^{Mgr inż. Andrzej Boczkowski
Stowarzyszenie Elektryków Polskich
Sekcja Instalacji i Urządzeń Elektrycznych}

Tereny budowy i rozbiórki

Zagospodarowanie elektroenergetyczne terenu budowy i rozbiórki, zapewniające skuteczną ochronę przeciwporażeniową wymaga aby:

• napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwale było ograniczone do wartości 25 V prądu przemiennego lub 60 V prądu stałego,
• gniazda wtyczkowe były zabezpieczone wyłącznikami ochronnymi różnicowoprądowymi
  o znamionowym prądzie różnicowym nie większym niż 30 mA (jeden wyłącznik powinien zabezpieczać nie więcej niż 6 gniazd wtyczkowych) albo zasilane indywidualnie
  z transformatora separacyjnego lub napięciem nieprzekraczającym napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale (układ SELV),
• na terenie budowy i rozbiórki był stosowany układ sieci TN-S przy zasilaniu ze stacji transformatorowej w układzie TN-C-S (rysunek nr 18) lub w układzie TN-S (rysunek
  nr 19) oraz stosowany układ sieci TT przy zasilaniu z sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia w układzie TN-C/TT (rysunek nr 20),
• sprzęt i osprzęt instalacyjny był o stopniu ochrony co najmniej IP44, a urządzenia rozdzielcze o stopniu ochrony co najmniej IP43,
• preferowane było stosowanie na terenach budowy i rozbiórki odbiorników, narzędzi oraz urządzeń o II klasie ochronności,
• cała instalacja i urządzenia elektryczne na terenie budowy i rozbiórki były zabezpie­czone wyłącznikiem ochronnym różnicowoprądowym selektywnym o znamionowym prądzie różnicowym nie większym niż 500 mA dla zapewnienia selektywnej współpracy urządzeń zabezpieczających tak, jak to przedstawiono na rysunkach 6; 7 i 8.

Rys. 6. Schemat elektryczny rozdzielnicy dla terenu budowy i rozbiórki.
Zasilanie ze stacji transformatorowej w układzie TN-C-S

Rys. 7. Schemat elektryczny rozdzielnicy dla terenu budowy i rozbiórki.
Zasilanie ze stacji transformatorowej w układzie TN-S

Rys. 8. Schemat elektryczny rozdzielnicy dla terenu budowy i rozbiórki.
Zasilanie z sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia w układzie TN-C / TT

Mając na uwadze wyżej wymienione zasady, należy w zasilaniu i rozdziale energii elektrycznej na terenie budowy i rozbiórki wyodrębnić cztery strefy, jak to zostało podane poniżej oraz przedstawione na rysunku 9.

^{Oznaczenia: Urządzenia zasilające - stacje transformatorowe, zespoły prądotwórcze, przyłącza, rozdzielnice zasilające; S - wyłącznik ochronny różnicowoprądowy selektywny; RB - rozdzielnica budowlana; RD - rozdzielnica dźwigowa; PP - przystawka pomiarowa}

Rys. 9. Przykład zagospodarowania elektroenergetycznego terenu budowy i rozbiórki z podziałem na strefy ochronne

Strefa I

Jest to strefa zasilania terenu budowy i rozbiórki energią elektryczną o napięciu do 1 kV prądu przemiennego wraz z urządzeniami rozdzielczymi, pomiarowymi, zabezpieczającymi i ochronnymi całego terenu budowy i rozbiórki (zasilacz centralny).

Energia elektryczna do urządzeń rozdzielczych nn może być dostarczana z:

• sieci elektroenergetycznej nn napowietrznej lub kablowej,
• stacji transformatorowej, której integralną częścią są urządzenia rozdzielcze nn,
• zespołu prądotwórczego.

Strefa I powinna być wydzielona i w przypadku zasilania linią napowietrzną, zwłaszcza powyżej 1 kV, usytuowana na granicy terenu budowy i rozbiórki.

Ogrodzenie strefy I powinno ograniczać dostęp osobom nieupoważnionym, a wysokość ogrodzenia powinna wynosić co najmniej 2 m i wyróżniać się oznakowaniem odpowiednimi tablicami ostrzegawczymi.

Ochronę przed dotykiem bezpośrednim (ochronę podstawową) powinna zapewnić izolacja podstawowa i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP43.

Ochronę przed dotykiem pośrednim (ochronę przy uszkodzeniu) powinno zapewniać samoczynne wyłączenie zasilania. Dla napięcia 230/400 V samoczynne wyłączenie zasilania powinno następować w czasie krótszym niż 0,2 s, wynikającym z ograniczenia dla terenu budowy i rozbiórki napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale do wartości 25 V prądu przemiennego i 60 V prądu stałego.

Celowe jest zabezpieczenie całego terenu budowy i rozbiórki wyłącznikiem ochronnym różnicowoprądowym selektywnym o znamionowym prądzie różnicowym nie większym niż 500 mA, zainstalowa­nym w linii zasilającej urządzenia rozdzielcze nn. Wyłącznik ten zapewnia prawidłową ochronę przed dotykiem pośrednim (ochronę przy uszkodzeniu) nie tylko dla urządzeń rozdzielczych nn, ale również linii zasilających strefy II, obudów rozdzielnic strefy III i jest rezerwowym urządzeniem ochronnym dla strefy IV.

Strefa II

Strefa ta obejmuje linie zasilające napowietrzne, kablowe lub przewody oponowe. Ochronę przed dotykiem bezpośrednim (ochronę podstawową) w strefie II stanowi izolacja przewodów i kabli, a przed dotykiem pośrednim (ochronę przy uszkodzeniu) wyłącznik ochronny różnicowoprądowy  selektywny zainstalowany w strefie I.

Linie powinny być prowadzone możliwie najkrótszymi trasami, najlepiej bez skrzyżowań z drogami transportowymi.

Linie zasilające powinny być zabezpieczone przed skutkami zwarć i przeciążeń za pomocą urządzeń zabezpieczających.

Zaleca się prowadzenie linii zasilających przewodami izolowanymi, przewodami oponowymi lub kablami podwieszonymi na słupach.

Strefa III

Strefa ta obejmuje rozdzielnice budowlane, dźwigowe i przystawki pomiarowe. Ochronę przed dotykiem bezpośrednim (ochronę podstawową) powinna zapewniać izolacja podstawowa i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP43. Ochronę przed dotykiem pośrednim (ochronę przy uszkodzeniu) powinno zapewniać samoczynne wyłączenie zasilania w czasie nie przekraczającym 0,2 s dla sieci 230/400 V. Rozdzielnice powinny być zabezpieczone przed skutkami zwarć i przeciążeń.

Strefa IV

Strefa ta obejmuje odbiorniki oświetleniowe, narzędzia ręczne (ruchome), urządzenia budowlane.

Dla tej strefy do ochrony przed dotykiem pośrednim (ochrony przy uszkodzeniu) można wykorzystywać:

• transformatory separacyjne,
• napięcie nieprzekraczające napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale
  o wartości do 25 V prądu przemiennego lub 60 V prądu stałego (układ SELV),
• odbiorniki, narzędzia i urządzenia o II klasie ochronności.

Ochronę przed dotykiem bezpośrednim (ochronę podstawową) stanowi izolacja podstawowa i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP44.

Kompleksowy system ochrony przeciwporażeniowej na terenie budowy i rozbiórki podano w tablicy 3.

Tablica 3. Ochrona przeciwporażeniowa na terenie budowy i rozbiórki