwas fosforowy, kwas azotowy albo środki pochodzenia zasadowego, np. wodorotlenek sodu czy wodorotlenek potasu. Osoba używająca środków chemicznych jest odpowiedzialna za sposób ich stosowania.

Wpływ na zdrowie

Chemiczne środki czyszczące mogą być przyczyną poważnych chorób, najczęściej z powodu:
1. Kontaktu ze skórą: kwasy i zasady mogą spowodować oparzenia, które długo się goją.
2. Wdychania małych kropel i pary: roztwór skoncentrowanych kwasów i zasad może wydzielać trującą parę.

Podczas rozryskiwania wydziela się para, która również może być trująca.
Skoncentrowane roztwory, które rozcieńczamy, żeby uzyskać odpowiedni roztwór nadający się do pracy, stwarzają większe niebezpieczeństwo. Nawet rozcieńczony roztwór może spowodować poważne zranienia. To dotyczy głównie HF, który rozcieńczony, w kontakcie ze skórą może wywołać poważne i bolesne oparzenia, które mogą być niewyczuwalne nawet do 24 godzin po kontakcie.

Użycie chemicznych środków czyszczących

Praca z chemicznymi środkami czyszczącymi jest wpisana do Reguł Kontroli Materiałów Niebezpiecznych dla Zdrowia (Control of Substances Hazardous to Health Regulations 2002 (COSHH)), które wymagają, by ryzyko było oceniane i nie spowodowało utracenia zdrowia, oraz by był kontrolowany stopień ryzyka. Producenci i dystrybutorzy, przestrzegając reguł, muszą informować nabywców o ryzyku i sposobie zabezpieczenia się.
Kwasy i zasady niszczą wiele różnych materiałów. Materiały, które są odporne na działanie jednych, mogą być podatne na działanie innych substancji. Należy skonsultować się z producentem i dystrybutorem, czy używany sprzęt jest odporny na środki chemiczne. Jeżeli kwasy i zasady są skoncentrowane, można ich używać tylko po uprzedniej pisemnej konsultacji, otrzymanej od producenta bądź sprzedawcy.

Środki prewencji

Na początku pomyślcie, czy koniecznie musicie używać żrących chemikaliów. W celu uniknięcia ryzyka w Regułach Budowlanych (Construction Design and Management Regulations 1994(CDM)) jest przewidziana prawna odpowiedzialność specjalistów od specyfikacji materiałów budowlanych. Tam, gdzie jest to możliwe, należy używać najmniej niebezpiecznych materiałów odpowiadających przyjętym normom. Podwykonawcy, których odpowiedzialność również zobowiązuje do użycia bezpieczniejszych odpowiedników, mogą mieć szczegółowe informacje o alternatywnych, mniej niebezpiecznych środkach czyszczących i mogą pomóc projektantom wnętrz przy ich wyborze.
Jeżeli zachodzi konieczność użycia kwasów i zasad, wybierajcie najbardziej rozcieńczone roztwory. Używajcie środków czyszczących znanych firm, które są rozcieńczone przez producenta bądź sprzedawcę i nie róbcie eksperymentów ze skoncentrowanymi środkami chemicznymi.

Kontrola bezpieczeństwa

Jeżeli zachodzi konieczność własnoręcznej pracy i rozcieńczania skoncentrowanych kwasów czy zasad, proces ten powinien przebiegać w dobrze wietrzonym miejscu, bądź pomieszczeniu. Skoncentrowane kwasy i zasady wymagają hermetycznego transportowania, np. w syfonie lub pompie. Przy rozcieńczaniu zawsze wlewajcie kwas lub zasadę do wody, nigdy odwrotnie. Roztwory transportujcie tylko w dobrze zamkniętych, hermetycznych naczyniach. Jeżeli proces rozcieńczania przeprowadza się na miejscu, należy to robić na parterze. Unikajcie rozpylania środków chemicznych. Środek czyszczący nanoście pędzelkiem albo wałkiem zabezpieczonym przed pryskaniem.

Rysunek Ananasa Bunikisa

Osobiste środki ostrożności

Używajcie odpowiedniej odzieży ochronnej, chroniącej skórę, twarz, oczy itd. od żrących substancji, czyli:
- Chroniącą oczy
- Długie rękawice, specjalnie przystosowane do konkretnego zadania
- Ochronne buty nieprzepuszczające wody i środków chemicznych
- Odzież ochronną
Pracując ręcznie ze skoncentrowanym kwasem lub zasadą, używajcie ochronnego fartucha (jego długość powinna sięgać do butów), jak również patentowanych urządzeń ochronnych do oddychania, które są konieczne przy ręcznej pracy z koncentratami czy przy rozpylaniu środków czyszczących w pomieszczeniach zamkniętych.
Poradźcie się producenta albo sprzedawcy, czy wasze osobiste środki ochronne odpowiadają warunkom pracy ze substancjami żrącymi. Osoby używające osobistych środków ochronnych powinny być przeszkolone w zakresie ich użycia. Osobiste środki ochronne należy trzymać w czystym, suchym miejscu, oddzielone od chemikaliów. Do tego celu nadaje się zamykana na klucz szafa.

Higiena

Przekonajcie się, że po użyciu środki ochronne są wyczyszczone wodą i nie mają dziur (w rękawicach, zwłaszcza na końcach palców). Przed ponownym użyciem całą zabrudzoną odzież powinni czyścić tylko dobrze przeszkoleni pracownicy. Mocno zabrudzoną odzież należy oddzielić i czyścić oddzielnie. Pracownicy powinni unikać kontaktu z zabrudzonym sprzętem, np. idąc do toalety nie powinni zabrudzonymi rękawicami podnosić ochraniaczy na twarz, ponieważ mogą ją oparzyć. Po skończeniu pracy i przed jedzeniem, piciem, paleniem, muszą dokładnie umyć ręce. Jeżeli jest taka możliwość, należy zamontować prysznice.

Ochrona otoczenia

Otoczenie i pracownicy, którzy bezpośrednio nie pracują przy czyszczeniu, powinni być odpowiednio zabezpieczeni przed możliwym działaniem środków chemicznych. Należy postępować w ten sposób:
- Sprawdzić, czy są zamknięte wszystkie okna i drzwi.
- Unikać pracy w wietrzny dzień, gdyż wiatr może przenosić krople.
- Miejsce pracy należy ogrodzić i nie wpuszczać osób postronnych. Przekonajcie się, czy piesi mogą bezpiecznie obejść miejsce pracy.
- Należy wywiesić odpowiednie tablice ostrzegawcze (jeżeli przy miejscu pracy są chodniki i drogi, należy naradzić się ze służbami drogowymi).
- Rury i rowy powinny być zakryte albo odgrodzone.
- Rusztowania powinny być zakryte w ten sposób, aby zatrzymać rozpryskiwanie się. Gdy wiatr dmucha w kierunku rusztowań, mogą się przydać dodatkowe sznury.
- Otwarte krawędzie rusztowań przed rozpoczęciem pracy powinny być zakryte.
- Wylany płyn powinien być skierowany tak, żeby nie ciekł chodnikiem (w przypadku podejrzenia zanieczyszczenia wody trzeba skonsultować się z pracownikami ochrony środowiska, miejscowymi władzami i pracownikami wodociągów).
- Trzymajcie chemikalia w bezpiecznym miejscu. Zawsze oddzielnie trzymajcie kwasy i zasady.
- Pozbywać się takich chemikaliów trzeba bardzo ostrożnie. Nigdy nie można ich wylewać do kanalizacji. Poradźcie się odpowiednich służb, jak bezpiecznie pozbyć się tych materiałów.
Po zakończeniu prac
W miejscu pracy czystą wodą należy umyć rusztowania, armaturę, półki. Dokładnie wyczyśćcie wszystkie urządzenia i sprawdźcie, czy nie ma oznak użycia.
Wylania
Wylany kwas czy zasady rozcieńczajcie wodą, chyba że wyleje się HF albo skoncentrowany kwas. W tym przypadku środki neutralizujcie wapnem gaszonym (Ca (OH)2). Tak samo należy postępować ze sprzętem i narzędziami, które zostały w ten sposób zanieczyszczone. Niektóre materiały, np. drewno, uszkodzone przez skoncentrowany kwas, zasadę lub HF muszą być spalone lub zakopane w bezpiecznym miejscu.
Pierwsza pomoc
Ludzie, zatruci środkami chemicznymi, muszą być natychmiast wyprowadzeni na świeże powietrze, gdzie należy im udzielić pierwszej pomocy i opieki medycznej. W wielu przypadkach najpierw należy przemyć miejsca, które miały kontakt ze środkiem chemicznym, np. oczy, skórę itd. dużą ilością zimnej, czystej wody. Przy oparzeniach HF potrzebuje się specjalna pierwsza pomoc - na uszkodzone miejsce trzeba nałożyć leki przeznaczone do leczenia oparzeń. Zleceniodawcy powinni zawiadomić miejscowe szpitale i pogotowie ratunkowe, że w miejscu pracy używają HF. Osoby udzielające pierwszej pomocy powinny być przeszkolone i się orientować, jak używać leków od oparzenia.
Przygotował doc. Dr. Kazys Algirdas Kaminskas
Wydział Budownictwa VGTU
Katedra pracy i ochrony przeciwpożarowej

Źródło:

http://www.hse.gov.uk/pubns/cis24.pdf
  
Więcej o tym