Szpachlówka budowlana - jest to cienkowarstwowa drobna mieszanka, przeznaczona do wyrównania powierzchni tynkowanych. Do nowoczesnych szpachlówek zaliczyć możemy tynki cienkowarstwowe oraz gipsowe wypełniacze do tynków.

Sklepy z materiałami budowlanymi oferują różnorodne suche i już przygotowane do użycia (mokre) szpachlówki miejscowych oraz zagranicznych producentów.

A więc, jakiej masy szpachlowej potrzebujecie w swoim domu?

Wybór okaże się o wiele prostszy, jeżeli zawczasu będziecie wiedzieć, jakie podłoże (beton, mur, tynk, płyty gipsowo - kartonowe) musicie szpachlować, jakie jest to pomieszczenie (suche, wilgotne, mokre) i jak będzie wyglądać ostateczne wykończenie.

Szpachlówki do ścian można podzielić według składu chemicznego, który określa także ich przeznaczenie.

Wszystkie szpachlówki składają się z trzech podstawowych komponentów:

1. Wypełniacz - może to być piasek, kamień wapienny, gips, kreda, proszek marmurowy lub inne naturalne kruszone kopaliny użyteczne. Część ta stanowi 75 - 95% masy szpachlowej.

2. Materiał wiążący - jest to organiczny, polimerowy, lateksowy, akrylowy klej, cement, gips bezwodny albo inne materiały, które sczepiają między sobą cząsteczki wypełniacza. Materiał wiążący, który stanowi zazwyczaj zaledwie 5 - 25%, określa podstawowe właściwości masy szpachlowej, co właściwie jest ukazane w jej nazwie, np.: „szpachlówka polimerowa", „szpachlówka cementowa", itd.

3. Dodatki chemiczne - są to materiały chemiczne polepszające niektóre właściwości szpachlówki, np. elastyczność, itp. Stanowią one zaledwie kilka procent masy, mają jednak wielki wpływ na jakość szpachlówki.

Szpachlówka gipsowa oraz grubowarstwowe wypełniacze tynku charakteryzują się grubą warstwą i szybkim twardnieniem, nie pasują one jednak do pomieszczeń suchych, gdyż nasiąknięty wilgocią gips rozszerza się i pęka. Budowniczowie używają wypełniaczy gipsowych do równania krzywych ścian i sufitów w starych budownictwach, do montowania puszek instalacyjnych i wypełniania pustych miejsc. Jeżeli chcecie użyć szpachlówki wyprodukowanej na podstawie gipsowej, zaleca się przed tym zagruntować ściany specjalnym gruntem.

Jeżeli macie zamiar szpachlować wilgotne pomieszczenia, takie jak łazienka, kuchnia, piwnica lub przedsionek, najlepiej do nich pasują szpachlówki cementowe. Są one bardzo odporne nie tylko na wilgoć, lecz także na zmianę temperatury oraz chłód, prócz tego są twarde i mocne, dlatego zaleca się ich stosowanie także w intensywnie eksploatowanych pomieszczeniach, np. sklepach. Szpachlówki tego typu bywają białe i szare. Szare masy szpachlowe są dość tanie, białe - droższe, dlatego należy je używać w miejscach, gdzie do wykańczania planuje się użycie farby białej lub o jasnych odcieniach, gdyż szary kolor jest widoczny nawet przez kilka warstw farby. Szpachlówkę cementową nakłada się na twardą, mocną, czystą i obowiązkowo odporną na wilgoć powierzchnię, taką jak beton lub tynki wapienno - cementowe. Bardzo suchą powierzchnię należy nawilżyć wodą. Specjalnego gruntowania potrzebują chyba tylko bardzo chłonne powierzchnie. Te szpachlówki długo schną, nie zaleca się ich suszyć kaloryferami, lecz należy chronić przez szybkim przesuszeniem się.

Szpachlówki polimerowe, których materiałem wiążącym jest klej polimerowy, są najbardziej popularne. Są one elastyczne, plastyczne i dają się łatwo szlifować, dlatego można mieć nadzieję, że używający ich budowniczowie na pewno uzyskają równą i gładką powierzchnię. Szpachlówki te dobrze przepuszczają parę, czyli „oddychają", dobrze się do nich lepi farba. Pasują one do szpachlowania powierzchni tynkowanych tynkami cementowymi, wapiennymi lub gipsowymi, naprawiania ścian szpachlowanych lub malowanych farbą na bazie wodnej, do szpachlowania płyt gipsowokartonowych. Polimerowej masy szpachlowej należy używać do pomieszczeń suchych. Grunty stosuje się tylko do wiązania starych, suchych powierzchni.

Materiałem wiążącym szpachlówek organicznych jest organiczny klej pochodzenia zwierzęcego. Ich właściwości są bardzo podobne do szpachlówek polimerowych, są one jednak mniej plastyczne. Przygotowana szpachlówka organiczna szybko się psuje w gorące letnie dni. Tego kłopotu można uniknąć kupując szpachlówkę w stanie mieszanki suchej i przygotowując do użycia w małych ilościach.

Szpachlówki lateksowe są bardzo giętkie i plastyczne, jednak źle przepuszczają wilgoć, prócz tego trudno jest je malować - potrzebują one specjalnych farb lateksowych.

Daje się zauważyć, że frakcje (wielkość ziaren) skandynawskich i niemieckich mas szpachlowych są większe od oferowanych przez producentów innych państw. Szpachlówki o bardzo małej frakcji nakładają się cienką warstwą i zatykają pory tynku. Chcąc zaszpachlować głębsze wklęsłości powierzchni i dobrze wyrównać ścianę, należy szpachlować 3 - 5 razy bardzo cienkimi warstwami, gdyż grubsza niż 0,5 mm ciągła warstwa w czasie schnięcia zaczyna pękać, podczas szlifowania natomiast powierzchnia staje się gładka, zaczyna błyszczeć, źle się szlifuje. Dlatego powierzchnia o lustrzanym, na pierwszy rzut oka, połysku po pomalowaniu może wyglądać falista. Jest to bardzo aktualne przy ciemnej lub zawierającej połysk farbie. Szpachlówkę o większej frakcji zazwyczaj od razu można nakładać grubszą warstwą (ciągłą, do 1mm) 2 - 3 razy (pierwszy raz w kierunku pionowym, drugi - w poziomym, trzeci zaś - wyprawiając błędy), równając w ten sposób nierówności tynku. Łatwo się one szlifują, dlatego zmniejsza się nakład pracy i szybciej się uzyskuje równą powierzchnię. Chociaż powierzchnia po szlifowaniu może wyglądać trochę porowata i miękka, grunt i farby dobrze się z nią sczepiają, a po drugim malowaniu całkowicie pokrywają pory.

Przy wyborze szpachlówki do płyt gipsowokartonowych należy wiedzieć o tym, że do zamaskowania spoin trzeba używać specjalnej masy szpachlowej. Bywają one zazwyczaj w postaci suchego proszku gipsowego albo polimerowego i charakteryzują się wyjątkową plastycznością i elastycznością. Gipsowa masa szpachlowa szybko twardnieje. W czasie jej przygotowania należy bardzo dokładnie dozować wodę oraz przyszykować tylko taką ilość masy, którą można zużyć w ciągu pół godziny. Szpachlówkę polimerową natomiast po zmieszaniu z wodą można wykorzystywać przez kilka dób, trzymając ją w zamkniętym naczyniu albo po prostu nalać na górę trochę wody po to, aby ona nie stwardniała. Pozwoli to racjonalnie pracować bez pozostałości. Płyty gipsowo - kartonowe zaleca się szpachlować dwoma etapami. Na początku należy zaszpachlować miejsca złącz, węgły i główki śrubek, na jutro - po ich wyschnięciu - szpachlować całą powierzchnię. Ujednolica to powierzchnię, a przy malowaniu farba równomiernie ją pokrywa. Do szpachlowania zwartych płyt gipsowo - kartonowych można śmiało używać zwykłych polimerowych lub organicznych szpachlówek. Są one tańsze oraz miększe, dlatego dają się lepiej szlifować.

Przed malowaniem wszystkie szpachlówki należy szlifować wyłącznie papierem ściernym o wskazanej w instrukcji ziarnistości i gruntować tylko gruntami zalecanymi przez producentów farby. Zrównuje to chłonność powierzchni, w wyniku czego farba równomiernie pokrywa ścianę. Maluje się zazwyczaj 2 -3 razy, poczynając od sufitu i kończąc na ścianach. Nie trzeba się martwić, jeżeli po pierwszym malowaniu w niektórych miejscach uwidocznią się małe drapnięcia lub nierówności, można je łatwo usunąć nakładając cienką warstwę szpachlówki. Następna warstwa farby całkowicie skryje naprawiane miejsca.

Tapety można kleić również na ściany szpachlowane jeden raz. Jeżeli tapety są o dużej fakturze, a tynk bardzo równy - szpachlować nie obowiązkowo. Płytki ceramiczne można kleić tylko na mocną szpachlówkę cementową.

Jeżeli chcecie wiedzieć, ile szpachlówki potrzebujecie do szpachlowania ściany, jej ilość można w przybliżeniu obliczyć następująco: 1,2 kg suchego proszku lub 1,6 kg mokrej masy szpachlowej na 1m². Ilość ta może się jednak zwiększyć lub zmniejszyć podwójnie w zależności od jakości szpachlowanej powierzchni.

Wszystkie cementowe i gipsowe szpachlówki pakuje się tylko do worków papierowych. Suche polimerowe i organiczne masy mogą być w workach papierowych, zmieszane z wodą, czyli mokre - w workach polietylenowych lub w wiaderkach. Przy porównaniu cen różnych szpachlówek, kupujący często popełniają ten sam błąd: utożsamiają cenę suchego proszku z ceną  mokrej szpachlówki o tej samej masie. Nie uwzględniają jednak tego, że przygotowując szpachlówkę z suchego proszku, miesza się go z 6 -11 l wody (dokładna miara wody jest wskazana w instrukcji) i jej ilość znacznie się zwiększa.

Mokra szpachlówka nie potrzebuje żadnego dodatkowego mieszania, a zużyta jej ilość może być większa z powodu szybkiego starzenia się i niewygodnych worków polietylenowych. Prócz tego, niektórzy producenci, oszczędzający drogie dodatki i materiały wiążące, nie utrzymują dobrej, stałej jakości, dlatego tania szpachlówka jest niewygodna przy nakładaniu, pęka przy schnięciu, a zużycie nakładanej na nią farby lub gruntu może być o wiele większe.

Klimat Polski jest dość zmienny i wilgotny, dlatego do wykańczania ścian wewnętrznych zaleca się użycie „oddychających", przepuszczających parę szpachlówek i farb.