Kafle nie tylko zdobią piec czy kominek, zwiększają również współczynnik przydatności do 80 proc. Ocieplenie. uzyskiwane z każdego metra kwadratowego pieca kaflowego, zwiększa się do 0,23-0,3 kW. Te wykonane z gliny elementy wystroju doskonale skupiają ciepło, zapewniają ścianie pieca dodatkową wytrzymałość i zakrywają szpary pojawiające się w spoinach ściany, nie pozwalając na przedostanie się do pokoju osadu, poza tym, zatrzymują ciepło.
W Europie kafle są znane od VIII wieku. W Średniowieczu zdobiono nimi tylko pałace i kościoły. Największego uznania i wykorzystywania doczekały się w XVII-XVIII w. W Europie Średniowiecznej nikt nie glazurował glinianych kafli, jednak w XIV-XV w. ze Wschodu dotarła kolorowa glazura - rozpoczął się złoty wiek kafli. W naszych czasach (w ostatnim dziesięcioleciu) kominki i piece kaflowe znowu stały się dosyć popularne i modne, przeżywają swój drugi złoty wiek.

Starodawny kominek kaflowy. Zdjęcie mirkaminov.ru

Współczesny kominek kaflowy, wykończenie w starym stylu. Zdjęcie „Magia ognia" (Ukraina).

Współczesne kafle najczęściej są wytwarzane ze zwykłej gliny bądź ognioodpornej gliny z pisakiem kwarcowym. Najbardziej rozpowszechnione rodzaje kafli - glazurowe, terakotowe, porcelanowe i fajansowe.
Fasadową stronę kafli glazurowych pokrywa się specjalną emalią - majoliką, w której składzie nie ma szkodliwych materiałów chemicznych. Powierzchnia terakotowych kafli, produkowanych z czerwonej gliny, nie jest glazurowana. Powierzchnię porcelanowych i fajansowych pokrywa się kolorową glazurą. Strony fasadowe kafli wszystkich rodzajów mogą być równe bądź wyżłobione - jest to jakby dzieło sztuki, ukazujące polowania, sceny przyrody, wydarzenia mitologiczne, inne ornamenty.

Kominek, przyozdobiony glazurowanymi kaflami. Zdjęcie www.mirkaminov.ru.

Kominek z kafli glazurowych Zdj. autora

Ścianka grzejąca z nieglazurowych kafli terakotowych. Zdj. ASA.LT.

Równe kafle i wyżłobione ozdobne powierzchnie kafli. Zdj. autora

Na podstawie form geometrycznych i wielkości, przesądzającej o tym, czy dany kafel jest odpowiedni w danym miejscu pieca, kafle z jednego kompletu dzieli się na narożne, płaskie, fasadowe i cokołowe. Narożne mocuje się na rogach pieca, płaskimi (ściennymi) przyzdabia się równe powierzchnie ścianek pieców, gzymsowe formują ozdobne gzymsy kominka (najczęściej w górnych poziomych strefach wzdłuż rogów). Fasadowe przeznaczone są na wykończenie wystających miejsc pieca (ostrych kątów). Cokołowe (w formie listew przypodłogowych) przyozdabiają strefy wzdłuż podłogi i najniższych rzędów. Zależnie od formy, konstrukcji kominka czy pieca, używa się również takich form kafli, jak półka, korona, pas, brzeg oraz kafle-przykrywki, przeznaczone do zamknięcia otworów pieca (formy owalne).

1)płaski (ścienny) kafel, 2) kafel narożny, 3) kafel karniszowy. Zdj. autora.

Kaflowe elementy wykończeniowe: 1) fasadowe, 2) cokołowe, 3) narożnik, 4) korona. Zdj. autora.

Różnorodność elementów kaflowych: kolumna, pas, kafle cokołowe. Zdj. autora.

Półka. Zdj. www.mirkaminov.ru

Rozmiary standardowe współczesnych płaskich (ściennych) kafli: 220 x 220 x 50 mm i 200 x 200 x 45 cm (kwadratowe), prostokątnych kafli: 205 x 130 x 45 mm. Narożnych kafli, mających dwie strony fasadowe: 220 x 220 x 110 x 50 i 200 x 200 x 100 x 45 mm (kwadratowe); 205 x 130 x 107 x 45 mm (prostokątne).
Kafle są nie tylko ozdobne, lecz również lepsze od cegieł ze względu na właściwości sanitarne, techniczne, cieplne. Z powierzchni kafli (zwłaszcza równej i glazurowej) łatwo ściera się kurz, który, przy nagrzaniu powierzchni pieca do 60º-80º C, spala się i wydziela szkodliwe dla organizmu człowieka toksyny. Łatwo zmywa się z nich brud, a z nim mikroby i bakterie. Kafle są ekologiczne, ponieważ nagrzane razem z piecem nie wydzielają do otoczenia szkodliwych materiałów. Jak wspomniano, kafle zwiększają wydajność cieplną pieca, nagrzewając się do 90º C (czasami do 100º C), a ścianka zewnętrzna zwyczajnego pieca nagrzewa się tylko do 60º C-80º C.
Technologia układania kafli
Druga strona kafla podobna jest do pustego pudełka, mniejsza niż powierzchnia kafla. W pudełku znajdują się dwa poziome otwory, przeznaczone do mocowania kafla.

Konstrukcja kafla. Pudełko z otworami po drugiej stronie. Zdj. autora.

Elementy kaflowe są puste w środku. Zdj. autora.

Tradycyjnie kafle układa się razem z liniami pieca, synchronicznie, jednak nie po pracach murarskich pieca. Układanie kafli jest znacznie bardziej skomplikowane. Do ich murowania, połączenia między sobą i przymocowania do ścianki pieca wykorzystuje się sworznie, miękki drut, stalowe klamry i zaprawę z gliny i żwiru.
Materiały:
· Stalowe sworznie (5 mm Ø) z stalowego drutu;
· Miękki drut (1-2 mm Ø);
· Stalowe klamry (2 mm storio);
· Zaprawę glinianą; żwir;
· Mieszankę gipsową, szpachlówkę do spoin.
Narzędzia:
· poziomica;
· kątownik;
· szlifierka kątowa do cięcia;
· paca;
· szpachelka.
Przed rozpoczęciem prac, kafle układa się zgodnie z perymetrem przyszłego pieca czy kominka. Podczas takiej „próby" ustala się potrzebną ilość kafli. Nie należy zapomnieć, że kafle trzeba namoczyć w wodzie przed układaniem.
Kafle zaczynamy układać od dolnego poziomego rzędu. Najpierw nakłada się narożne kafle, za pomocą poziomicy sprawdza się ich pionowe i poziome położenie. Między narożnymi układa się płaskie (ścienne) kafle, ich brzegi muszą ściśle przylegać jeden do drugiego. Przestrzeń na około pudełek kafli, znajdujących się po drugiej stronie, dokładanie wypełniamy zaprawą glinianą, żeby nie powstały próżnie powietrza, przez które traci się dużo ciepła. Murowane linie pieca muszą przylegać do kafli. Przestrzeń między cegłami i kaflami, wypełniona zaprawę glinianą, doskonale wchłania ciepło.
Do połączenia kafli z ścianą pieca, do poziomych pudełek z drugiej strony kafli prostopadle wstawiamy stalowe sworznie. Górne końce sworzni zaginamy i owijamy cieńszym miękkim drutem. Cienkim drutem sworzeń owijamy również po środku. Wszystkie miękkie druciki zwija się w "warkocze", a ich końce wmurowuje się do świeżych spoin cegieł pieca. W celu wzmocnienia między sobą brzegów pudełek kafli, łączy się je za pomocą stalowych klamer - poziomo i pionowo. Gliniane pudełko każdego kafla zalewa się zaprawą glinianą ze żwirem bądź drobnymi odłamkami glinianych cegieł (ważne, by używać odłamków tylko tych samych cegieł, z których zbudowany jest sam piec, ponieważ współczynnik rozszerzania się zwykłych i szamotowych cegieł jest różny). Przestrzeń znajdująca się między kaflami i ścianą oraz na około pudełek kafli wypełnia się zaprawą glinianą, do której również zaleca się dodać odłamki glinianych cegieł. W taki sposób układa się i umacnia wszystkie rzędy kafli. Murowany synchronicznie piec, do którego spoin wmurowuje się mocujące kafle druty (rys. 014)

Układanie kafli: 1) gliniane pudełko po drugiej stronie kafla, 2) stalowy sworzeń, 3) miękki drut, 4) stalowa klamra. Rys. autora.

Mistrzowie kafli twierdzą, że najlepszy rezultat to taki, gdy nie ma spoin między kaflami (zwłaszcza niewłaściwe są pionowe spoiny). Jednak jeśli postanowiliście układać kafle ze spoinami, muszą one być minimalne: poziome - 2-3 mm, pionowe - 0,5-1 mm. Do zaszpachlowania spoin używa się mieszanki gipsowej (bardziej wytrzymała), czasami zwykłej szpachli do płytek.
Ponieważ do produkcji glinianych cegieł piecowych i kafli używa się tego samego materiału - gliny, a technologia produkcyjna z zasady jest identyczna i podobna, współczynnik rozszerzania się cieplnego cegieł piecowych, kafli i zaprawy glinianej z odłamkami najczęściej jest taki sam. Dlatego ścianka kaflowa i ściana pieca w skutek nagrzewania się rozciągają się jednakowo, a stalowe elementy mocowania kafli i ich odpowiednia fiksacja doskonale trzyma kafle. Uwzględniając to, współczesne kominki i piece projektuje się razem z kaflami, indywidualna konstrukcja każdego kafla przewiduje kaflowe ścianki i elementy. Cel - uniknięcie straty ciepła i, odwrotnie, defektów konstrukcyjnych, mogących doprowadzić do przegrzania ścianki kaflowej.

Kuchenka kaflowa. Zdj. „Magia ognia" www.kiev-kamin.com.ua

Wahania temperatur, powstające przy paleniu pieca czy kominka, uniemożliwiają przyklejanie kafli tak, jak płytek, np. z użyciem kleju do płytek bądź zaprawy cementowej. Przyczyna - różnią się współczynniki rozciągania cieplnego kleju i zaprawy. Współczesny przemysł już produkuje specjalne kleje, przeznaczone do mocowania kafli. Wytrzymują one wysoką temperaturę (350º-1000º C). Mocowanie kafli mieszanką klejową - znacznie prostszy i łatwiejszy sposób. Większość ekologicznych i mających mocniejszą fiksację klejów jest wyprodukowanych z termicznie odpornego cementu bądź mają pochodzenie mineralne, ich moc przy ściskaniu sięga 15 MPa, zatem jak cegieł piecowych. Kafle, które planuje się mocować bardzo blisko otwartego ognia, można kleić za pomocą ekologicznych, odpornych na wysoką temperaturę klejów - mastyk. Technologia klejenia nie różni się od przyklejania zwyczajnych płytek ceramicznych - mur pieca za pomocą szpachelki pokrywa się 2-5 mm warstwą kleju, do której przykleja się kafle.