Płyty gipsowo kartonowe to materiał budowlany z budowlanego gipsu, oklejonego z obu stron tekturą. Najwięcej w nich jest gipsu - około 93 proc. tektury zaledwie 6 proc, materiałów zbrojeniowych około 1 proc.

Głównymi zaletami płyt gipsowo kartonowych są ekologia, odporność termiczna, wysoka redukcja dźwięku, paro przepuszczalność, wytrzymałość i regulacja wilgotności powietrza. Konstruktorzy lubią płyty gipsowo kartonowe nie tylko z tego względu, że łatwo się z nich buduje, ale i dlatego, że jest to materiał elastyczny: zwilżone płyty gipsowe są bardzo giętkie, a po wyschnięciu zachowują kształt.

Ściany wykonane z płyt kartonowo gipsowych można wykończyć dowolnym sposobem: malować, wyklejać tapetami, płytkami.

Rodzaje płyt gipsowo kartonowych

Najbardziej popularna długość płyt gipsowo kartonowych - 2000, 2500, 2600, 2750, 3000 mm. Standardowa szerokość płyt - 1200 mm, grubość 12,5 i 9,5 mm. Najczęściej w suchych pomieszczeniach używa się zwyczajnych płyt gipsowo kartonowych, w wilgotnych - (ale nie o stałej wilgotności) używa się płyt impregnowanych (zielonych), w kotłowniach i innych pomieszczeniach o wysokich temperaturach - płyty przeciwpożarowe (czerwone), niebieskie płyty gipsowo kartonowe mają właściwości zarówno płyt zielonych jak i czerwonych, poza tym są odporne na uderzenia i świetnie izolują hałas, brązowe płyty natomiast są używane do montażu podłogi. Firma Knauff produkuje też płyty gipsowe „Fireboard" do specjalistycznego użytku, są to wzmocnione włóknem szklanym płyty używane w drewnianych i metalowych konstrukcjach w ochronie przed ogniem kolumn i belek, kanałów powietrznych i miejsc na kable. Płyty gipsowo kartonowe „Safeboard" z siarczanem baru zapobiegają rozprzestrzenianiu się promieniowania rentgenowskiego, dlatego stosowane są w gabinetach rentgenowskich i odontologicznych w konstrukcji ścianek działowych, sufitów i podłóg.

Systemy z płyt gipsowo kartonowych do ścian i przegród

Sama płyta gipsowo kartonowa, jako element konstrukcyjny, o niczym nie decyduje. Konstrukcję z płyt gipsowo kartonowych tworzy kilka elementów. Każdy z nich jest ważny i tylko używając wszystkich razem można uzyskać pożądany rezultat. Załóżmy, że potrzebna jest 90 minutowa odporność ogniowa. Pożądany efekt można uzyskać przy użyciu systemu Knauff W112, który tworzą metalowy szkielet z blachy CW o grubości 0,6 mm i profili UW, czerwona płyta jest mocowana do szkieletu z obu stron dwiema warstwami, miedzy którymi daje się warstwę wełny mineralnej. Szwy między płytami w obu warstwach wypełniane są masą szpachlowa „Uniflott". By płyta uzyskała atrakcyjny wygląd potrzebna jest szpachla wykończeniowa, do mocowania płyt do szkieletu potrzebne są wkręty samogwintujące, a w celu odpowiedniej izolacji akustycznej potrzebna jest obwodowa taśma izolacyjna, albo w celu jeszcze większej izolacji używa się masy uszczelniającej "Trennwandkitt.

Odpowiedni system można dobrać według technicznych wytycznych. W nich zazwyczaj są wskazane nie tylko elementy, które tworzą cały system, ale i wszelkie szczegóły związane z ich montażem, itd. Zaleca się wybrać system konkretnego producenta, gdyż będzie on przetestowany i odpowiadał określonym warunkom. W systemach różnych producentów mogą być komponenty o różnych właściwościach: różne grubości profili z blachy, ich tłoczenie, wytrzymałość płyt i waga, trwałość wypełniacza. Tymczasem producent przedstawiając swoje techniczne rozwiązania, przejmuje odpowiedzialność za sprawność i pewność tego systemu.

Szukając odpowiedniego systemu należy uwzględnić kilka czynników:

1. Systemy ścianek działowych:

• Potrzebna izolacja akustyczna
• Wysokość pomieszczenia
• Przepływ osób w danym pomieszczeniu
• Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego
• Wymagania akustyczne

2. Poszycie ścian:

• Wymagania dotyczące izolacji termicznej
• Wysokość pomieszczenia
• Izolacja akustyczna
• Przepływ osób w pomieszczeniu.

Narzędzia potrzebne do montażu ścian i ścianek działowych z płyt gipsowo kartonowych

Montując ścianki działowe potrzebna będzie poziomica (2-2,5m), elektryczna wiertarka, wkrętarka, młotek, podnośnik, kątowa szlifierka do cięcia profili, nożyce do cięcia metalu, nóż do cięcia płyt.

Materiały: metalowe profile, płyty gipsowo kartonowe, gwoździe, wkręty, papier ścierny, masa szpachlowa i gruntująca.

Montaż ścian z płyt gipsowo kartonowych

Są dwa sposoby na montaż ścian z płyt gipsowo kartonowych:

1. Montaż bezszkieletowy - płyty GK są przyklejane na ścianie przy pomocy specjalnego kleju do gipsu.
2. Montaż ze szkieletem - płyty GK montowane są na metalowych profilach, drewnianych belkach albo na pasmach z płyt GK. Najbardziej popularne są szkielety metalowe.

Klejenie płyt gipsowo kartonowych

Podczas klejenia używa się płyt o grubości 12,5 mm i kleju „Perlfix". Maksymalną wysokością wykańczanych ścian jest 3 m. Podłoże powinno być mocne, suche, bez osypujących się miejsc, nie może też tworzyć się kondensacja i nie może być zimno.

Z powierzchni, na której będą klejone płyty powinny być usunięte wszystkie materiały, które mogą zmniejszyć przyczepność kleju: resztki materiałów budowlanych, oleje, farby.

Wszystkie powierzchnie są pokrywane gruntem. Grunt dobiera się w zależności od właściwości powierzchni (bardzo chłonne, chłonne, nie chłonne).

Płyty gipsowo kartonowe są przycinane do wymaganej wielkości. Przy klejeniu należy mieć na uwadze, że od dołu należy zostawić 10 milimetrową szczelinę dla wentylacji przy podłodze i 5 mm przy suficie. W tym celu należy przygotować o takiej grubości drewniane albo z płyt gipsowo kartonowych klocki.
Przed montażem płyt powinna być poprowadzona już cała instalacja, gniazdka i włączniki powinny wystawać nad powierzchnią około 20 mm.

Klej przygotowuje się zgodnie z instrukcją producenta i nakłada się na odwrotnej stronie płyty. Na ciągłej powietrzni klej nakłada się łatami, a przy krawędziach (przy oknach, drzwiach, umywalkach) nakłada się warstwę równomiernie po całej powierzchni. Płyty są dociskane do ściany, jak też do sąsiednich płyt oraz wyrównywane przy pomocy gumowego młotka.

Montaż na metalowych profilach

Jest to najbardziej popularny sposób montażu płyt gipsowo kartonowych. Jest on stosowany przy wyrównywaniu ścian, wykańczaniu osypujących się ścian, przeprowadzaniu różnego rodzaju komunikacji czy też w celu poprawy izolacji dźwiękowej i cieplnej. Szkielet montowany jest z przyściennych profili UW pionowych profili CW. Szerokość może wynosić 50, 75, 100 mm. Odstęp między profilami CW wynosi 600mm. Pod profilami UW daje się taśmę amortyzującą, która uszczelnia nieduże nierówności w podstawie (do 2 mm, jeżeli są większe, należy użyć masy uszczelniającej) i nie pozwala przemieszczać się dźwiękom obwodem wzdłuż obwodu i przechodzić z konstrukcji na konstrukcję. Płyty mocowane są do metalowej konstrukcji wkrętami samogwintującymi o długości 25 mm. W celu zwiększenia izolacji cieplnej i akustycznej przestrzeń wypełniana jest wełną mineralną.

Montaż ścianki działowej

Ścianki działowe z płyt gipsowo kartonowych - to konstrukcja przedzielająca powierzchnię jednego pomieszczenia na kilka (pokój, korytarz itd.). Ścianka działowa z płyt gipsowo kartonowych składa się z metalowych profili (albo drewnianych listew 60x60) z obustronnie przymocowanymi płytami a wewnętrzna przestrzeń wypełniona jest wełną mineralną. Ścianki działowe nie są konstrukcją nośną.

Przebieg pracy

Oznakowanie. Przy pomocy sznurka i kredy zaznaczyć należy miejsce ścianki i drzwi. Przy pomocy liny z obciążnikiem należy też zaznaczyć miejsce ściany na przecinającej ścianie i suficie.

Tylną część ściennego profilu UW należy obkleić taśmą dźwiękoszczelną, po czym zgodnie z wykreślonymi liniami profile mocować do podłogi i sufitu, robiąc odstępy w miejscach drzwi czy innych otworów. Mocowanie powinno się odbywać co 800 mm, natomiast nie mniej niż w trzech miejscach na jednym odcinku. Używa się do tego kotew z plastikowymi kołkami 6x40, 6x60, 8x60.

Możliwy też jest inny sposób montażu. Na początku odmierza się i mocuje profil na podłodze, po czym przy pomocy poziomicy wyznacza się pionową linię ścianki i mocuje się profil, wówczas po dokonaniu pomiarów względem przymocowanych profili, mocuje się profil na suficie.

Przyklejanie taśmy izolacyjnej

Mocowanie profilu na podłodze.

Montażowe profile CW są pionowo wkładane do profili obwodowych. Profil wstawia się do dolnego profilu, po czym do górnego.

Poszycie jednej strony ściany

Poszycie należy zacząć na całej szerokości płyty (1200mm). Do mocowania wykorzystuje się metalowe wkręty o długości 25 mm, wkręca się je co 250mm. W stosunku do powierzchni płyty główkę wkrętów wkręca się o 1 mm głębiej. Jeżeli poszycie składa się z dwóch warstw, robić to należy w odstępach 750 mm. Poza tym, w takim przepadku, powinno być przesunięcie płyt względem siebie (600mm). Druga warstwa jest mocowana wkrętami samogwintującymi o długości 35 mm co 250mm.

Montaż komunikacji i izolacji. W ściankach działowych są układane wszelkiego rodzaju komunikacje i przykrywa się je odpowiednią warstwą materiału izolacyjnego. Warstwa izolacyjna musi być sztywno ułożona i koniecznie włożona w pustą przestrzeń profili.

Montaż poszycia ściany z drugiej strony. Pionowe łączenia ścian powinny być w odstępach 600mm, tj. należy zacząć montaż płyt z połowy arkusza. Następna płyta GK powinna już być montowana w całości.

Po zamontowaniu płyt należy uzupełnić szczeliny masą szpachlową, wciskając ją na całą głębokość szwów. Przed szpachlowaniem zaleca się zagruntować szwy środkiem głęboko gruntującym, w taki sposób zapewniając dobrą przyczepność płyty z gładzią.

Po nałożeniu masy szpachlowej należy przy pomocy szpachelki usunąć jej nadmiar.

Następnie należy zamaskować główki wkrętów.

Łatanie spoin między płytami kartono-gipsowymi

Przed łataniem spoin między płytami należy dokładnie oczyścić zarówno same szczeliny jak i płyty. Nie powinno na nich być kurzu i brudu, poza tym wszystkie wkręty powinny być dobrze wkręcone. Podczas montażu płyt należy pamiętać, by pozostawić niewielkie odstępy między płytami, by mogła tam przedostać się masa szpachlowa.

Poprzeczne i cięte płyty ścinane są pod kątem 45 stopni, gruntowane środkiem głęboko gruntującym, szpachlowane i pokrywane wzmacniającym paskiem z włókna szklanego. Używa się do tego specjalnego hebla.

Rowek powinien być zrobiony pod katem 45 stopni i 5 mm szerokości.

Jako mieszankę do łatania spoin firma Knauff zaleca użyć zaprawy „Uniflott".Przy łataniu spoin w zielonych płytach zaleca się użyć impregnowanej zaprawy „Uniflott".

Zaprawę nakłada się w poprzek spoin, mocno wcierając w szczeliny, na całą ich głębokość. Zaleca się pozostawić trochę zaprawy na powierzchni, która posłuży jeszcze w innych pracach i nie tak szybko wyschnie.

Na nałożoną zaprawę należy nałożyć taśmę wzmacniającą. Dobra taśma jest odporna na zginanie, rozciąganie i łamanie. Jeżeli po takich próbach się nie porwie i zachowa swój kształt, znaczy, że jest dobrej jakości i będzie się nadawała do użycia. Knauff zaleca wzmacniającą taśmę z włókna szklanego.

Wzmacniającą taśmę należy nałożyć przy pomocy szpachelki mocnym, wciskającym ruchem, by taśma zatopiła się w zaprawie.

Pozostałości zaprawy usunąć można przy pomocy szerokiej szpachelki, jeżeli były krawędzie płyt cięte, w celu wyrównania powstałego zgrubienia, zaprawę należy równomiernie rozprowadzić po obu stronach na około 30 cm. Po wyschnięciu, szlifowaniu można nakładać dodatkowe warstwy zaprawy i powierzchnię ponownie wyrównać.

W miejscu łączenia ściany z sufitem zaleca się zastosować połączenie ślizgowe, oddzielające płaszczyzny ściany i sufitu, by nie oddziaływały na siebie i nie doprowadziły do powstań rys i pęknięć. Czasami w celach dekoracyjnych styki te są pozostawiane puste.

Wszystkie powierzchni powinny być równe, bez żadnych uwypukleń. Po wyschnięciu i szlifowaniu można je jeszcze dodatkowo zaszpachlować.

Zaleca się montować podwójną warstwę z płyt KG, przykrywając ich styki. Takim sposobem montowana konstrukcja staje się kilkukrotnie mocniejsza, uniknie się pęknięć wzdłuż styków, podwójnie lepsza staje się izolacja akustyczna i przeciwpożarowa.

W warunkach zewnętrznych i pomieszczeniach o stałej wysokiej wilgotności (baseny, prysznice, sauny) płyt gipsowo kartonowych nie używa się. W takich przypadkach należy używać płyt cementowych na przykład systemu „Aquapanel".