Prawie wszystko, co nas otacza jest malowane - budynki, samochody itp. A malujemy je po to, aby nadać pożądany wygląd, żeby długo nam służyły i pięknie wyglądały. Ładnie i odpowiednim kolorem pomalowane rzeczy zawsze cieszą nasze oko.

Krótko o farbach

Czym są farby i z czego się składają? Farby - to skomplikowana mieszanka chemiczna. Jej najważniejszym składnikiem jest substancja, wiążąca w jedną całość wszystkie komponenty i formująca błonę. Jednak farby to nie tylko substancja wiążąca, to również pigment nadający kolor, to wypełniacze polepszające wiązanie i nadające gęstość błonce, to także dodatki regulujące połysk i grząskość. To materiały chroniące od starzenia się i płowienia (filtry UV), plastyfikatory zwiększające elastyczność powłoki itd. To wszystko znajduje się w farbach wysokiej jakości (w tanich tego nie ma) i warunkuje łatwość użycia farb, dobrą jakość i długowieczność powłoki. Jak widzimy, farby - to zbilansowany i subtelny system, który należy odpowiednio stosować. Tylko w tym przypadku pełnią ochronną i dekoracyjną funkcję.

Obecnie wszyscy producenci oferują dwa rodzaje farb: emalie alkidowe i rozcieńczane wodą farby akrylowe.

W pierwszym przypadku, materiałem wiążącym jest mieszanka naturalnych olejów roślinnych ze smołą, wyprodukowaną z glicerolu i anhydrytu, i rozpuszczoną w organicznych rozcieńczalnikach. Taka substancja wiążąca zapewnia dobre nawilżenie pigmentu i dobrze miesza się z innymi komponentami. Powierzchnia jest elastyczna i odporna na działanie warunków atmosferycznych. Jednak taki materiał wiążący długo schnie, a powłoka jest niedostatecznie odporność na substancje chemiczne.

W drugim przypadku, substancje używane do wiązania farb akrylowych są produkowane z pochodnych ropy naftowej. Powierzchnia farb akrylowych jest mocna, długo pozostaje elastyczna, do jej rozcieńczania niepotrzebne są organiczne rozcieńczalniki (rozcieńcza się wodą) i nie zanieczyszcza powietrza szkodliwymi materiałami.

Już dobre dziesięciolecie trwają debaty, które z tych farb są lepsze, lecz nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi. Jedne i drugie mają plusy i minusy. Rozcieńczane wodą farby akrylowe (emulsje), są wygodne podczas malowania, gdyż praktycznie nie mają zapachu, dobrze schną, nie płowieją, długo pozostają elastyczne. Najczęściej są oznaczone „niebieskim ludzikiem", co oznacza, że są to farby ekologiczne. Jednak jest to kwestia sporna, ponieważ narzędzia po pracy trzeba myć wodą, a ta woda spływa do rzek i jezior. Ludzie podejrzliwie patrzą na farby rozcieńczane wodą, myśląc, że podczas deszczu się zmyją, jednak nie mają racji. Chemicy skomponowali je tak, że farby rozcieńcza się wodą podczas ich produkcji i malowania. Po wyschnięciu stają się one nierozpuszczalne w wodzie. Dlatego zaschnięte po malowaniu farbami akrylowymi narzędzia można umyć tylko organicznym rozpuszczalnikiem, wodą - już nie. Malując farbami akrylowymi i robiąc przerwy, radzi się nie myć narzędzi(pędzla, wałka), a owinąć je woreczkiem foliowym, żeby do nich nie przedostało się powietrze, umyć natomiast tylko po całkowitym zakończeniu pracy(żeby bez potrzeby nie używać i nie zanieczyszczać, jak już wspomniano, wody).

Emalie dalej przodują wśród farb. Przede wszystkim dlatego, że surowce potrzebne do ich produkcji można pozyskiwać co roku z roślin oleistych. Z drugiej zaś strony, ich właściwości są naprawdę dobre i cały czas ulepszane poprzez tworzenie nowych rodzajów.
Do kategorii tak zwanych farb „bytowych" zaliczamy farby w skład których nie wchodzą (lub są w minimalnych ilościach) materiały szkodliwe. Nasi specjaliści od higieny śledzą nowości z dziedziny ekologii i BHP, które tworzą kraje Unii Europejskiej i inne kraje Europy Zachodniej oraz USA i nie dają pozwolenia na sprzedaż farb dla masowego odbiorcy, które są przeznaczone dla zawodowców i mogą być używane tylko w specjalnych pomieszczeniach produkcyjnych z odpowiednią wentylacją i przestrzegając specjalnych zasad BHP.

Trochę o malowaniu

Najważniejsze jest to, że farby należy używać tylko według przeznaczenia i zaleceń producenta. Jeżeli są to farby uniwersalne, nie powinny one posiadać specyficznych właściwości, takich jak farby specjalne, np. po wymalowaniu kaloryferów do tego nie przeznaczonymi farbami, pożółkną one od ciepła, zaczną wydzielać lotne substancje, które mogą mieć ujemny wpływ na wasze zdrowie itp. Albo, przypuśćmy, pomalujecie okna jakąkolwiek białą farbą. Należy pamiętać, że okna to wyjątkowa część budynku, składająca się z różnych materiałów: szkła, drewna, metalu; narażona na wahania temperatury i różne działania atmosferyczne. Dlatego okna należy malować specjalnymi, przeznaczonymi dla nich farbami, które długo pozostają elastyczne i „oddychają".

Popularne są opinie: po co malować drogimi farbami, skoro za tą samą cenę można kilkakrotnie pomalować tanimi farbami? Jest to bardzo nieprofesjonalny pogląd. Cena odzwierciedla jakość i malując tanimi farbami trzeba policzyć włożoną w to pracę i pieniądze, gdyż nieuchronnie przed przemalowaniem trzeba będzie zeskrobać starą farbę, oczyścić malowaną powierzchnię i kupić nowe farby. Oczywiście, jeżeli trzeba pomalować ściany budynku tymczasowego(krótko używanego), tanie farby jak najbardziej pasują.

Często można usłyszeć: „...o, jaka niedobra jest ta farba. Pomalowałem, nie minęło pół roku, a farba już zaczęła się łuszczyć." Zaczynamy wypytywać, w jaki sposób jej używano: jak przygotowano powierzchnię do malowania, jakie były warunki atmosferyczne podczas malowania? Okazuje się, że nie przestrzegano elementarnych zasad: malowano po albo przed deszczem, w pełnym słońcu, nieczystą i nieprzygotowaną powierzchnię. Czasami tacy ludzie mówią: maluje już tyle lat i wszystko umiem. Jest to efekt złych nawyków. Trzeba uważnie śledzić instrukcje producenta i robić wszystko według wskazówek, wtedy będziemy się cieszyć dobrym wynikiem. Jeżeli jest napisane, że drugą warstwę należy nanosić po ośmiu lub szesnastu godzinach, to „bądźmy uprzejmi" i tak zróbmy. Nie wystarczy pomacać i malować, kiedy nam się podoba, przecież emalia schnie pod działaniem tlenu i jeśli warstwa farby jest gruba, na powierzchni tworzy się błonka, która utrudnia przedostanie się tlenu do głębszych warstw i farba schnie wolniej, a powierzchnia dłużej pozostaje miękka i schnąc przez dłuższy czas, marszczy się i traci dobry wygląd. Albo znowu: zagruntowałeś powierzchnię, a więc koniecznie pomaluj ją farbami przeznaczonymi dla wierzchniej warstwy, gdyż grunt nie jest przeznaczony do ochrony powierzchni przed działaniem warunków atmosferycznych. Grunt zapewnia dobrą przyczepność farby. Ma również inne funkcje, np. grunt do czarnych metali posiada antykorozyjne pigmenty. Trzeba zwrócić szczególną uwagę na grunt i używać tylko takiego, jaki zalecają specjaliści, np. grunt przeznaczony do żelaza nie pasuje do aluminiowej i ocynkowanej powierzchni.

Ze swego doświadczenia mogę powiedzieć (a pracuję w branży ponad 20 lat), że najczęściej jest wina nie farb, lecz klientów, którzy nie przestrzegają porad producentów.
Mówiąc o wystroju wnętrz, należy podkreślić, że tylko harmonijne zestawienie wszystkich znajdujących się w nim elementów i części, gwarantuje nam sukces. Jeżeli pęknięty metalowy wazon z kwiatem, stojący na połamanym krześle, stwarzający specyficzną atmosferę, możemy uznać za twórczą fantazję dekoratora wnętrz, to niefachowo pomalowana ściana jest wadą stwarzającą „nienajlepszy" nastrój... Fachowo pomalowana ściana zawsze przyciąga oko - chce się jej dotknąć, poczuć fakturę powierzchni... Przypomnijmy sobie, ile razy wasi przyjaciele, po zakończonym remoncie, chwalili się swoimi idealnie równymi ścianami, przy okazji wspominając, że aż 10(!) razy trzeba było je równać i szlifować. Oto tymi rękoma... Nietrudno sobie wyobrazić, ile wydatków i trudu to kosztowało. Jeszcze jedna stereotypowa sytuacja, szczególnie rozpowszechniona wśród mieszkańców bloków, to koszmarnie krzywe ściany i sufity, z którymi nic nie da się zrobić. W takich przypadkach sytuację należy ratować grubą warstwą tynku, płytam g-k, itp.

Malowane ściany są przykładem jakościowego remontu. Nierzadko większą część kosztów stanowi nie zakup farb, a prace przygotowawcze. Z drugiej zaś strony, użycie nieodpowiednich i tanich farb niweczy cały wysiłek włożony w prace przygotowawcze. Niestety, to dosyć częsta sytuacja, gdy dążąc do zmniejszenia kosztów malowania ściany, które znacznie wzrosły po przeprowadzeniu prac przygotowawczych, wybieramy nieodpowiedni grunt, albo jeszcze gorzej - farby. Łatwość, z jaką w prawie każdym sklepie możemy kupić puszkę farby i pędzel, a po przyniesieniu tego do domu, możemy zacząć od razu malować, wprowadza ludzi w błąd. Koniecznie należy przeczytać wszystkie uwagi producenta, zapytać sprzedawcę, jak z nimi pracować, jak osiągnąć odpowiedni rezultat. Nierzadko w tej sytuacji się okazuje, że sprzedawca nie wie nic oprócz tego, że farby "X" - są najlepsze, a na instrukcji znajdującej się na puszce nic istotnego nie da się wyczytać.

Obecnie coraz częściej wnętrza się maluje, a nie tapetuje. W dużej części przemawiają za tym względy higieniczne. Przecież ściana - to „żywa", oddychająca powierzchnia, w którą przez dłuższy okres czasu wsiąka kurz i różne zapachy. Tapety pochłaniają więcej kurzu i zapachów niż równe, pomalowanej ściany. Pomieszczenia, które wymagają szczególnych warunków higienicznych, są malowane półmatowymi lub nie błyszczącymi farbami, ponieważ są one odporne na mechaniczne uszkodzenia, a także na mycie środkami dezynfekującymi.

Dlatego malujmy dobrymi, jakościowymi farbami i według zaleceń producentów!

 ^{Inżynier chemik - technolog  Jonas Vosylius}

Wiecej o tym w temacie farby