Nie zważając na różnorodność kształtów nowoczesnych budynków, większość z nich składa się z takich samych podstawowych elementów konstrukcyjnych i każdy z kolei pełni odpowiednią funkcję. W zależności od funkcji, elementy konstrukcyjne domu można podzielić na trzy grupy:

1. Trzymające - przejmują one całe obciążenie budynku, w tym też oddziaływanie atmosferyczne i wagę ludzi w nim się znajdujących.

2. Przegrody - dzielą dom na oddzielne pokoje i przestrzenie oraz wykonują funkcje izolacji cieplnej i dźwiękowej, a także chronią przed działaniem otoczenia.

3. Kombinowane - wykonują funkcje trzymające i odgradzające i charakteryzują się wszystkimi wyżej wymienionymi właściwościami.

Każdy budynek posiada część podziemną, która się znajduje poniżej poziomu gruntu, oraz nadziemną. Pod ziemią buduje się fundamenty i piwnice.

Część nadziemna - jest to sam dom. Część podziemną od nadziemnej oddzielają chodnik lub cienki pas dokoła budynku, pokryty betonem lub zaasfaltowany. Chcąc odprowadzić wodę od domu, pas ten robi się trochę pochylony.

Do podstawowych części budynku możemy zaliczyć fundamenty, ściany, przegrody, oddzielne podpory, dach, stropy, schody, okna, drzwi.

Fundamenty

Nazwę fundamentów nosi konstrukcja podziemna, której podstawową funkcją jest przejęcie na siebie wszystkich obciążeń i przekazanie ich dla podłoża budynku.

W zależności od konstrukcji fundamenty dzielimy na punktowe, słupowe i podłużne. Ostatnio dla budowy domów kilkupiętrowych zaczęto coraz częściej stosować fundamenty palowe. Są one bardzo efektywne, w wypadku, gdy na słaby grunt przypada wielkie obciążenie albo wody gruntowe znajdują się wysoko.

Ściany

Ściany oddzielają pomieszczenia od przestrzeni zewnętrznej albo od innych pomieszczeń i w ten sposób wykonują funkcje odgradzające. Prócz tego, niektóre ściany mogą trzymać nie tylko swoją, lecz także wagę dachu, przegród i innych elementów konstrukcyjnych.

Ściany, które prócz swojej, trzymają również wagę innych konstrukcji i przekazują ją fundamentom, noszą nazwę trzymających. Ściany zaś, które opierają się o fundamenty i przekazują im swoją wagę, nie przejmują jednak wagi innych elementów budynku (np. stropu) noszą nazwę ścian trzymających tylko siebie.

Ściany nie trzymające ogradzają dom od strony zewnętrznej i trzymają swą wagę tylko w granicach jednej kondygnacji, opierając się o inne elementy trzymające budynku.

Stopy

Stropy - są to poziome konstrukcje, które dzielą budynek na kondygnacje. Stropy rozgradzają kondygnacje i istniejące na nich pomieszczenia z góry i dołu (funkcja odgradzająca) i zarazem trzymają wagę swoją, ludzi, urządzeń i innych przedmiotów, znajdujących się w budynku (funkcja trzymająca). Prócz tego, stropy odgrywają bardzo ważną rolę pod względem sztywności budynku, od nich zależy, czy kształt domu zostanie niezmienny przy oddziaływaniu różnorodnych obciążeń.

Według rozmieszczenia stropy dzielimy na międzykondygnacyjne, poddaszowe, cokołowe i dolne.

Stropy, które oddzielają sąsiednie kondygnacje i wykonują funkcję trzymającą, noszą nazwę stropów międzykondygnacyjnych. Na ich górnej części układa się podłogę, dolna natomiast jest sufitem dla niżej znajdującego się pomieszczenia.

Górną kondygnację od poddasza oddzielają stropy poddaszowe. Do nich zazwyczaj mocuje się detale sufitu.

Stropy cokołowe oddzielają piwnicę od strefy mieszkalnej, stropy zaś, które oddzielają dolną kondygnację od gruntu noszą nazwę dolnych.

Czasami można spotkać stropy mansardowe. Występują one w domach dwupiętrowych i mansardowych i mogą również wykonywać funkcję stropów poddaszowych.

Należy zauważyć, że obciążenie stropów międzykondygnacyjnych i cokołowych jest dwukrotnie większe niż poddaszowych.

Nazwę oddzielnych podpór noszą stojaki (słupy lub kolumny), które trzymają stropy, dach, a czasami nawet ściany i przekazują ich obciążenie fundamentom.

Stropy mogą się opierać bezpośrednio o kolumny albo specjalne belki, rozmieszczone między kolumnami. Te belki i kolumny stanowią tak zwany wewnętrzny szkielet budynku.

Wybór stropów zależy od konstrukcji i przeznaczenia budynku, a także od poziomu obciążenia. Przy obliczeniu obciążenia należy uwzględnić wagę mebli, ludzi, hydrauliki i innych urządzeń. Stałą częścią składową obciążenia jest waga samego stropu.

W międzykondygnacyjnych stropach w domach dwupiętrowych lub mansardowych, koniecznie należy montować instalacje hydrauliczne. Dla układania rurociągu używa się metalowych lub winylowych tulei, których wewnętrzna średnica musi być większa od rury.

Według sposobu użycia stropy dzielimy na belkowe i płytowe. Łatwe montowanie i dobre właściwości termoizolacyjne sprawiają, że stropów belkowych używa się najczęściej do budowy domów indywidualnych. Podstawą takich stropów są opierające się o ściany trzymające belki, które produkuje się z drewna liściastego i iglastego lub też ze stali. Cięcie poprzeczne belek zależy od szerokości otworu i odległości między nimi.

Do budowy budynków murowanych, betonowych lub z betonu żużlowego używa się stropów żelbetowych. Charakteryzują się one wytrzymałością, długowiecznością i odpornością na ogień, jednak mają zbyt wielki ciężar właściwy, dlatego najlepiej jest stosować je jako cokołowe.

Stropy żelbetowe dzielą się na monolityczne i żebrowe.

Monolityczne żelbetowe stropy montuje się w wypadku wielkich, dynamicznych obciążeń, np. w budynkach użytku publicznego i przemysłowych. Konstrukcji monolitycznych potrzebuje się również wtedy, gdy właśnie stropy zapewniają przestrzenną sztywność budynku albo budynek posiada skomplikowany kształt i nie można do niego zastosować typowych konstrukcji szkieletowych.

W domach mieszkalnych używa się zazwyczaj konstrukcji żebrowych - unifikowanych żelbetowych płyt.

Przegrody

Przegrody - są to lekkie ściany, które w granicach jednej kondygnacji dzielą wewnętrzną przestrzeń na izolowane pomieszczenia. Przegrody każdej kondygnacji opierają się o stropy i nie trzymają żadnych obciążeń za wyjątkiem własnej wagi. Można w nich montować instalacje elektryczne, urządzenia grzejne, a nawet rurociągi kanalizacyjne i wodne. Przegrody produkuje się z gipsu, płyt prasowanych, cegieł, pustaków, itd. Można do tego stosować również drewno.

Okna, drzwi, schody

Schody wykonują funkcję komunikacyjną między kondygnacjami. W celach bezpieczeństwa przeciwpożarowego schody najczęściej robi się w specjalnych pomieszczeniach rozgraniczonych ścianami, które noszą nazwę klatek schodowych.

Okna zapewniają pomieszczenia wewnętrzne w naturalne światło i wentylację. Drzwi są potrzebne dla komunikowania się z sąsiednimi pomieszczeniami albo pomieszczeń wewnętrznych ze środowiskiem zewnętrznym.

Dach

Dach - jest to konstrukcja, która znajduje się na górze budynku i chroni go przed opadami. Pod względem konstrukcji dach składa się z kilku elementów, które powinny funkcjonować kompleksowo. Są to: konstrukcja trzymająca, izolacja parowa, izolacja cieplna, miejsce dla wietrzenia (w wypadku potrzeby), dolna konstrukcja pokrycia dachowego, pokrycie dachowe.

Konstrukcjami trzymającymi stromych dachów domów mieszkalnych najczęściej są krokwie i systemy krokwiowe, które opierają się o ściany. Jeżeli ściana jest murowana, krawędzie krokwi muszą się opierać o trwałe belki, które równomiernie rozdzielają obciążenie po szerokości muru. Belki są rozmieszczone wzdłuż długości całego budynku.

Według schematu konstrukcyjnego systemy krokwiowe można podzielić na trzy rodzaje:

1) Podporowe systemy krokwiowe. Składają się one z równolegle ułożonych krokwi, które dolnymi krawędziami są wparte w belki znajdujące się na zewnętrznych i wewnętrznych podłużnych ścianach. Ścianom przekazuje się nie tylko pionowe, lecz także poziome obciążenie, które powstaje z wyniku rozszerzania się krokiew, dlatego podporowe systemy krokwiowe najlepiej jest montować w budynkach z masywnymi ścianami, które mogą wytrzymać obciążenie powodowane rozszerzaniem.

2) Wiszące systemy krokwiowe. Stosuje się je w wypadku, gdy budynek nie posiada wewnętrznych podpór. Systemy te nie przekazują ścianom obciążeń pionowych, dlatego nadają się do budynków z lekkimi ścianami, np. do budynków o konstrukcji szkieletowej.

3) Systemy kombinowane.

Istnieje jeszcze kilka elementów konstrukcyjnych (balkony, itp.), których nie można zaliczyć do żadnej z powyższych kategorii.

Konstrukcyjne modele budynków

Konstrukcyjny model budynku zależy od przestrzennego rozmieszczenia ścian, kolumn, stropów i elementów trzymających, które tworzą jego szkielet. Rozróżnia się następujące konstrukcyjne modele budynków:

1. Model ze ścianami trzymającymi (nie szkieletowymi), w którym większość elementów konstrukcyjnych rozdziela między sobą funkcje trzymające i odgradzające.

2. Model szkieletowy, w którym konstrukcje są wyraźnie podzielone według tego, jakie funkcje wykonują - trzymające lub odgradzające. W takim wypadku system przestrzenny (szkielet), składający się z kolumn, belek, rygli i innych elementów wraz ze stropami przejmuje całe działające na budynek obciążenie. Od środowiska zewnętrznego budynek chronią ściany zewnętrzne.

3. Model z niepełnym szkieletem, w którym razem ze szkieletem wewnętrznym trzymające są także ściany zewnętrzne.

Dla konstrukcyjnego modelu budynku charakterystyczne są również pewne materiały i elementy budowlane (np. masywne bloki żelbetowe, płyty, itd.).

Każdy z wymienionych wariantów może posiadać kilka schematów konstrukcyjnych, które różnią się od siebie według rozmieszczenia i wzajemnego oddziaływania elementów trzymających.

Nie szkieletowym budynkom charakterystyczne są następujące schematy konstrukcyjne:

1) z podłużnymi ścianami trzymającymi, o które opierają się stropy.

2) z poprzecznymi ścianami trzymającymi, gdy ściany podłużne, na które nie działają obciążenia stropów, utrzymują tylko własną wagę.

3) kombinowane, gdy stropy opierają się o poprzeczne i podłużne ściany.

Konstrukcyjne schematy budynków z niepełnym szkieletem są następujące:

1) z podłużnym rozmieszczeniem rygla;

2) z poprzecznym rozmieszczeniem rygla;

3) bez rygla;

W tych schematach wewnętrzne ściany trzymające zamienia się na kolumny i znajdujące się miedzy nimi przegrody, co zmniejsza ilość wykorzystywanych materiałów ściennych. Obciążenie, które powoduje rygiel i przegrody, oddziałuje również na ściany zewnętrze.