Z pewnością choć raz w życiu, rozmontowując składaną konstrukcję, spotkaliście się z takim problemem - trzeba wykręcić uszkodzony wkręt do drewna z prostym bądź krzyżykowym nacięciem główki.

Elementy mocujące - wkręty do drewna - dzięki gwintowanemu trzonowi można wkręcić do drewna, rozdłubując nim drewno, nie naruszając jednolitości wewnętrznych warstw drewna, nie zmniejszając jego twardości i unikając przesunięcia wewnętrznych warstw drewna (co następuje w przypadku mocowania za pomocą gwoździ). Trzon wkrętu do drewna stopniowo się zwęża w kierunku końca i kończy się ostrzem, łatwo wchodzącym w drewno. Pracując z twardym drewnem bądź przy dużej średnicy wkrętu, najpierw za pomocą wiertła o mniejszej średnicy wierci się otwór.

Tradycyjny wymóg, stawiany dla wzmocnienia wyrobów z drewna - siła montażu. Jednak z biegiem czasu, w związku z eksploatacją konstrukcji i remontami, chcąc oczyścić, przemalować, naprawić, usunąć bądź zmienić uszkodzone części - trzeba je rozebrać. Zbiór przykładów: trzeba wymienić zamek w drzwiach, wyciągnąć go, lecz uszkodzone nacięcie w główce jednego wkrętu do drewna utrudnia zadanie.

Zamiast krzyżykowego nacięcia pozostało tylko wyżłobienie. Jak wykręcić taki wkręt? Zdj. autora.

Bądź przekrzywione zawiasy drzwi, które trzeba naprawić, również przymocować wkręty do drewna, a w związku z „śmiertelnie" zaklinowanym jednym z nich, powstają problemy. Znajoma sytuacja?

Jeden naruszony wkręt do drewna może utrudnić naprawianie zawiasów. Zdj. autora
Przyczyn tego może być wiele: wybrakowany wkręt, uszkodzone od częstego wkręcania-wykręcania nacięcie, złamana sama główka.

Widoczna wada nacięcia wkrętu. Zdj. autora

Główka tego wkrętu do drewna jest złamana. Zdj. autora.

Podczas montażu składanych mocowań, wkręt do drewna czasami po prostu się łamie w miejscu wkręcenia, gdy jest wyjątkowo sztywno wkręcany chcąc zwiększyć jego siłę trzymającą. W takich mocowaniach całe obciążenie przypada na wkręty do drewna. W związku z tym, że gwint „osiada" i w ten sposób klinuje się w materiale, zatem później przy rozbieraniu wyciągnięcie wkrętu do drewna staje się poważnym wyzwaniem. Poza tym, w związku z dodatkowym wzmocnieniem, gniazda wkrętów do drewna w mocowaniach, często zalewane są klejem, hermetykami, mastykami, lakierem olejnym, alabastrem, stopionym nylonem. To znacznie utrudnia ich wykręcenie; część mocująca „zapuszcza korzenie" w drewnie. Na przykład, przy produkcji drewnianych łodzi używa się tymczasowego utrwalania klejonych desek. Deski mocuje się za pomocą wkrętów do drewna, które są usuwane po stwardnieniu kleju. Jednak klej tak usztywnia gwint wkrętu, że starania wykręcenia go stają się Syzyfową pracą. Uszkadza się również wcięcie, główka i wówczas przy usuwaniu wkrętu do drewna narusza się wzmocnione materiały. Nawet, jeśli klej nie jest używany, „czarną robotę" może wykonać korozja: rdzewiejąca metalowa część mocująca łączy się z drewnem jakby była przyklejona.

Co robić, jeśli żelastwo utknęło na stałe, jeśli nie da się wykręcić jego naruszonego wcięcia? Nie wiecie nic o specjalnej nasadce-wyciągaczu, przeznaczonym do wyciągania naruszonych wkrętów? A przecież z jego pomocą usunięcie uszkodzonego i złamanego wkrętu do drewna - łatwe do wykonania zadanie.

Zestaw wyciągaczy. Zdj. autora

Zaleta wyciągacza (inaczej nazywanego ekstraktorem, od angielskiego extract - wyciągnąć) - używając go nie narusza się połączonych wkrętem materiałów i części. Wyciągacz produkuje się ze stali hartowanej o dużej mocy z dodatkiem chromu i wanadu. Jest on przeznaczony nie tylko do wyciągnięcia uszkodzonych wkrętów do drewna, lecz również i śrub. Forma wyciągacza składa się ze stalowego pręta, którego przednia część robocza (w formie stożka bądź ściętego stożka) ma lewy gwint. Inny koniec narzędzia - z 2 bądź 4 brzegami, pomagającymi zamocować go w uchwycie wiertła elektrycznego.

Forma wyciągacza:
1. stalowy pręt,
2. gwintowany przód z lewym gwintem,
3. końcówka z krawędziami.
Zdj. autora.

Gwint jest potrzebny po to, żeby wyciągacz kręcił się w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara i można było wyciągnąć wkręt do drewna z prawym gwintem od środka. Przed tym wkręt jest wywiercany cienkim wiertłem. W ten sposób w środku wkrętu wierci się otwór, do którego później wchodzi gwintowany koniec wyciągacza, wytwarza gwint i w ten sposób mocuje się w środku wkrętu. Proces ten schematycznie ukazuje rysunek.

Schemat.
1. Wywiercenie za pomocą wiertła.
2. Wyciągnięcie za pomocą wyciągacza.
Zdj. autora.

Do wyciągnięcia uszkodzonego wkrętu będą potrzebne następujące narzędzia:

1. wiertło elektryczne (ze zmiennym biegiem, prawym i lewym), pasowałoby jednak również wiertło ręczne,
2. cienkie wiertło,
3. wyciągacz,
4. znacznik,
5. młotek,
6. zacisk.

Narzędzia:
1. wiertło elektryczne
2. cienkie wiertło,
3. zestaw wyciągaczy,
4. znacznik,
5. młotek,
6. zacisk.
Zdj. autora.

Jeśli główka wkrętu do drewna jest złamana i w drewnie pozostał tylko pręt, za pomocą znacznika należy zrobić w nim stożkowate wgłębienie, żeby wiertło później nie wyskoczyło. Uderzajcie młotkiem w znacznik niezbyt mocno, przecież średnica wkrętu do drewna i tak jest mała, nie można go jeszcze bardziej naruszyć. Końcówka znacznika musi być dokładnie w środku średnicy pręta.

Jeśli główka wkrętu do drewna nie jest złamana, za pomocą znacznika przygotujcie wgłębienie dla wiertła. Zdj. autora

Jeśli główka wkrętu znajduje się w swoim miejscu, jednak jest naruszone i uszkodzone jej wcięcie, można od razu rozpocząć wiercenie za pomocą wiertła. Wiertło musi odpowiadać średnicy wkrętu. Zalecana wielkość wiertła 1/16. Nie należy zapomnieć, że wkręty do drewna zwężają się na końcu, dlatego wystarczy wywiercić w środku wkrętu niezbyt głęboki otwór (mniej więcej do 1/3 głębokości. Upewnijcie się, że nie zboczyliście z kursu, że wywiercony wewnątrz wkrętu otwór zagłębia się według centralnej osi, że wierci wnętrze równomiernie.

Wywierćcie pręt wkrętu do drewna od wewnątrz. Zdj. autora

Wyciągnijcie wiertło, zamiast niego do uchwytu wiertarki włóżcie wyciągacz i ustawcie lewy bieg wiertła. Wielkość wyciągacza musi odpowiadać wielkości wkrętu do drewna.

Po wywierceniu ustawcie lewy bieg. Zdj. autora

Wstawcie wyciągacz do wywierconego otworu. Zdj. autora

Po wstawieniu gwintowanego końca wyciągacza do otworu we wkręcie, na początku lekko pokręćcie go w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara. Niech stworzy gwint w otworze. Upewnijcie się, że mocno tam się zamocował i zwiększcie obroty (w tym samym lewym kierunku). Po kilku chwilach ostrożnie wykręćcie wkręt do drewna.

Na początku małe obroty. W lewo. Wwiercenie się do środka. Zdj. autora

Po zwiększeniu obrotów, wykręćcie wkręt do drewna. Zdj. autora.

Wyciągacz musi kręcić się w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara. Zdj. autora

Wreszcie wykręcony. Zdj. autora

A chcąc „uwolnić" sam wyciągacz, przytrzymajcie tę część mocującą zaciskiem i pokręćcie wyciągacz w prawo. Wkręt do drewna pozostanie w zacisku, a dobre narzędzie - w wiertarce.

Chcąc „uwolnić" wyciągacz, trzeba przytrzymać wkręt do drewna zaciskiem. Zdj. autora

A teraz wyciągacz - w prawą stronę... Zdj. autora

... a wkręt pozostanie w zacisku. Zdj. autora

I nie zapomnijcie, że w taki sposób możecie wykręcić również uszkodzone wkręty i śruby.

Przygotował Piotr Šičiov