Żadna działka nie będzie wyglądać na wykończoną, wypielęgnowaną i ozdobną bez drzew iglastych i krzaków. Są one wyjątkowo ozdobne w każdym okresie, również zimą, nie wymagają prawie żadnej pielęgnacji, iglaste są lubiane również ze względu na ich formę oraz dostosowania w grupie różnorodności zadrzewień, są sadzone pojedynczo bądź grupkami po 3-5, nadają się na żywopłoty, chronią przed wiatrem, hałasem. Dobrze wyglądają w różnych kompozycjach ogrodów, parków, na ulicach miast i placach. Zależnie od warunków klimatycznych, można sadzić iglaste różnych rodzajów.

Zdj. Asa.lt

Jedna z najważniejszych zalet większości drzew iglastych (świerków, sosen, jodeł i żywotników) jest to, że są one, inaczej niż powszechne w naszej strefie klimatycznej liściaste, zielone cały rok. Wyjątek stanowi tylko modrzew, jednak ma on inną zaletę - rośnie szybciej niż inne iglaste.

Poza tym, między drzewami iglastymi nie ma rekordzistów takiego szybkiego rośnięcia, jakimi są przedstawiciele liściastych - topole. Sadzonki iglastych są zazwyczaj niższe niż liściastych i wyrastają później.

Zdj. Asa.lt

Iglastymi można przyzdabiać również klomby, nie tylko trawniki

Za to dorosłe iglaste dosyć dobrze znoszą przesadzanie. Dlatego są często wybierane przez tych, którzy nie chcą czekać wiele lat aż sadzonka wyrośnie i stanie się drzewem.

Kiedy sadzić iglaste?

Kupując sadzonki iglastych ważne jest, by zwrócić uwagę na wielkość grudki korzeni, ponieważ zdarza się, że korzenie iglastych bywają nieodpowiednio ścięte. Na przykład, grudka korzeni 2-metrowego świerka nie może być mniejsza niż 80 cm, poza tym, bardzo ważne jest zachowanie 20 cm górnej warstwy gleby razem z trawą. Na korzeniach żyją grzyby - symbionty, które pomagają przyswoić materiały odżywcze, znajdujące się w glebie i nie naruszając ich systemu, iglaste szybko się przyjmują i rosną.

Iglaste można sadzić tylko dwa razy w roku. Najlepsza pora na sadzenie iglastych to wiosna (koniec kwietnia i początek maja) oraz jesień (drugi okres sadzenia - koniec sierpnia-początek września). Jeśli zasadzimy później, rośliny nie zdążą się zakorzenić. Świerki najlepiej przyjmują się, jeśli zostaną zasadzone pod koniec sierpnia, w pierwszej połowie września, gdy już skończyły rosnąć, na końcach gałązek uformowały się pąki. Sosny, żywotniki, jałowce lepiej sadzić wiosną, gdy ziemia dobrze się rozgrzeje. Do środka maja można sadzić również świerki.

Korzenie wielu iglastych są powierzchniowe, zrośnięte w gęste kępki, dlatego przygotowując do wykopania przewidziane sadzonki trzeba bardzo dobrze podlać. Przy transporcie korzenie należy zawinąć w kawałek materiału czy powłokę polietylenową, żeby nie odpadła ziemia.

W stałe miejsce zaleca się sadzić 4-8-letnie iglaste. Sadzi się koniecznie z gruzłem ziemi, odpowiadającym wielkości rośliny. Dół, w który będzie sadzona roślina, musi być większy niż kiść korzeni. W glebie słabej jakości trzeba wykopać większy dół, na dnie rozsypać urodzajną glebę. Zasadzając blisko środka dołu, od strony dominujących traw, wbija się tyczkę do przywiązania drzewka. Do przygotowanego do zasadzenia dołu wkłada się wilgotny torf, miesza się go z ziemią, torfem czy kompostem. Do dołu nie można wkładać świeżego obornika. Musi być dobrze przegniły, w równych proporcjach zmieszany z liściastą czy darniową ziemią kompostową. Przy sadzeniu należy starać się nie naruszyć korzeni, zachować gruzeł ziemi naokoło nich. Korzenie rośliny trzeba zasypać urodzajną glebą. Szyjka korzenia sadzonej rośliny musi być równa z powierzchnią gleby. Sadzonka musi być zasadzona na takiej samej głębokości, na jakiej rosła w szkółce. W lekkich piaszczystych i suchych glebach można sadzić i głębiej. W ciężkich glebach, po zasadzeniu zbyt głęboko, można zaszkodzić roślinom. Do tyczki drzewko przywiązuje się w dwóch miejscach - na górze tyczki i na wysokości około 0,3-0,5 m od powierzchni ziemi.

Przy brzegach dołu usypuje się niewielkie wzniesienie, żeby woda nie wypłynęła podczas podlewania. Ziemię na około sadzonki ugniata się, kilkakrotnie obficie się ją podlewa, nawozi torfem czy kompostem. Nie pozwoli to na rośnięcie chwastów, zatrzyma wilgoć, pozytywnie wpłynie na działalność mikroorganizmów gleby i będzie odżywiać glebę. Nawożone drzewa i krzaki lepiej się przyjmują i szybciej rosną. Jeśli pogoda jest sucha, po zasadzeniu trzeba podlewać obficie, 3-5 razy. Jeśli rośliny były sadzone wiosną, trzeba je podlewać przez cały sezon letni, zwłaszcza, jeśli lato jest gorące i suche.

Zasadzone jesienią iglaste do zamarznięcia (niezależnie od pogody) trzeba ciągle obficie podlewać. Wtedy lepiej zimują (igły wyparowują część wilgoci zimą).

Zasadzone wiosną jałowce trzeba również podlewać dłużej (przez około miesiąc).

Duży wybór rodzajów

Jałowce. Praktycznie wszystkie rodzaje jałowca mają leżące gałęzie. Gama kolorystyczna igieł jest różna. Porosty jałowca często aktywnie zapuszczają korzenie, w taki sposób krzaki rozprzestrzeniają się na dużym obszarze. Jałowiec lepiej rośnie w glebie piaszczystej, na stromym zboczu, w otwartym, słonecznym miejscu czy przy schodach, niewysokich tarasach i ściankach podporowych. Marnieje w cieniu drzew, a krzak rosnący w słońcu czy w jasnym półcieniu będzie bujniejszy.

Jedna z najmniej wymagających roślin iglastych - jałowiec sabiński (Juniperus sabina). To bardzo ładny krzak, jednak szybko roście wszerz (w ciągu 10 lat szerokość sięgnie 2-3 m). Ten rodzaj jałowca sadzi się zarówno pojedynczo, jak też grupami w klombach, przy ścianach, w alpinariach. Bardzo ładnie wygląda w kompozycji ze zboczem kamiennym.

Zdj. Asa.lt

Jałowiec pospolity (Juniperus communis). Zależnie od warunków rośnięcia, mogą mieć formę niewielkich drzew bądź krzaków. Korona gęsta. Krzak nie jest wymagający, odporny na zimno, suszę, dobrze znosi cień, lepiej jednak rośnie w otwartych, słonecznych miejscach, lubi lekkie piaszczyste gleby.

Jałowce. Zdj. V. Misevičius

Jałowiec łuskowaty "Blue Star". Zdj V. Misevičius

Jałowiec chiński (Juniperus chinensis). Krzak z kolonijną koroną rośnie do wysokości 3 m i szerokości 1,5 m. Ma cenną gęstą koronę i igły w kolorze niebiesko-zielonym. Jest odporny na zimno, może rosnąć w cieniu. Sadzi się pojedynczo, grupami, można sadzić w szeregach, mogą służyć jako płot, zacisze.

Jałowiec pospolity Juniperus communis 'Depressa Aurea'.Zdj. Asa.lt

Jałowiec płożący (Juniperus horizontalis) - pełzający rodzaj jałowca. Wysokość - zaledwie 10-30 cm, jednak szybko zajmuje powierzchnię 1,5-2 m.

Do pionowego zadrzewienia - zaledwie dwa rodzaje jałowca skalnego (Juniperus scopulorum) - „Blue Arrow" (z niebieskimi igłami) i „Skyrocket" (zielone igły z niebieskim odcieniem). Smukłe krzaki w formie kolony rosną do wysokości 3 m. Zimą nie trzeba ich wiązać.

Jałowiec skalny Juniperus scopulorum „Skyrocket"

Jodła (łać. Abies) - gatunek całorocznie zielonych drzew z rodziny sosen (Pinaceae). Większość jodeł dobrze znosi cień, tylko ozdobne formy z jasno-szarymi igłami lubią światło, sadzi się je na otwartej powierzchni, w dobrze oświetlonym miejscu. W skład gatunku wchodzi około 50 rodzajów, na Litwie wprowadzone są poniższe rodzaje:

• Jodła pospolita (Abies alba)
• Jodła balsamiczna (Abies balsamea)
• Jodła jednobarwna (kalifornijska) (Abies concolor)
• Jodła górska (Abies lasiocarpa)
• Jodła kaukaska (Abies nordmanniana)
• Jodła syberyjska (Abies sibirica)
• Jodła Veitch (Abies veitchii)

Jodła pospolita odm. Pendula (Abies alba'Pendula')

Jodły (biało-kwiaty) i modrzewia harmonijnie wlewają się do grup mieszanych drzew liściastych, a rosnące przy krańcach sosny najlepiej wyglądają jako ramy alej bądź w sztucznych jasnych laskach, gdzie nie ma drzew innych rodzajów.

Jeśli planujecie na działce posadzić sosnę, można polecić dwa rozpowszechnione rodzaje - sosnę górską i niską. Te niewysokie iglaste są zbytnio wymagające. Sosna dobrze wygląda w połączeniu z wyrazistymi liściastymi. Są sadzone również w alpinariach.

Sosna górska (Pinus mugo) rośnie do wysokości 2 m. Krzak nie jest wymagający wobec gleby, poza tym, są rodzaje karłowate. Wszystkie sosny potrzebują wiele światła.

Sosny górskie. Zdj. V. Misevičius

Jedna z najbardziej perspektywicznych roślin przy tworzeniu sadu - żywotnik zachodni (Thuja occidentalis). Żywotniki różnej formy różnią się wielkością, kolorem igieł i formą korony. Drzewka sadzi się grupkami, pojedynczo, wykorzystuje się do żywopłotów. Żywotniki sadzi się w odstępach 0,5-0,7 m jeden od drugiej. To niewymagające i wytrzymałe, szybko rosnące rośliny, formuje się z nich wspaniałe żywopłoty (pasują następujące rodzaje żywotników: „Brabant" (jasno zielone), „Columna" (ciemno zielone), „Smaragd" (szmaragdowa zieleń). Wysokość każdej z nich sięga 2,5-3 m.

• Żywotnik koreański (Thuja koraiensis)
• Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata)
• Żywotnik japoński (Thuja standishii)
• Thuja sutchuenensis

Rodzaje żywotników owalnych - „Danica" (wysokość - 0,5 m) i „Globosa" (1 m), są stożkowe rodzaje żywotników. Gama kolorystyczna również jest bardzo różnorodna - nie tylko zielone, lecz również złote, nawet wielobarwne.

Cisy, żywotniki lubią wilgotną glebę, jednak żywotnikom szkodzą utrzymujące się wody roztopowe.

Żywotniki. Zdj. V. Misevičius

Świerk. Ich zielony cały rok wygląd zmienia się na skutek rośnięcia porostów - wiosną. Świerki przyzdabiają się wyrazistym jasno-zielonym kolorem i mocno kontrastują z dominującym ciemno-zielonym tłem. Świerki tworzą dobry stały cień, ochronę przed szarugą, poza tym, charakteryzują się przyjemnym aromatem. Dorosłe drzewa pomagają chronić ogród przed wiatrem i kurzem. Świerki nie są wymagające, jednak nie lubią suchej, bardzo gęstej gleby. Korona stożkowata, ostro zakończona. Na Litwie samo-żywotny jeden rodzaj - świerk pospolity (Picea abies), hoduje się 12 rodzajów.

Świerki. Zdj. V. Misevičius

Świerk pospolity (Picea abies). To bardzo tolerancyjne drzewa, nie potrzebują wiele światła, łatwe w pielęgnacji (tj. nadają się do formowania, ograniczania wysokości - na przykład, na żywopłoty). Można wykopać je w lesie, lepiej ze skraju, gdzie rośliny są bardziej bujne.

Świerk „gniazdowy". Gdy podrośnie, w środku cylindra powstaje gniazdo - wgłębienie. Zdj. V. Misevičius

Wysokie, rosnące pojedynczo sosny i świerki wyglądają dostojnie i przyciągają wzrok z daleka. Grupy świerków pospolitych bądź kanadyjskich (ciemno zielonych, błękitnych i srebrnych) doskonale wyglądają na placach przed budynkami, w parkach, na skraju zielonych masywów.

(Abies pinsapo'Aurea')

Choina kanadyjska (Tsuga canadensis) - drzewo, rośnie do wysokości 15 m. Korona szeroka, w formie piramidy, gałęzie - giętkie, smukłe, chwiejne, krótkie igły. Lubią wilgoć, lekko zacienione miejsca, mogą jednak rosnąć i w absolutnym cieniu. Igły brązowieją na słońcu.

Modrzew europejski (Larix decidua) - rośnie do wysokości 15 m. Doskonale znosi pielęgnację i formowanie, nadaje się na żywopłoty. Modrzew - zupełnie niewymagający w stosunku do gleby, może rosnąć nawet na zalanych glebach. Potrzebne odpowiednie oświetlenie słoneczne.

Modrzew. Zdj. V. Misevičius

Występują szczepione chwiejne rodzaje modrzewia. Idealnie nadają się do ogrodów i podwórek.

Cis (Taxus) - powoli rosnące drzewo lub krzak, jedna z najmniej wymagających roślin. Dobrze znosi cień, doskonale się w nim rozwija, nie boi się również oświetlonych miejsc, lubi wilgotne powietrze. Dobrze rośnie w glebach alkalicznych. Do jego sadzenia nie nadają się gleby, w których w zimnym okresie utrzymuje się nadmiar wilgoci. Z cisów hoduje się ścinane i rosnące wolno żywopłoty i oryginalne żywe pomniki. Sadza się grupami bądź pojedynczo na trawnikach, tarasach. Dobrze znoszą przesadzanie. Odpowiedni sąsiedzi dla cisa - jałowiec sabiński, pigwa japońska, żywotnik zachodni, irga pozioma. Igły jałowca są miękkie, płaskie, ciemno zielone kolory, bezzapachowe.

Cis kolumnowy. Zdj. V. Misevičius

Najbardziej rozpowszechniony - cis pospolity, nazywany też europejskim (Taxus baccata). Wyrasta do wysokości 10-20 m, średnica pnia - do 1,5 m. Korona gęsta, ciemna. W słońcu igły błyszczą się, ciemno zielone, w cieniu - matowe. Cis pospolity może mieć różne formy: stożkową, karłowatą, leżącą, kompaktową.

Cis pospolity. Zdj. V. Misevičius

Cis (Taxus baccata 'Golden Irish')

Cis (Taxus cuspidata'Nana Aureseens')

Cyprysy (Cupressus) - całorocznie zielone drzewa, rzadziej krzaki, iglaste z rodziny cyprysów (Cupressaceae) żyją nawet do 2000 lat.

Cyprysy nie są odporne na mróz, dlatego na Litwie nie zimują na dworze i są hodowane jako rośliny pokojowe.

Są różne rodzaje cyprysów:

Cyprys wiecznie zielony (Cupresus sempervirens L.) rośnie w przyrodzie, osiąga wysokość 25-30 m, średnica korony 2-3 m. Łuskowate igły mają kolor ciemno lub jasno-zielony, czasami z niebieskim odcieniem. Szyszki owalne, masywne, do średnicy 3 cm, szare lub szaro-brązowe, błyszczące.

Korona Cyprysa piramidalnego (C. sempervirens var. pyramidalis) ma formę piramidy, gałęzie przylegają do łodygi. Rośliny różnych gatunków różnią się formą korony i kolorem igieł:

• 'Glauca' - korona wąsko kolumnowa, igły niebieskie;
• 'Gracilis' - korona gęsta, kompaktowa, kolumnowa;
• 'Stricta' - wąska korona, igły ciemno zielone;
• 'Swaine's Gold' - złote igły.

Cyprys kalifornijski (Cupressus macrocarpa Hartw. ex Gordon) wyrasta do wysokości 20-25 m. Korona w formie kolumny, płaski wierzchołek. Kora czerwono-brązowa bądź szara, gruba, bruzdowana. Igły wyraziście zielone, mięsiste, ostre, przyjemnie pachnące cytryną.

• Porosty cyprysów kalifornijskich 'Crippsii' są krótkie, mocne, mają srebrny odcień, igły szydłowate.
• 'Donar Gold' - korona stożkowa, jasno żółte igły.
• 'Fastigiata' - ma formę kolumny, z przywierającymi gałęziami.
• 'Globe' - niski, kompaktowy.
• 'Goldcrest' - gęsta korona, kompaktowa, kolumnowa, igły pięknie żółte, często sprzedawane w naszych sklepach.
• 'Golden Pillar' - gałęzie wznoszące się, zewnętrzna strona igieł złota, dolna - zielona.
• 'Lutea' - młode igły żółte.
• 'Minima' - niski, kompaktowy, wolno rośnie.
• 'Pendula' - gałęzie obwisłe, igły łuskowate.
• 'Prostrate Gold' - szeroka korona, płaski wierzchołek, igły jasno-złote.
• 'Pygmaea' - niski, wyraziście zielony.
• 'Variegata' ('Lebretonii') - gałązki z białymi plamkami.

Cyprys arizoński (Cupressus arizonica Greene) wyrasta do wysokości 25 m, korona szeroka, w formie jajka, gęsta.

• 'Aurea' - latem złote kolory.
• 'Compacta' - niskie, żółto-zielone igły.
• 'Conica' - korona szeroka, jajowato-stożkowa.
• 'Crowboroough' - igły niebieskie.
• 'Fastigiata' - korona ma formę wąskiej kolumny, igły niebiesko-zielone.
• 'Glauca' - korona gęsta, w formie wąskiego stożka, młode porosty niebieskie.
• 'Hodgins' - igły srebrno-zielone, przyjemnie pachną żywicą.
• 'Sulphurea' - wolno rośnie, igły żółto-zielone.
• 'Variegata' - rośnie wolno, gałązki biało plamiste.

Cyprys meksykański (Cupressus lusitanica Mill.) podobny do arizońskiego. Masywne drzewa wyrastają do wysokości 30 m, gęsta, szeroko stożkowa korona. Już młode drzewko formuje szeroką koronę. Igły ciemno-niebiesko-zielone, kłujące. Potrzebują więcej wilgoci niż cyprysy wiecznie zielone.

• 'Caerulea' - korona szeroka, rzadka, igły niebiesko-zielone.
• 'Flagellifera' - porosty opadnięte, nierozgałęzione.
• 'Glauca' - wyraziście niebieski odcień.
• 'Glauca Pendula' - porosty do 20 cm, nierozgałęzione, chwiejne, o szaro-niebieskim odcieniu.
• 'Pendula' - chwiejne, ciemno zielone.
• 'Variegata' - gałązki z żółtym rysunkiem.

Cyprysy. Zdj. Asa.lt

Latem cyprysy najlepiej trzymać na zewnątrz (na balkonie, tarasie, w ogrodzie), chronić przed bezpośrednimi promieniami słonecznymi i wiatrem. Tolerują niewielkie przymrozki.

Cyprysy nie są wymagające, nie lubią jednak suchego powietrza, przeciągów i wysokich temperatur zimą. Temperatura musi być średnia (jesienią i zimą 5-15°C). Znoszą i wyższą temperaturę, jednak wtedy trzeba dobrze oświetlić i podlewać. Cyprysy nie boją się krótkotrwałych susz, ani przelania. Gleba zawsze musi być wilgotna. Od wiosny do lata cyprysy trzeba obficie podlewać, jednak nie wolno przesadzić - nadmiar wilgoci szkodzi, jednak wyschnięcie gleby również jest szkodliwe.

Lubią światło (jeśli jego brakuje, roślina wątleje i traci formę), nie lubią bezpośrednich promieni słonecznych, zwłaszcza latem), wtedy żółcieją i wypadają igły. Jesienią i zimą cyprysy trzeba przechowywać w jasnym, chłodnym i wilgotnym (nie mniej niż 50 proc.) pomieszczeniu. Zimą podlewamy z umiarem, jeśli w pomieszczeniu jest ciepło, czasami pryskamy wodą. Można wodą z wodociągu.

Od marca do września co 2 tygodnie nawozimy nawozem mineralnym bądź organicznym. Zimą, jeśli cyprysy są trzymane w cieple, nawozi się raz w miesiącu.

Przesadza się co 2-3 lata, w marcu do mieszanki ziemi darniowej, liściastej i torfowej (1:1:1). Ważne, by nie sadzić za głęboko, ponieważ po zasypaniu szyjki korzenia roślina może wyschnąć. Jeśli roślina jest bardzo duża i ciężko ją przesadzić, można zmienić tylko górną warstwę ziemi. Konieczny dobry drenaż.

Cyprysy rozmnaża się z wierzchołków roślin i nasion. Rośliny ciężko zapuszczają korzenie, dlatego najlepiej siać. Nasiona lepiej przystosowują się do warunków otoczenia i zimą dobrze rosną nawet w ciepłych pokojach.

Roślinę tę można ciąć, formować drzewko o wysokim pniu, bonsai czy powycinać koronę. Latem zwłaszcza pasuje na zasadzenie na tarasie, balkonie.

Inaczej niż większość iglastych, dobrze czują się w domu i rosną bez specjalnych starań. Rosną bardzo szybko i szybko nie mieszczą się nie tylko w wazonie, lecz również w pokoju.

Cyprysik groszkowy (Chamaecyparis pisifera) lubi miejsca bezwietrzne i zabezpieczone przed przymrozkami. Wolno rosnące krzaki mają piękne igły, które mogą być nie tylko zielone, lecz również niebieskie czy żółte. Cyprysik lubi glebę wapienną.

Cyprysik. Zdj. V. Misevičius

Za umożliwienie fotografowania dziękujemy szkółce Visoriai, AB VILNIAUS ZUNDA