O tym, że kolory w architekturze są istotne, nie trzeba przekonywać nikogo. Gdyby tak nie było, elewacje i fasady wszystkich budynków byłyby jednobarwne. Tymczasem wystarczy stanąć na rynku niemal dowolnej europejskiej stolicy czy większego miasta, by zachwycić się widokiem kamieniczek we wszystkich odcieniach tęczy. Ale jakie konkretnie znaczenie ma dla ludzi kolor elewacji? Okazuje się, że jest ich kilka - i wszystkie równie ważne.

- Kolory to porywający instrument, służący do określenia świata, w którym żyjemy, za pomocą uczuć. To instrumentarium, które pozwala nam zobaczyć rzeczywistość w nowym świetle - mówi światowej klasy badacz kolorów, profesor projektowania kolorystyki w trendach na rynku w Wyższej Szkole Nauk Stosowanych i Sztuki w Hildesheim, Axel Venn.

Estetyka na pierwszym miejscu

W jego opinii barwy mają ogromną siłę oddziaływania właściwie we wszystkich dziedzinach życia. Architektura nie jest tu wyjątkiem. Podstawowe i kojarzone instynktownie znaczenie tego, jaką barwę mają elewacje danego budynku, odnosi się do estetyki i towarzyszącym jej emocjom. Myśląc o swoim domu - czy to obecnym, czy też wymarzonym - jedną z kluczowych kwestii jest kolor, bo to wręcz podstawowa cecha jego wyglądu - obok bryły i rozmiarów. Tak samo jest z obiektami użyteczności publicznej i zabytkami. Ich barwy mogą się nam podobać lub nie, ale zawsze zwracamy na nie uwagę i wywołują w nas jakieś odczucia.

To dlatego urzędy, ratusze, a także inne budynki będące siedzibą „władz" nierzadko mają ściany zewnętrzne utrzymane w intensywnych kolorach - by zwracać uwagę i podkreślić ich majestat. Z kolei przedszkola czy szkoły podstawowe często zdobią żywe barwy w wielu odcieniach, bo pobudzają kreatywność dzieci i są dla nich przyjemne w odbiorze.

Ponadczasowa biel

Wrażenia i skojarzenia, jakie wywołują kolory są tak silne, że pojedyncze odcienie albo ich zestawienia mogą się nawet stać znakiem rozpoznawczym danego miejsca. Klasycznym tego przykładem jest zabudowa greckiej wyspy Santorini, gdzie niemal wszystkie budynki mają białe ściany i niebieskie okiennice oraz dachy w kształcie kopuł. Ich wizerunek jest tak zakodowany w powszechnej świadomości, że nawet osoby, które nigdy nie odwiedziły wyspy, kojarzą ją jako „tę od biało-niebieskich domków". Co ciekawe, w tym przypadku to, co stało się cieszącą oko estetyczną atrakcją turystyczną, w założeniu miało znaczenie praktyczne podyktowane klimatem panującym na Santorini. Jasny kolor elewacji odbija promienie słoneczne i tym samym chroni budynki przed nadmiernym nagrzewaniem się, a niebieski odstrasza owady.

Biała barwa ścian zewnętrznych, choć z odmiennych powodów, ma długą tradycję także w Polsce. Tu istotne jest znaczenie symboliczne, bo kojarzy się ona przede wszystkim z czystością i dobrobytem. Stąd też śnieżnobiałe elewacje przez wieki miały wiejskie, bielone wapnem przy generalnych porządkach, przed świętami czy ważnymi uroczystościami chaty, jak również szlacheckie dworki. Najlepszym dowodem świadczącym również o tym, że kolor elewacji ma nawet znaczenie tożsamościowe, jest cytat z narodowej epopei Polaków, „Pana Tadeusza", w której już na wstępie Mickiewicz opisuje, jak „świeciły się z daleka pobielane ściany" na wskroś tradycyjnej rezydencji Sopliców.

Dziś „śnieżne" elewacje nadal są popularne - zwłaszcza w nowoczesnych budynkach, których bryłę biel doskonale podkreśla - ale też zdecydowanie łatwiejsze w utrzymaniu, a tajemnica ich długowieczności tkwi w doborze odpowiedniego rozwiązania. - W projektach wykorzystujących jasną kolorystykę na elewacji, trwały efekt są w stanie zapewnić tynki i farby elewacyjne wyposażone w mechanizm samooczyszczania. Najbardziej zaawansowane i skuteczne rozwiązania to te wykorzystujące dodatkowo nanotechnologię i proces fotokatalizy. Światło dzienne aktywuje fotokatalizator, jakim jest dwutlenek tytanu zawarty w tynku czy farbie. Rozkłada on zgromadzone na powierzchni cząsteczki brudu, które są usuwane z powierzchni elewacji poprzez ruch powietrza. Z kolei deszcz i odparowująca wilgoć usuwają zabrudzenia i oczyszczają fasadę. Mechanizm ten szczególnie skutecznie przeciwdziała glonom, grzybom i bakteriom oraz cząsteczkom kurzu i zanieczyszczeń. Co warte podkreślenia, zawarty w fasadzie fotokatalizator nie zużywa się. W konsekwencji pozostaje ona dwa razy dłużej czysta i estetyczna, co pozwala na ograniczenie kosztów związanych z jej konserwacją i renowacją - wyjaśnia Tomasz Jarzyna, Product Manager w firmie Baumit.

Życie w pełnym kolorze

Jednak współczesne fasady to nie tylko klasyczna biel. Dzięki bogatej palecie barw, w jakiej dostępne są tynki i farby elewacyjne, projektowanie kolorystyki wnętrz nie ma praktycznie żadnych ograniczeń. Przykładowo wzornik Baumit Life to aż 888 odcieni. Elewacja może być fantazyjna lub spokojna, urozmaicona lub stonowana. Architekci i inwestorzy mają tu pełną autonomię. Dysponując tak kreatywnym środkiem wyrazu chętnie decydują się na odważne łączenie kolorów. Bardzo modne są elewacje zestawiające jasne i ciemne odcienie - taki zabieg to najlepszy sposób na ożywienie fasady. Ostatnio najpopularniejszy duet tworzą tutaj „lekka" biel i „ekskluzywna" szarość. W towarzystwie tych barw nierzadko pojawia się także „energiczna" czerwień. Warto zauważyć, że w nowoczesnych projektach to intensywne kolory coraz częściej obsadzane są w roli głównej, podkreślając charakter inwestycji.

Jeszcze niedawno stosowanie ciemnych barw na dużych powierzchniach ścian zewnętrznych budynku wiązało się z ryzykiem uszkodzenia elewacji. Nagrzewają się one bowiem znacznie szybciej i do wyższych temperatur niż kolory jasne czy pastelowe. Na szczęście, pesymistyczna wizja utraty koloru i nieestetycznego wyglądu fasady, roztaczająca się przed inwestorami i architektami decydującymi się na wybór ciemnych odcieni to już przeszłość. Pod warunkiem, że zdecydujemy się na tynk lub farbę elewacyjną „wyposażone" w specjalne Cool Pigmenty, dzięki którym nawet najbardziej wyraziste barwy długo zachowują swój pierwotny wyraz i opierają się szkodliwemu działaniu promieniowania ultrafioletowego. - Ich zadaniem jest odbijanie części energii słonecznej, odpowiedzialnej za nagrzewanie powierzchni ścian zewnętrznych. Nawet ciemne czy głębokie kolory nie blakną i nie ulegają odbarwieniu, a - co najważniejsze - cały system ociepleń jest efektywnie chroniony przed skutkami nadmiernego nagrzania elewacji promieniami słonecznymi. Cool Pigmenty sprawiają bowiem, że część energii słonecznej jest odbijana, a temperatura powierzchni ścian zewnętrznych zostaje zredukowana. Dzięki temu mieszkańcy nie muszą ograniczać fantazji i tracić wysokiego komfortu użytkowania - zaznacza ekspert z firmy Baumit.

Tęsknota za trwałością

Wszystko to składa się na niezawodność i trwałość tynków i farb elewacyjnych, co w odniesieniu do elewacji i ich kolorów jest niezwykle istotne. Nie tylko ze względów praktycznych lub finansowych - częste przemalowywanie ścian zewnętrznych jest czasochłonne i kosztowne - lecz także z powodu naszych wrodzonych ludzkich skłonności. - W przypadku długowiecznych produktów, właśnie w architekturze, oczekujemy trwałości - zarówno w zakresie funkcjonalności, jak i estetyki - podkreśla Axel Venn. Wszystko dlatego, że barwy i ich odcienie wywołują w nas silne wrażenia, istotnie wpływając na nasz nastrój. - To właśnie kolory powodują, że czujemy się jak u siebie w domu. Poczucie jedności z regionalnym światem kolorów to emocjonalno-estetyczna potrzeba człowieka. Trendy mogą być zabawne, interesujące, dziwne lub poruszać intelektualnie. Jednak odczuwamy nieodłączną tęsknotę za trwałością - podsumowuje ekspert.

^{Źródło:Baumit}